ناتوانی در تفسیر قرآن سرچشمه انحراف درباره پیامبر (ص) است

در پی طرح برخی شبهات از سوی رسانه های اروپایی، از جمله دانمارک و هلند و تلاش افرادی برای تکرار آن ، مرکز پژوهشگاه قرآنی امیرالمومنین(ع) قم، نظر آیت الله ناصر مکارم شیرازی را درباره این دیدگاه جویا شده است. اینک متن سوال و جواب مطرح شده را که خبرگزاری فارس منتشر کرده است با هم از نظر می گذرانیم.
▪ سوال: چه می فرمایید درباره کسی که خود را مسلمان و معتقد به قرآن می داند ولی جسورانه معتقدات عمومی مسلمین را درباره قرآن مورد حمله قرار داده و می گوید: قرآن مجید مستقیما از سوی خدا نیست بلکه خداوند حضرت محمد(ص) را با آن روح متعالی آفریده و قرآن تراوش روح اوست «خداوند همچون باغبانی است که درخت میوه ای می کارد و آن درخت میوه می دهد، قرآن میوه شجره وجود پیامبر است».
و در جای دیگر می گوید:
«محمدی بودن قرآن سخنی است کاملا معقول و مبرهن!» و اضافه می کند: چه فرقی می کند که بگوئیم وحی خدا از تلاطم و جوششی در شخصیت پیامبر رخ می دهد و «خودبرتر» پیامبر با «خود فروتر» او سخن می گوید البته همه اینها باذن الله صورت می گیرد.
و در جای دیگر می گوید:
آن وحی از خدایی است که در میان آدمیان نشسته! و از آدمی است پر از خدا شده و لایه هایی برای وجود پیامبر قائل می شود و می گوید که لایه ای در گوش لایه دیگر راز می گوید.
سپس جسارت را به اینجا رسانده که می گوید:
خدا بحر وجود خود را در کوزه کوچک شخصیتی به نام محمد بن عبدالله(ص) می ریزد و لذا همه چیز یکسره محمدی می شود محمد عرب است لذا قرآن هم عربی می شود و در حجاز و در میان قبایل چادرنشین زندگی می کند لذا بهشت هم گاه چهره عربی و چادرنشینی پیدا می کند.
و نیز می گوید:
قرآن هم به تبع احوال پیامبر پستی و بلندی می گیرد. آن گاه که پیامبر حال بهتری دارد فصاحت اوج می گیرد و آن گاه که در حال دیگری است فرو می نشیند و در همه جا از اشعار «عارفی صوفی مشرب یعنی مولوی برای وجیه سخنان خود کمک می گیرد.»
سرانجام جسارت را به حد اعلی رسانده و می گوید:
اما قصه ورود خطا در قرآن و علم پیامبر، غرض از خطا مطالبی است که از دیدگاه بشری خطا محسوب می شوند یعنی ناسازگار است با یافته های علمی بشر.
سپس به زعم خویش به سه مورد از این خطاها اشاره می کند، مسئله هفت آسمان در قرآن، و شهاب ثاقب (رجوم الشیاطین) و جنون بر اثر تماس شیاطین و نتیجه می گیرد که علم و دانش پیامبر، در غیر دانش دینی، هم طراز دانش مردمان روزگار وی بوده است. (خطاهای او از اینجا ناشی شده است.)
پاسخ آیت الله ناصر مکارم شیراز ی
جواب: به یقین این گونه سخنان هیچ گونه سازگاری با متون اسلامی به خصوص قرآن مجید ندارد و دانسته یا ندانسته جسارت عظیمی به قرآن مجید و پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) است و قداست قرآن را زیر سوال می برد. در اینجا توجه شما عزیزان را به چند نکته ضروری می دانم.
۱) سرچشمه این تفکر انحرافی که تازگی هم ندارد دو چیز است:
الف) فرو رفتن در افکار صوفیانه افراطی و تاثرپذیری از مساله حلول و اتحاد صوفیان آن گونه که در عبارات بالا و تعبیرات فوق نیز نمایان است که وجود پیامبر(ص) را پر از خدا می پندارند و مانند آن.
ب)ناتوانی در برابر تفسیر بعضی از آیات قرآن مجید مانند آیات مربوط به هفت آسمان و رجوم الشیاطین و امثال آن و پنداشتن ناسازگاری آن با علوم روز و این به آن می ماند که انسانی که بر اثر نقص اطلاعاتش گوشه دیوار قصر باشکوهی را ناموزون می بیند، برخیزد و بخواهد آن قصر را از بیخ و بن ویران کند.
