کردشت، همنوایی جاذبه های تاریخ و طبیعت

منطقه ارس همچون سایر نقاط آذربایجان شرقی با بهره مندی از طبیعت بکر و زیبای سواحل رود ارس و جنگل های ارسباران، آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است.
وجود رود ارس به عنوان منبع آب و سواحل حاصلخیز آن و نیز آب و هوای معتدل استان در فضای کوهستانی موجب ایجاد بناها و آثار زیبای تاریخی و مذهبی بسیار در منطقه شده است.
از آثاری که در سواحل رود ارس و در مرز ایران و جمهوری های آذربایجان، ارمنستان و نخجوان قرار دارد، می توان به کاروانسرای شاه عباسی، کلیسای چوپان، امامزاده شعیب(برج دوزال)، امامزاده سید محمدآقا و قلعه و حمام کردشت اشاره کرد.این بقایای تاریخی متنوع به همراه طبیعت زیبای سواحل ارس می تواند به عنوان بسته گردشگری مذهبی و طبیعی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد. به منظور آشنایی و معرفی هرچه بیشتر مناطق گردشگری منطقه آزاد ارس، خبرنگار «ایران زمین» گفت وگویی با ابراهیم ناصری، کارشناس رسانه ای این منطقه انجام داد.
● کردشت
کارشناس رسانه ای منطقه آزاد ارس، روستای کردشت یا کوردشت را در تاریخ جنگ های ایران و روس، مرکز ستاد مرحوم عباس میرزا نائب السلطنه معرفی کرد و گفت: در آن زمان عبور و مرور از رودخانه ارس از طریق این منطقه انجام می شد و وجود حصار و برجک های دیده بانی از یک وضع فوق العاده و استراتژیک آن زمان حکایت می کند .
به گفته ابراهیم ناصری، مرحوم مستوفی قزوینی در اثر خود یعنی نزهة القلوب، از این روستا نام برده است. فاصله کردشت تا شهر مکری (مقری) حدود
۳ کیلومتراست و گذرگاه این منطقه به نام (نوردوز) مورد توافق قرار گرفته است.
● مجموعه کردشت
ناصری، مجموعه کردشت را شامل: ۸ بنای تاریخی اعم از حمام بزرگ، عمارت، حمام کوچک، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال، قلعه عباس میرزا و ساخلو
( پادگان نظامی ) اعلام کرد و به معرفی هر کدام پرداخت.
● حمام کردشت
کارشناس رسانه ای منطقه آزاد ارس، اثر تاریخی حمام کردشت را به همراه چند اثر تاریخی دیگر که مجموعه تاریخی کردشت نام گرفته است، از زیباترین بناهای دوران قاجاریه اعلام کرد و افزود: حمام کردشت از زیباترین حمام های آذربایجان شرقی است که با معماری اصیل سنتی در روستای کردشت از توابع جلفا و در سواحل زیبای رود ارس واقع شده است.
به گفته وی، این حمام در میان باغ بزرگی ساخته شده است و دارای یک هشتی به صورت ۸ ضلعی به ابعاد ۳‎/۵ در ۳‎/۵ و به ارتفاع ۴‎/۳ متر است که یکی از اضلاع، درب ورودی و یکی دیگر راه ورود به رختکن یا سربینه است . سربینه حمام نیز ۸ ضلعی به اضلاع
۳‎/۵ متر و ارتفاع ۸‎/۵ متر است و گنبد بزرگ آن بر روی جوز ها و ۸ ستون سنگی ۸ بر، استوار شده است، همه ستون ها دارای سر ستون های سنگی مقرنس است که به وسیله ملات سرب مذاب به ستون ها وصل شده اند. گنبد سربینه دارای کاربندهای جالب مزین به
آهک بری های زیباست، سکوهای رختکن با طاق ضربی پوشیده و در زیر آن کفش کن هایی تعبیه شده است.
وی، گرما خانه را فضایی معرفی کرد که از ۴ ستون سنگی ۸ بر و ۲ حوض بزرگ مستطیل شکل و اتاقی با گنبد قیر اندود تشکیل شده است و نور داخل سربینه و گرماخانه به وسیله روزنی که در نوک گنبد قرار دارد تأمین می شود و گویا بر روی آن روزن ها سنگ های مرمر نازک و ظریفی نصب بود که نور آفتاب از آن نفوذ می کرد، و داخل حمام را به طور یکنواخت روشن می کرد. حمام کردشت بخش های دیگری نیز دارد که بسیار دیدنی و قابل مطالعه است. عباس میرزای قاجار در دوران جنگ های ۳۰ ساله ایران و روس این مکان را به عنوان قلعه نظامی و مقر فرماندهی خود انتخاب کرده بود.همچنین وجود رود ارس و باغ های اطراف این اثر بر زیبایی و اهمیت آن افزوده است. این حمام هر چند از نظر ساختمانی به حمامهای دوره صفوی شباهت زیادی دارد ولی از آثار دوره قاجاریه است.
به گفته وی،بخش هایی از این بنا به علت بی توجهی در سال های گذشته تخریب شده است که هم اکنون به همت سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان در دست مرمت و بازسازی است.
