نقش مردم در تحقق عدالت مهدوی

پیامبر اکرم (ص ) می فرماید :
« افضل اعمال امتی انتظار الفرج من الله عزوجل ; بهترین اعمال امت من انتظار رسیدن فرج از جانب خدای عزیز و جلیل است . » ۱
موضوع این مقاله « نقش مردم در تحقق عدالت مهدوی » است . چنان که گفته شده : « جهان در انتظار عدالت و عدالت در انتظار مهدی است » نقش عدل در مسئله ظهور و انتظار آن بسیار مهم است ; آن هم عدالت آفاقی و انفسی .
مهدی (عج ) مظهر عدل و حکمت الهی است و جهان آکنده از ظلم و بیداد را با عدالت و برابری زینت می بخشد.
مردم در تحقق چنین امر عظیمی نقش بسیار گسترده ای دارند و باید با رعایت تقوای الهی خود را مهیای چنین مسئولیتی سازند تا در ردیف یاران و انصار آن حضرت قرار گیرند. امام صادق (ع ) در این باره می فرماید :
« هر کس دوست دارد در شمار اصحاب قائم قرار گیرد باید در عصر انتظار مظهر اخلاق نیک اسلامی باشد. چنین کسی اگر پیش از قیام قائم در گذرد پاداش او مانند کسی است که قائم را درک کرده و به حضور او رسیده است . پس در دینداری و تخلق به اخلاق اسلامی بکوشید تا در حال انتظار حق به سر برید. »
با توجه به حدیث فوق امام صادق (ع ) اخلاق نیک دینداری و تخلق به اخلاق اسلامی را از ویژگی های منتظران مهدی (عج ) بیان می کند و این خود حکایت از نقش چنین مردمی و چنین اصحابی در تحقق عدالت مهدوی دارد.
در طول تاریخ بشریت سخن از عدالت بسیار گفته اند و آن چه فرستادگان و اولیای الهی و دیگر انسان های بزرگ گفته اند تحقق عدالت فراگیر اجتماعی است . عدالت پیش از آن که در سطح جامعه مطرح باشد باید در نفوس بشری مطرح باشد. هر نفس و جانی باید عادل و عدالت خواه باشد. این مرحله را « عدالت انفسی » می نامیم . اگر انسان پس از این مرحله عدالت را برای تمام موجودات خواست و عدالت فراگیر شد « عدالت آفاقی » می نامیم . پس با تحقق این دو مرحله می توان انتظار عدالت اجتماعی در جامعه بشری داشت .
البته این مراحل (عدالت آفاقی و انفسی ) با دشواری ایجاد می شوند; چون موانع درونی ـ مثل امیال و جاه طلبی ها ـ مثل قدرت ها و فسادها ـ مزاحم گسترش عدالت اند. بنابراین تنها معصومین هستند که به راحتی می توانند به عدالت انفسی دست یافته و جامعه جهانی را زیر سایه عدالت اداره نمایند. لذا هجرت پیامبر شمشیرزدن های علی (ع ) در صفین و نهروان عاشورای حسینی در تمام جهادها و شهادت های انسان ها به سبب ایجاد این امر مقدس بوده است . پس باید انتظار ظهور امامی را کشید که از سلاله همان پیامبر است و جهان را با عدالت واقعی اداره می کند :
« ما بدان مقصد عالی نتوانیم رسید
هم مگر پیش نهد لطف شما گامی چند »
مواردی که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته عبارت اند از :
● نقش نیروهای مردمی در تحقق عدالت مهدوی
درست است که نقش امام معصوم (ع ) در تحقق عدالت جهانی بسیار مهم و قابل توجه است ولی باید در نظر داشت که طرف دیگر این انقلاب مهم مردم اند. بنابراین مردم در دوران ظهور امام حضور اختیاری و تکلیفی دارند و عدالت را با هدایت و رهبری امام معصوم در جامعه پیاده می کنند و با مستکبران و مخالفان عدالت می جنگند و آنها را نابود می سازند.
بنابراین نقش نیروهای مردمی در ایجاد عدالت مهدوی بسیار مهم و چشم گیر خواهد بود به طوری که در روایات اسلامی به صراحت آمده است که مهدی (عج ) در هنگام ظهور از مردم کمک و یاری می طلبد; مثلا فرموده اند :
« انا نستنصرالله الیوم و کل مسلم ...; ما امروز از خدا یاری می خواهیم و از هر مسلمانی که در جهان هست مدد می جوییم . » ۲
