گردشگری، اکسیر اقتصاد نیست

توریسم، ابزار نیرومندی در توسعه اقتصادی است زیرا فعالیت‌های جاری در این حوزه سبب ایجاد مشاغل و تامین فرصت‌های تجاری و کاری تازه و تقویت اقتصادهای محلی است.
درکنار این واقعیت مهم، امروزه نقش میراث فرهنگی و توسعه گردشگری دراین حوزه نیز به خوبی روشن شده است که علاوه بر کمک به حفظ میراث فرهنگی و طبیعی و جلب توجه عموم مردم به این گنجینه‌های غیرقابل جایگزین، سبب ارتقای سطح کیفی زندگی مردمان بومی می‌شود.
ایجاد ارتباط میان توریسم و میراث فرهنگی می‌تواند از سطح اقتصاد‌های محلی فراتر رود و گنجینه‌های فرهنگی را در یک حوزه محدود محلی کاملا جهانی کند. این موضوع هدف و ایده اصلی در توریسم میراث فرهنگی است: میراث فرهنگی خود را حفظ کنید، ارزش‌های آن را به گردشگران معرفی و منافع اقتصادی بیشتری را نصیب کشور کنید.
در گذشته صنعت توریسم عمدتا به‌عنوان فعالیتی تجاری تلقی می‌شد که ماموریت آن کمک به سفر و مسافران است.
ماموریت جماعت‌های حفاظت از میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی نیز حمایت از این دارایی‌ها بود. جماعت‌های فرهنگی عمدتا در جست‌وجوی راه‌هایی برای جذب مخاطبان بیشتر و تازه‌تری هستند. و امروز توریسم، گروه‌های حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی و حفاظت از ذخایر طبیعی از نوعی همپوشانی برخوردار شده‌اند.
برخی دفاتر توریستی اکنون در خدمت توسعه ذخایر میراث فرهنگی هستند و برخی از سازمان‌های ویژه حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی اکنون اقدام به بازاریابی و توسعه فعالیت‌های توریستی در سایت‌های مورد حفاظت خود دارند.
● منافع توریسم میراث فرهنگی
گردشگری در حوزه میراث فرهنگی می‌تواند منبع آثار چشمگیر اقتصادی در سطح اقتصاد‌های محلی باشد. منافع اقتصادی حاصل از این فعالیت‌ها نظیر مشاغل و تجارت‌های تازه و افزایش ارزش‌های افزوده، سبب شده است که جنبه مادی توریسم کمتر اما نتایج آن به همان اندازه اهمیت یابد. یک برنامه مدیریت توریسم اگر ازمدیریت صحیحی برخوردار باشد می‌تواند سبب ارتقای منافع مالی و از آن بالاتر ارتقا و رشد غرور ملی شود و به همان اندازه سبب رشد کار و فعالیت‌های دسته‌جمعی مردم محلی برای رشد صنعت توریسم در منطقه خودشان می‌شود.
منطقه‌ای که توان بالقوه خود را در توریسم میراث فرهنگی برای خارجیان ارتقا می‌دهد در واقع علاوه بر افزایش فرصت‌های توریستی به گردشگران فرصت می‌دهد که درک بهتری از فرهنگ بومی آنان به دست آورند و با مکان‌های ناشناخته آشنا شوند و بامردم و فرهنگ‌های مختلف ارتباط برقرار کنند.
با رسیدن هر دسته از گردشگران در واقع فرصت‌های تازه‌ای نیز برای حافظان و حامیان میراث فرهنگی و ذخایر میراث طبیعی فراهم می‌شود که بتوانند با ارائه خدمات حفاظتی و راهنمایی برای گردشگران تعداد بیشتری از مردم جهان را از اهمیت میراث خود آگاه کنند و نیز اهمیت حفاظت از آثار مشابه را در دیگر نقاط جهان به گردشگران یادآور شوند.
شاید بزرگ‌ترین منافعی که از توریسم میراث فرهنگی به‌دست می‌آید افزایش فرصت‌ها برای ایجاد تنوع در اقتصاد و منابع مالی و روش‌های مناسب برای رونق اقتصادی است به نحوی که در عین حال ویژگی‌ها و شاخصه‌های فرهنگی و طبیعی هر منطقه و مکان توریستی نیز حفاظت شود.
● توریسم میراث فرهنگی و چالش‌های پیش‌رو
وقتی جامعه‌ای میراث فرهنگی خود را به توریست‌ها عرضه می‌کند، مساله حفاظت و حمایت از این میراث نقطه اصلی و اساس این فعالیت است. بنابراین بزرگ‌ترین چالش در برنامه‌های توریسم میراث فرهنگی کسب اطمینان از این واقعیت است که افزایش تعداد گردشگران به‌معنی نابودی و تخریب و یا کاهش کیفیت و جذابیت‌های موجود در مکان‌های توریستی نیست.
این مهم‌ترین چالش در اولین گام است.
از آنجا که توریسم از جذابیت‌های بالایی برخوردار و صنعتی است که به سرعت در حال تغییر و تحول است این ویژگی‌ها نیز این صنعت را با چالش‌ها و مخاطرات تازه‌ای مواجه می‌کند. توریسم عموما یک صنعت پاک است که هیچ نوع دود و یا آلاینده شیمیایی در این صنعت تولید نمی‌شود اما این صنعت از دیگر سو نیازمند به زیرساخت‌هایی نظیر جاده‌سازی و فرودگاه و تسهیلات آب بهداشتی و نیز خدمات عمومی نظیر پلیس و گروه امداد و آتش‌نشانی است.
این مشکلات و نیازها و نیز افزایش تعداد گردشگران سبب افزایش فشار ازیک سو و افزایش لکه‌ها و زخم‌های متعدد در میراث فرهنگی و طبیعی شده است.
این مشکلات و مخاطراتی است که تنها در ابتدا و آغاز برنامه‌ها در صنایع مسافرتی تقریبا مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد اما چالش دیگری هنوز مطرح است که نه‌تنها ناشی از حضور گردشگران بلکه همچنین ناشی از توقعات بالای توریست‌ها از نظر کیفیت تولیدات و خدمات توریستی است. توریسم یک صنعت اساسا خدماتی است و این به این معناست که این صنعت وابسته به ارائه خدمات ازسوی مردم و مشاغل مختلف درمکان‌های مختلف است.بنابراین نباید فراموش کرد که توریسم اگرچه شکلی جذاب و سالم از توسعه و فعالیت اقتصادی است، یک اکسیر نجات اقتصادی نیست.

مترجم: میترا اسدنیا
منبع: culturalheritagetourism.org

منبع : روزنامه تهران امروز