۲) مفهوم این سخن که قرآن مجید مستقیما از سوی خدا نیست تکذیب پیامبر(ص) است. زیرا:
الف) در ۰۱ آیه از قرآن مجید می خوانیم. اگر قرآن جوشیده از درون روح پیامبر(ص) است چگونه آن را با این صراحت به خداوند متعال نسبت می دهد. آیا این تکذیب پیامبر(ص) نیست؟
آیا همین که خداوند آفریننده اوست مجوز تعبیر می شود؟ اگراین گونه است پس چه مانعی دارد که بگوئیم تمام اشعار حافظ و سعدی از سوی خداست زیرا خداوند آفریننده آنهاست. اضافه بر این آیا خدا قادر نیست که مستقیما وحی خود را به پیامبرش نازل کند و حتما باید از این راه وارد شود؟
ب) در ده ها آیه از قرآن مجید آمده است ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. یا قرآن را برای این نازل کردیم که مردم را از ظلمات به سوی نور هدایت کنیم (ابراهیم آیه ۱) یا با صراحت دستور می دهد آنچه را بر تو نازل کردیم ابلاغ کن که اگر نکنی رسالت خدا را انجام نداده ای (مائده آیه ۷۶) آیا این آیات هرگز با جوشیدن قرآن از درون پیامبر سازگار است. آیا پیامبر خودش به خودش ماموریت می دهد و خودش را تهدید می کند؟
ج) در بیش از ۰۳۰ آیه قرآن مجید خطاب به پیامبر(ص) آمده است: قل (بگو) آیا پیامبر(ص) خودش به خودش می گوید بگو؟ و ماموریت می دهد؟ یا همه اینها کلام خدا و ماموریت الهی است. مختصر تاملی در آیات قرآن جای تردید نمی گذارد که قرآن می فرماید که همه این آیات مستقیما از سوی خداوند بر پیامبر(ص) نازل شده، نه از فکر او جوشیده و نه پیامبر(ص) به منزله یک بلندگوست. بلکه روح عظیم او قادر به تحمل دریافت وحی از سوی خداوند بزرگ بوده است.
د) بارها می شد که نزول وحی تاخیر می افتاد و پیامبر(ص) در فشار دشمنان قرار می گرفت و در انتظار نزول وحی می نشست، از جمله در داستان تغییر قبله از بیت المقدس به سوی کعبه که قرآن می فرماید: ما دیدیم پیوسته به سوی آسمان می نگری (و در انتظار وحی الهی هستی. اکنون به تو اعلام می کنیم) ما تو را به سوی قبله ای باز می گردانیم که از آن خشنود شوی (بقره آیه ۴۱۴) آیا پیامبر(ص) خودش در انتظار خویش می نشست یا لایه ای از وجود او منتظر لایه دیگری بود این به طنز شبیه تر است تا به یک واقعیت.
هـ) در آیه مباهله خداوند به پیامبر(ص) دستور می دهد که اگر مخالفان در برابر دلائل علمی تو سر تسلیم فرود نیاوردند آنها را دعوت به مباهله کند (آل عمران آیه ۱۶) آیا پیامبر(ص) به خودش دستور مباهله می دهد و از این صریح تر این که گروهی به پیامبر(ص) پیشنهاد کردند که قرآن را تغییر دهد و نکوهش از بت های آنها نکند آیه نازل شد و فرمود: من هرگز نمی توانم از پیش خود قرآن را تغییر دهم من تنها از وحی که بر من می شود پیروی می کنم. (یونس، آیه ۵۱).
خلاصه اینکه یا باید پیام روشن این آیات را پذیرفت و یا باید با مشرکان مکه همصدا شد و گفت: او فقط افتراء به خداوند می بندد. (مومنون آیه ۸۳)
۳) این تعبیر زشت که فصاحت قرآن بر حسب حلالت پیامبر(ص) تغییر می کند هرگاه روح پیامبر(ص) در اوج باشد قرآن فصیح ترمی شود و اگر نباشد فصاحت کمتر خواهدشد مانند اشعار شعرا، آیا این سخن قداست و الهی بودن قرآن را به کلی زیرسؤال نمی برد و در سرحد اشعار شاعران تنزل نمی دهد که گاه ذوق آنها گل می کرد و بهترین اشعار را می سرودند و گاه که چنین نبود اشعار عادی.
۴) از آن زشت تر اینکه گفته شود آیات قرآن، حتی در مسائلی مربوط به معاد و نعمت های بهشتی، رنگ و صبغه عربی داشته است که مفهومش این است: واقعیتی ندارد بلکه معلول برداشت پیامبر(ص) از طرز زندگی قبیله و عشیره او است.
با اینگونه سخنان چه اعتباری برای قرآن باقی می ماند و چرا بدون آگاهی ازقرآن هرچه بر قلم آنها جاری شد می نویسند و به نتایج آن نمی اندیشند؟
۵) از همه زشت تر و تنفرآمیزتر نسبت خطادادن به قرآن مجید و پیامبر(ص) درمسائل مربوط به دانش های غیردینی است که گفته شود چون علم پیامبر(ص) درمسائل طبیعی و... فراتراز علم زمان خودش نبود بنابراین آیاتی که در آن سخن از این علوم به میان آمده ممکن است آلوده به انواع خطا باشد که با پیشرفت علوم خلاف آن اثبات شده است.
اگر العیاذبالله احتمال خطا حتی در یک آیه از آیات قرآن راه یابد دیگرچه کسی می تواند به عنوان وحی آسمانی بر سایر آیات آن تکیه کند. چرا کسی که دم از اسلام می زند و خود را مسلمان و پای بند به احکام اسلام می شمرد این گونه بی محابا به قرآن نسبت ناروا می دهد و به آثار شوم گفته های خود فکر نمی کند؟
بزرگان علمای شیعه تاکید می کنند که معصوم بودن پیامبر(ص) و امامان(ع) از خطا از آغاز عمرشان حتی قبل از نبوت و امامت شروع می شود تا هرگز پایه اعتماد مردم بر اثر دیدن خطا از آنها متزلزل نشود (ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا).
بلکه به عکس، ما در آیات فراوانی مطالبی می بینیم که کاملا فراتر از علوم زمان آن حضرت بوده است. اولا قرآن می گوید: هیچ امر باطلی نه امروز و نه بعد از آن دامان قرآن را نمی گیرد زیرا از سوی خداوند حکیم و حمید نازل شده است. (فصلت آیه ۲۴)
ثانیا: این نکته شایان دقت است که به هنگام نزول قرآن هیئت بطلمیوس بر تمام محافل علمی دنیای آن روز حاکم بود و مطابق آن ماه و خورشید را در دل افلاک که مانند طبقات پیاز روی هم قرار داشتند، میخکوب می دانستند و می گفتند افلاک پوست پیازی حرکت می کند نه ماه و خورشید، درحالی که قرآن مجید در آن روز طبق آیه ۰۴ سوره یس، خورشید و ماه را در فضا شناور شمرده می فرماید: این حقیقتی است که بعد از هزار سال برای دانشمندان هیئت کشف شد و آن روز کسی از آن خبر نداشت.
و نیز برطبق هیئت بطلمیوس زمین مرکز عالم و ثابت و بی حرکت بود و در حالی که قرآن برای آن حرکت سریع و بی سروصدا همچون حرکت ابرهای آسمان قائل است و می گوید: کسانی که گمان می برند آیه مربوط به دگرگونی های آستانه قیامت است سخت در اشتباهند زیرا سخن در آیه از انفاق و نظم این جهان است، نه به هم خوردن جهان (نمل آیه۸۸).
حرکت زمین مطلبی است که بعد از هزارسال از نزول قرآن ثابت شد، با این حال چگونه به خود اجازه می دهند که اگر به فرض بعضی از آیات قرآن را ناسازگار با دانش روز دیدند (که حتما چنین نیست و در تفسیر آن را ثابت کرده ایم) جسورانه سخن از خطای قرآن و خطای پیامبر(ص) به میان آورند همان قرآنی که به گفته پیامبر(ص) دریای بیکرانی است که شگفتی هایش احصا نمی شود و مطالب بدیعش کهنه نمی گردد. به گفته امیرمؤمنان در نهج البلاغه بهار دل ها و چشمه های جوشان علم در آن است. زهی بی انصافی.
چرا در زمانی که دشمنان اسلام در غرب، قرآن و پیامبر(ص) را هدف تیرهای هتک و افتراء و توهین قرار داده اند در داخل نیز سخنانی گفته شود که قداست آن بزرگوار و قرآن را زیرسؤال می برد.
به هرحال لازم است از گفته های خود توبه نموده و عذر تقصیر به پیشگاه خداوند و قرآن بیاورد و برای جبران بکوشد، خداوند همه را به راه راست هدایت فرماید.

منبع : روزنامه کیهان