● قلعه کردشت
ناصری، یکی از قلعه های تاریخی آذربایجان شرقی را که در روستای کردشت ودر ساحل رود ارس بنا شده است، قلعه کردشت معر فی کرد و افزود: این قلعه به لحاظ ارزش و اهمیت نظامی و تاریخی به خصوص دوران حکومت عباس میرزای قاجار نائب السلطنه فتحعلی شاه در آذربایجان شرقی بیشتر مورد توجه بوده است و عباس میرزا در مبارزات خود علیه تجاوز روسیه تزاری از این قلعه استفاده می کرد.آنچه به نظر می رسد، قبل از استفاده از قلعه کردشت این قلعه نظامی وجود داشته است و بنای آن را به سده های نخستین اسلامی نسبت می دهند.
به گفته وی، قلعه عباس آباد کردشت در سمت چپ جاده کردشت به خروانق در بالای تپه ای صخره ای بنا شده است و در جبهه شمالی آن در ورودی است و در ارتفاعات این قلعه دیواره ها از جنس سنگ و آجر ساخته شده است و به فاصله معینی نزدیک به یکصد متر از یکدیگر ۶ برج نگهبانی وجود داشته که اکنون قسمتی از این برج ها پابرجاست.
وی، با اشاره به این که ساحل رود ارس در بخش جنوبی از پایگاه های مهم دفاعی عباس میرزا در مقابل تجاوز روس ها بود و مکان مناسبی برای پشتیبانی ارتش ایران در دوران قاجار به شمار می رفت،گفت: قلعه نظامی عباس آباد کردشت امکان جای دادن سربازان متعدّدی را داشت و برای رفاه و آسایش سربازان مستقر، همواره آماده مقابله با قوای مهاجم روسیه بود و بارها از رود ارس گذشته و به ساخلوی
( پادگان ) سربازان روسی شبیخون می زدند.
وی، درباره سقوط قلعه کردشت گفت: وقتی در سال ۱۲۴۳ ه-ق (۸۴۱ م) سپاهیان روس از رود ارس عبور کرده و جلفا ، نخجوان ، مرند و اصلاندوز را تصرف کرده و به سوی تبریز روانه شدند، قلعه کردشت نیز به دست قوای دشمن سقوط کرد و بعد از تصرف قلعه، مدتی بعد از آن و در ایام برقراری صلح و متارکه ترکمنچای که بین ایران و روس برقرار شد، قلعه کردشت مدتی مورد استفاده سربازان روسی بود ولی به تدریج با تخلیه قوای روسی، قلعه مزبور مورد انهدام و ویرانی قرار گرفت و قسمتی از تأسیسات آن به غارت رفت.همچنین بعد از این که روس ها این منطقه را تخلیه کردند و امور استان را به نیروهای دولتی واگذار کردند این قلعه بارها مورد استفاده امرای محلّی و حکام
قره باغ قرار گرفت و در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی این قلعه خاصیت نظامی خود را از دست داد.
● موقعیت روستای کردشت
کارشناس رسانه ای منطقه آزاد ارس، به موقعیت روستای کردشت اشاره کرد و گفت: روستای کردشت از بخش ورزقان و شهرستان اهر و دهستان دیزمار غربی واقع شده است . فاصله کردشت تا ورزقان ۶۶ کیلومتر و تا اهر ۱۲۶ کیلومتر و تا جلفا ۷۰ کیلومتر است. این روستا در غرب اهر و ورزقان بنا شده است .کردشت در درّه بسیار حاصلخیز و زیبایی در ساحل جنوبی ارس واقع است و رودخانه مرزی ارس در درّه بسیار عمیق شمال با شدت تمام از غرب به شرق منطقه جریان دارد. کوه های بسیار بلند و صخره ای سرتاسرشمال و جنوب کردشت را فرا گرفته است. بنابر این، تنها معبر قابل توجه کنار ارس از این روستا می گذرد و استقرار این روستا به تبعیت از وضع پستی و بلندی در جهت شرقی- غربی عملی شده است.کوه های بلند صخره ای ساحل شمالی ارس درخاک جمهوری آذربایجان واقع است و در سمت جنوب آن در بلندی های کوه های مشرف به روستا یکی از قلعه های تاریخی و نظامی دوره قاجار بنا شده است، بعلاوه غیر از قلعه تاریخی کردشت حمام تاریخی باارزشی هم بنا شده است.
وی درباره آب و هوای کردشت گفت: این روستا به تبع منطقه ارس دارای آب و هوای گرم و مرطوب است.تابستان در این منطقه گرم و طولانی و زمستان خنک و ملایم است و در فصل تابستان گاهی اوقات میزان درجه حرارت به بالاتر از ۴۰ درجة سانتی گراد می رسد.
● حمام تاریخی جلفا
کارشناس منطقه آزاد ارس، به حمام تاریخی جلفا اشاره کرد و افزود: این حمام تاریخی در قسمت مرکزی و در کنار ریل های راه آهن و جنب خانه های گمرک شهرجلفا واقع شده است که قسمت اعظم آن در سال ۷۲ از سوی سازمان میراث فرهنگی از زیر خاک بیرون آورده شد و تعمیراتی نیز بر روی آن صورت گرفت. این حمام دارای پایه های سنگی بسیار زیباست که به صورت هنرمندانه تراشیده شده اند و سردر آن با سنگ و آجر تزیین شده است. در قسمت های داخلی آن آهک بری های ساده و رنگی نیز مشاهده
می شود.این حمام به دوره قاجار تعلق دارد و از لحاظ معماری شبیه حمام کردشت است و علیرغم اینکه چندان مورد توجه مسئولان قرار نگرفته است،کمترازحمام کردشت نیست.

منبع : روزنامه ایران