این بدان سبب است که هم مردم را به سعادت هدایت کند و به فیض فداکاری در راه حق و عدالت نایل سازد و هم حکومت جهانی خویش را تا جایی که ممکن است با دست خود مردم به ثمر برساند.
● حضور شیعه در صحنه
شیعیان در تحقق عدالت مهدوی نقش مهم تر و حضور فعال تری دارند زیرا از ابتدای اسلام پیرو امامت بوده و همواره در راه ولایت جانفشانی کرده اند.
شیعه ای که قلبش در شقیفه بنی ساعده تپید در نبرد جمل صفین و نهروان حضور یافت در عاشورا سینه سپر کرد در زندان های امویان و عباسیان جان سپرد شیعه ای که پیکر پیشوای معصوم خود را در کنار جسر بغداد دید و در هزار سال اخیر برای تحقق سنت پیغمبر خون دل خورد باید در زمان ظهور امام خود حضوری فعال و پرشور داشته باشد و این امر جای هیچ شگفتی نیست ; چنان که خود فرموده اند :
« هنگامی که قائم قیام کند خداوند شیعیان را از همه شهرها نزد او گرد می آورد . » ۳ و این سیر تاریخی حضور شیعه در صحنه های مختلف که سراسر افتخار و مایه فخر و مباهات است تاکید بر این امر دارد که شیعه با حفظ موقعیت خاص و اساسی خود به هنگام ظهور در جایگاه اصلی خویش قرار گیرد و در به ثمررسیدن انقلاب جهانی آن حضرت ایفای نقش کند.
● همیاری در تحقق عدالت مهدوی
پیوند استواری که باید میان منتظران برقرار باشد همواره مورد توجه ائمه طاهرین (ع ) بوده است . منتظران دارای اصلی ترین اعتقاد اسلامی بوده و همیشه در موضع حق اند.
بنابراین منتظران مدعی اند که ما چشم به راه کسی هستیم که با قیام خود آرمان تمام پیامبران الهی و اولیای معصوم را تحقق بخشد و بشریت را از زندان ظلم و فساد رهایی دهد. لذا چنین افرادی می بایست با هم همکاری کنند و میان خود پیوندی استوار برقرار سازند; ازجمله این که از هم با خبر باشند در مشکلات به یاری هم بشتابند هم راز و انیس یک دیگر باشند این موارد جز وظایف اولیه شیعه منتظر است .
● حوزه منتظران
اکنون بهتر می توانیم « حوزه منتظران » را ترسیم کنیم . منتظران منادیان رهایی و استقبال کنندگان طلوع خورشیداند. این که گفته اند : « زندگی در اوجی فراتر از رنج و نومیدی و کام حریص زمان می گذرد » این اوج در واقع همان زندگی منتظران است . و می تواند آنها را در تحقق عدالت مهدوی یاری دهد.
هر کسی حق دارد که از شنیدن واژه « انتظار » هیجان زده شود و شیفته دیدار سیمای منتظران گردد.
منتظران مردمی اند که حق را به خوبی شناخته و آرزوی شان رهایی انسان از بند حیوانیت است . تصور کنید به دروازه شهری رسیده اید که به شما می گویند : شهروندانش منتظرند می پرسید : منتظر چه کسی اند می گویند : چشم به راه مردی از تبار نیکان که با ظهور خود جهان را پر از عدل و داد می کند. پس منتظران انسانی وارسته و با تقوایی هستند که با رفتار خود دیگران را به انتظار مهدی موعود(عج ) فرامی خوانند.
در یک نتیجه گیری کلی باید گفت که منتظر ظهور مصلح جهانی خود باید صالح باشد و در حد توان با ظلم و بیدادگری مبارزه کند. تنها در این صورت است که با آن مصلح جهانی سنخیت پیدا کرده و می توانند در کنار او عدالت را در جامعه بگسترانند . چنان که خدا فرموده : (ان الارض یرثها عبادی الصالحون » . ۴

طاهره انصاری و حسن ظهرانی
پاورقی :
۱) کمال الدین و تمام النعمه ج ۲ ص ۶۴۴ باب ما روی عن ثواب المنتظر للفرج .
۲) عیاشی سمرقندی تفسیر العیاشی ج ۱ ص .۶۴
۳) شیخ صدوق عیون اخبارالرضا ج ۱ ص ۶۳ باب النصوص علی الرضا(ع ) .
۴) انبیا (۲۱ ) آیه .۱۰۵

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی