تاریخچه زایمان بیدرد

● تاریخچه در جهان:
در برخی از فصول کتاب عهد عتیق و نوشته‌های باستانی مصر، به مبحث مامایی اشاره شده است. برای مثال در یکی از پاپیروسهایی که در سال ۱۵۵۲ قبل از میلاد در مصر نوشته شده است، آمده است که، اگر ضمادی را که از آرد حبوبات با املاح دریایی تهیه شده، به سطح شکم زنان باردار بمالیم، سیر زایمان کند میشود، در حالیکه برای تند شدن انقباضات زایمان باید کمی فلفل به پشت زائو مالیده شود. این تصور که تمام بیماریها و ناراحتیها بر اثر خشم خدایان است بمدت ۳۰۰۰ سال بر بشر حکمفرما بوده است و به نظر برخی علماء، اصولاً دردها و مشقات زایمان برای تولد یک موجود جدید لازم و ضروری به نظر می‌آمده است.
در قرون وسطی درد زائو را ادامه کفارة گناهی می‌دانستند که «آدم و حوا» با خوردن میوه گیاه نهی شده مرتکب گردیده بودند. بر اساس نوشته‌های موجود (Brann, ۱۹۹۵) در سال ۱۵۹۱ میلادی در شهر ادینبورگ اسکاتلند یک ماما بنام Eufame Mac- Layne در جریان زایمان با دادن یک مسکن به زائو کوشش کرد از درد و ناراحتی او بکاهد که اینکار شدیداً خشم مقامات کلیسا را برانگیخت و آنرا نشانه‌ای از «مخالفت با قوانین آسمانی، و زیر پا نهادن مقررات پادشاهی» دانستند و مامای نگون بخت را بعنوان جادوگر زنده زنده در تابه‌ای سوزاندند.
در حدود ۱۵۰ سال بعد هم انسان بیچارة دیگری که قصد کمک به همنوعان خود را داشت، بر اثر تعصب و سنگدلی کشیشان مسیحی در آتش سوخت. اما با پیشرفت دانش رفته رفته خرافات نیز عقب‌نشینی کرد و تلاش قربانیان این راه به ثمر رسید. در اینجا نگاهی گذرا به تاریخ این تلاشها خواهیم داشت.
در نیمه قرن هیجدهم شخصی به نام آنتوان مسمر در پاریس با ارائه نظریه مغناطیس حیوانی هیپنوتیزم را پایه‌ریزی نمود (مسمریزم). سالها بعد دکتر ژوزف ب. دولی استاد مامایی دانشگاه شیکاگو، هیپنوتیزم را تنها بیحس کننده بیخطر در مامایی و زایمان بیدرد معرفی کرد. در سال ۱۸۷۴ دکتر جیمز سیمپسون پروفسور مامایی اسکاتلندی اولین زایمان بیدرد استثنایی با استفاده از کلروفرم را انجام داد. اینکار اگر چه با مقاومت کلیسا و مذهبیون مواجه شد ولی با پای فشاری پزشکان سنت شکنی چون جان اسنو بالاخره کلیسا تسلیم شد و ملکه ویکتوریا که شاخص کلیسا بود فرزندان هشتم و نهم خود را بدین روش بدنیا آورد (۱۸۵۳ و ۱۸۵۷). در سال ۱۹۲۰ نیکولایف و ده سال بعد ولفسکی و سپس گرانتلی دیک – رید آرام آرام روش سایکوپروفیلاکسی را تکمیل نمودند تا بالاخره در سال ۱۹۵۲ دکتر فرنانده لامازه متخصص زنان و مامایی فرانسوی تحت نام روش لاماز آنرا رسماً به جهانیان معرفی کرد.
لاماز روش تنفس پی در پی را به روش سایکوپروفیلاکس که در آن به آماده سازی ذهن انسان برای مقابله با درد بصورت شل گرفتن عضلات می‌پردازند اضافه نمود. این روش در اروپا، آمریکای جنوبی، آفریقا، ایالات متحده امریکا و بعضی ازکشورهای خاورمیانه بکار برده میشود. بعد از درگذشت دکتر لامازه، دکتر «پیرولای» رئیس این نهضت شده است.
در سال ۱۸۶۰ کوکائین توسط Albert Niemann بصورت کریستالیزه فراهم شد. حدود بیست سال بعد توسط Freud و Koller جهت مصارف پزشکی و بیحسی از آن استفاده کردند. به کمک تجارب Koller شخص دیگری به نام James Lenoard corning روش بیحسی نخاعی با کاکوئین را پایه‌ریزی کرد. این روش امروزه جهت زایمان بیدرد کاربرد فراوانی دارد. استفاده از گاز نایتروس اکساید در زایمان بیدرد مدیون زحمات Minnitt است که ماشین گاز و هوا را در سال ۱۹۳۳ اختراع کرد. و در سال ۱۹۶۵ در انگلیس مخلوط نایتروس اکساید و اکسیژن بنام Entonox تولید شد.
در ابتدای قرن بیست و یکم سازمان بهداشت جهانی با بررسی فراوان به این نتیجه رسید که بهتر است بیمارستانها و زایشگاهها خود را به استاندارد بین‌المللی بیمارستان دوستدار مادر و کودک نزدیک سازند. در بیمارستان دوستدار کودک تمرکز بر روی ترویج شیر مادر و در بیمارستان دوستدار مادر توجه به حفظ صیانت و عزت نفس زائو و ترویج رفاه مادر قرار دارد. پرهیز از اعمال غیر ضروری همچون تنقیه، سوندگذاری، رگ گرفتن، تراشیدن موهای ناحیه و توصیه به تسکین درد زایمان به کمک روشهایی غیر از داروهای بیحس کننده و مسکن در پروتکل بیمارستان دوستدار مادرگنجانده شده است.
● تاریخجه در ایران ‌:
گاز انتونکس در زمان وزارت دکتر جهانشاه صالح وارد ایران نیز شد و فرح دیبا همسر پادشاه ایران با استفاده از آن رضا پهلوی را بدنیا آورد. پس از آن بصورت جسته و گریخته در بعضی بیمارستانها زایمان بدون درد به روشهای مختلفی انجام میشد.
● روشها :
بیش از ۱۵۰ سال است که زایمان بدون درد یا کم درد در دنیا شروع شده است و بیش از ۱۵۰ روش در این زمینه شناخته شده است. من آنها را به دو دسته کلی دارویی و غیردارویی تقسیم می‌کنم.
۱) روشهای غیردارویی عبارتند از :
▪ سایکوپروفیلاکسی (لاماز - رفیکسولوژی
▪ تمرکز - شیاتسو
▪ موزیک - آروماتراپی
▪ هومئوپاتی - گیاه درمانی
▪ طب فشاری - طب سوزنی
▪ لمس درمانی - تحریک الکتریکی پوست
▪ استئوپاتی - هیپنوز
▪ ورزش
▪ گرما، سرما
▪ آب درمانی - زایمان در آب
▪ تغییر مکرر پوزشین زائو
▪ بیوفیدبک - دعا - انرژی درمانی - آموزشی - حمایت روحی
▪ حمایت اجتماعی - حضور شوهر - ....
۲) روشهای دارویی عبارتند از :
▪ استنشاق هوشبرها
▪ استنشاق انتونکس
▪ داروهای عضلانی
▪ داروهای وریدی
▪ تزریق پوستی آب مقطر - اپیدورال آنالژزی - ساب آراکنوئید آنالژزی
▪ تزریق داخل کانال زایمان (پاراسرویکال و پودندال)
۳) روش انتخابی ما چنین است :
▪ آموزش زن باردار
▪ استفاده از حضور همراه بر بالین وی
▪ بکارگیری انتونکس
▪ تجویز پتدین
▪ در صورت نیاز،تزریق فنتانیل در ساب آراکنویید(بیدردی از کمر)
هر گاه که رضایتمندی بدست آید
در همان مرحله متوقف میشویم.(بیدردی گام به گام بر حسب نیاز)

منبع : سایت دکتر علی عموشاهی