جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


خارگ، مجهز ترین پایانه نفتی خلیچ فارس


خارگ، مجهز ترین پایانه نفتی خلیچ فارس
هواپیما که به مقصد خارگ از زمین کنده می شود، در ذهنت سیاهی نفت را تصور می کنی و هوایی آلوده در جزیره ای کوچک گرم و....
یک ساعت و اندی که می گذرد و پرواز به انتها می رسد، در فرودگاه محقر خارگ پا به زمین می گذاری به جای گرمای طاقت فرسا، بوی تند نفت و گاز به صورتت می خورد و تازه به یاد می آوری که از طریق این جزیره کوچک ۳۲ کیلومتر مربعی، بیشترین درآمد نفتی عاید کشور می شود.
واکنون پا در این جزیره کوچک گذاشته ایم تا دیداری داشته باشیم و چشم مردمی باشیم که هرگز این نقطه کشور را ندیده و از اهمیت آن آگاه نشده‌اند.جزیره خارگ در ۳۰ مایلی شمال غربی بندر بوشهر و در بخش شمالی خلیج فارس واقع است. این جزیره با طول ۸ کیلومتر و عرض ۴ کیلومتر آب و هوایی گرم و مرطوب دارد.
این جزیره که حاصل کنش بیولوژیک میلیاردها مرجان در طی بیش از یک میلیون سال است، چهارده هزار سال پیش آب را از روی خود زدوده و چون طاقدیسی از بستر خلیج فارس بیرون آمد. خارگ که به لحاظ داشتن خاک یکی از فقیر ترین مناطق ایران است، به لحاظ برخورداری از نفت و تاسیسات نفتی یکی از غنی ترین نقاط دنیا محسوب می شود. خارگ اکنون جزیره ای است که خاطره تلخ ۲ هزار و ۸۸۸ روز جنگ تحمیلی را که بیش از روزهای این دفاع مقدس مورد بمباران هوایی قرار گرفت، در یاد دارد. اهمیت این جزیره به دلیل تاسیسات نفتی است که در آن نصب شده است.
جای جای این جزیره که به گفته مرحوم جلال آل احمد <در یتیم > خلیج فارس است، به بخشی از کارهای نفتی اختصاص یافته است. فعالیت های پتروشیمی، تاسیسات مربوط به توسعه یا اداره میدان های نفتی دریایی و صادرات نفت هر کدام بخش هایی هستند که در این جزیره کوچک دورافتاده، توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
جزیره خارگ دارای سه میدان نفتی به نام های فروزان، ابوذر و درود است . این میدان ها اکنون در حال تولید نفت هستند. در نزدیکی میدان نفتی فروزان، میدان نفتی اسفندیار قرار دارد که تاکنون مورد بهره برداری قرار نگرفته است. ما معروفیت جزیره خارگ تنها به دلیل وجود این میدان ها نیست. بلکه وجود دو اسکله بسیار بزرگ که امکان بارگیری و صدور نفت خام را به وسیله کشتی های غول پیکر در خاک ایران فراهم کرده است، اهمیت بیشتری به این جزیره می دهد.
جزیره خارگ که بیش از ۹۵ درصد از صادرات نفت ایران از پایانه های آن انجام می گیرد، دارای دو اسکله معروف به نام های >T< و <آذرپاد> است. که اولی در شرق و دیگری در غرب جزیره واقع شده اند. هنگامی که روی هر کدام از این اسکله ها راه می روی و کشتی های عظیم الجثه ای را که برای بارگیری به این جا مراجعه کرده اند، می بینی تازه متوجه بزرگ بودن "نفتکش ها"این ساخته دست بشر می شوی .
● مخازن ذخیره‌سازی نفت
به منظور ایجاد امکان مانورهای عملیاتی، همچنین بازیافت انرژی جنبشی سیال و تبدیل آن به انرژی پتانسیل در مرتفع‌ترین نقطه جزیره خارگ که لایه‌های مرجانی محکمی داشته و مقاومت بالایی دارد مخازن عظیمی با ظرفیت‌های متفاوت در طی چند پروژه احداث شده است. همچنین از این مخازن در مواقع بحرانی که شرایط جوی برای پهلوگیری نفتکش ها مساعد و یا نفتکش برای بارگیری در لنگرگاه حاضر نیست، جهت ذخیره‌سازی نفت استفاده می‌شود.
این مخازن که در ارتفاع ۲۰۰ فوتی از سطح دریا بنا شده‌اند این امکان را به نفت خام می‌دهد تا با نیروی جاذبه به سمت اسکله‌ها هدایت شوند. مخازن ذخیره‌سازی نفت به صورت استوانه‌های قطور و مرتفع عمودی بنا شده‌اند و ظرفیت آنها از یکصد و چهل هزار تا یک میلیون بشکه متفاوت است. سقف این مخازن از نوع شناور بوده و با بالا و پائین رفتن سطح نفت در داخل مخزن حرکت می‌نماید. شناور بوردن سقف به میزان قابل توجهی از خروج گازهای سبک همراه نفت جلوگیری می‌کند و از کاهش مرغوبیت نفت نیز می‌کاهد. همچنین وجود سقف شناور ایمنی مخزن را بیشتر و باعث جلوگیری از مخلوط شدن هوا با هیدروکربن داخل مخزن می‌گردد. در حال حاضر تعداد مخازن موجود ۲۲ مخزن، با ظرفیتهای مختلف از ۱۴۰ هزار بشکه تا یک میلیون بشکه است که تعدادی از این مخازن در دست تعمیر و بازسازی هستند. میزان ذخیره‌سازی نفت خام متناسب با تعداد مخازن موجود در سرویس در هر مقطع زمانی متغیر است.
● اسکله شرقی
اسکله T در سال ۱۹۶۰ تکمیل شد و نخستین محموله نفت صادراتی ایران به میزان ۱۲۵ هزار و ۶۱۰ تن با استفاده از امکانات این پایانه صادر شد. این اسکله در فاصله ۱۱۰۰ متری جزیره خارگ در جایی که عمق آب در آن گاه تا ۲۲ متر نیز می رسد قرار دارد. اسکله T در مجموع ۱۰ پهلوگاه دارد که از شماره ۱ تا ۱۰ نامگذاری شده اند. در این اسکله ها کشتی هایی با حجم ۲۷۰ هزار تن نیز بارگیری می شود.
● اسکله غربی
اسکه آذرپاد در سال ۱۳۵۰ و در فاصله یکهزار و ۴۵۵ متری غرب جزیره خارگ و در مکانی که عمق آب آن گاه تا ۳۲ متر نیز می رسد ساخته شده است. این اسکله به وسیله چهار خط لوله ۵۶ اینچی زیردریایی امکان انتقال نفت موجود در مخازن را به دست آورده است. همچنین دو خط لوله نیز با قطر ۲۰ اینچ وظیفه سوخت رسانی به اسکله و کشتی هایی را که در آن لنگر می اندازند، به عهده دارد. در حال حاضر اسکله آذرپاد با ۳ پهلوگاه یکی از فعال ترین اسکله های نفتی دنیا است که امکان بارگیری کشتی هایی به بزرگی۳۰۰ هزار تن به بالا را دارد.
● میدان های نفتی :
▪ فروزان
میدان فروزان در ۹۰ کیلومتری خارگ و خط مرکزی خلیج فارس قرار دارد و میان کشور ایران و عربستان مشترک است. تولید نفت این میدان در حال حاضر ۴۰ هزار بشکه در روز است . به گفته مهندس خواجه جهرمی رئیس بهره برداری شرکت نفت فلات قاره، قرار است در یک طرح توسعه و با استفاده از فراوری گاز، فشار نفت این میدان افزایش و به میزان ۸۰ هزار بشکه در روز برسد. به گفته جهرمی قراراست در این طرح توسعه میدان نفتی اسفندیار هم که درمنطقه مربوط به ایران و در نزدیکی این میدان قرار دارد نیز به میدان نفتی فروزان بپیوندد.
▪ میدان نفتی ابوذر
منطقه نفتی ابوذر که در ۷۰ کیلومتری جزیره خارگ قرار دارد، دارای ۶۰ حلقه چاه فعال است که در برخی شرایط تولید از ۷۰ حلقه چاه این میدان نیز انجام شده است. هم اکنون نزدیک به ۲۰۵ هزار بشکه نفت از این میدان استخراج می شود. به گفته مهندس موسوی معاون بهره برداری سکوی نفتی ابوذر قرار است با تعویض خط لوله انتقال نفت میدان ابوذر به جزیره خارگ و حفر هشت حلقه چاه جدید، تولید از میدان ابوذر به ۲۴۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد.
▪ میدان نفتی درود
میدان درود یکی از قدیمی ترین میادین نفتی در حال بهره برداری ایران است که از عمر آن نزدیک به نیم قرن می گذرد. در طول بیش از ۴۰ سال فعالیت، این میدان دو مرحله توسعه را پشت سر گذاشته و سومین دوره آن را نیز در حال اجرا دارد. درحال حاضر روزانه نزدیک به ۱۴۰ هزار بشکه نفت از این میدان برداشت می شود اما قرار است با اجرای طرح توسعه سوم که به درود ۳ معروف است، تولید میدان به ۲۰۰ هزار بشکه افزایش یابد.
▪ واحد پتروشیمی خارگ
واحد پتروشیمی خارگ که به الفین خارگ معروف بوده و به تازگی به مروارید تغییر نام یافته است. قرار داد ساخت این واحد پتروشیمی حدود دو سال پیش امضا شد و قرار است پتروشیمی مروارید در دو واحد ساخته شود. واحد نخست از نوع اتیلن و با ظرفیت ۵۰۰ هزار تن و واحد دوم با ظرفیت ۳۰۰ هزار تن و از نوع گلایکولها خواهد بود. خوراک این مجتمع پتروشیمی از گازهای همراه نفت منطقه خارگ تامین خواهد شد.
منبع : هفته نامه دانش نفت


همچنین مشاهده کنید