عملکرد ۸۶ ،برنامه های ۸۷ بورس فعال تر می شود

سازمان بورس و اوراق بهادار درسال ۸۶ در سه زمینه ایجاد نهادهای مالی جدید، ابزارهای مالی جدید و بازارهای مالی جدید فعالیت چشمگیری داشت و انتظار این است که درسالهای بعد نیز نتایج بیشتر این کوشش ها آشکار شود.
● عملیات بازار
در حوزه بازار و معاملات ارتقای سلامت بازار، تغییر حجم مبنای شرکتها و رفع گره های معاملاتی از جمله برنامه هایی بود که تحقق یافت؛ ارزش ریالی معاملات بدون احتساب سهام عدالت (حدود ۴۵۴ میلیارد تومان) و عرضه های بلوکی فولاد و آلومینیوم (حدود ۱۳۰۰ میلیارد تومان) که در فروردین ۸۷ قطعی خواهدشد بالغ بر ۷۰۰۰ میلیارد تومان است که نسبت به سال قبل (۵۰۰۰ میلیارد تومان) بیش از ۲۷درصد رشد داشته است.
ارزش عرضه های اولیه شامل ۹ شرکت جدید ۲۲۰۰ میلیارد تومان بود که سهم نقدی آن بیش از ۷۵۳میلیارد تومان و از این رقم ۳۵۳ میلیاردتومان ازطریق سرمایه گذاران حقیقی (عموم مردم) و ۴۰۰ میلیارد تومان توسط سرمایه گذاران نهادی و حقوقی تامین شد.
برآورد بورس افزایش ارزش بازار به میزان ۵۰ درصد بود؛ اما رقم تحقق یافته حدود ۱۸ درصد است که دلیل اصلی این تفاوت ها تعدیل ارزش شرکتهای سرمایه گذاری، سیمانی، بانک ها، صنایع غذایی و نیز عدم تحقق عرضه شرکتهای مخابرات ایران، پالایشگاه اصفهان و یکی از بانک ها بود.
فرآیند کارشناسی، زمان بر و پیچیده آماده سازی شرکتهای مشمول واگذاری که چندان نیز در اولویت شرکتهای مادر تخصصی و سازمان خصوصی سازی نیست موجب کندی پذیرش شرکتها شده است هرچند که کمبود نقدینگی در بازار سهام را نیز نباید نادیده گرفت.
انتظار این است که درسال ۱۳۸۷ با ابلاغ قانون اجرای اصل ۴۴ و افزایش امکانات سازمان خصوصی سازی؛ ورود شرکتهای تامین سرمایه و کارگزاری به حوزه آماده سازی و تجهیز تیم های کارشناسی، آماده سازی شرکتها مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
بازدهی بورس (قیمت و سود نقدی) درسال ۱۳۸۶ حدود ۱۶ درصد بوده است که ۱۴ونیم درصد آن در قالب سود نقدی و یک و نیم درصد دیگر به عنوان سود سرمایه ای یا افزایش قیمت ها تحقق یافته است.
باید توجه داشت که بازدهی بین صنایع مختلف بورس متفاوت است و از ۳۶ صنعت بورسی ۱۰ صنعت بازدهی مثبت بین ۵۴ درصد تا ۲ درصد و ۲۶ صنعت منفی بین ۰.۱ درصد تا ۵۲ درصد داشته است.
فعالترین و پربازده ترین آن، صنعت فلزات اساسی است که شرکتهای اصل ۴۴ شامل ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد خراسان دراین گروه قرار دارد و زیانده ترین صنعت نیز پیمانکاری صنعتی است.
یکی از الزامات واگذاری بند ج سیاستهای کلی اصل ۴۴ انجام اصلاحات لازم در خصوص بازار و قیمت گذاری محصولات به منظور تضمین بازدهی است؛ وزارت بازرگانی به عنوان متولی تنظیم بازار تاکنون برنامه ای جهت اجرای این الزام ارائه نکرده است و شایسته نیست که بخش خصوصی نحیف بخواهد یارانه سیمان، لبنیات، سود بانکی و لیزینگ را از جیب خود بپردازد.
درسمت ایجاد تقاضا برای خرید سهام طرح اعطای تسهیلات بانکی برای خرید سهام و نیز جذب سرمایه گذاری خارجی پیگیری شد.
در پایان سال طرح اعطای تسهیلات بانکی در دستور کار ستاد اصل ۴۴ که به ریاست رئیس جمهوری تشکیل می شود قرار داشت.
طرح تبدیل مطالبات بانکها از دولت به مطالبات شرکتی اگرچه مورد موافقت اصولی دکتر ابراهیم شیبانی رئیس پیشین بانک مرکزی قرار گرفت و با تفسیر معاونت حقوقی ریاست جمهوری بانکها می توانستند از محل بودجه سال ۱۳۸۶ سهام بابت رد دیون دولت دریافت کنند. اما تمایل و پیگیری جدی از سوی بانکها صورت نگرفت زیرا آنها امیدوارند از محل حساب ذخیره ارزی مطالبات خود را وصول کنند که البته در طرح مذکور امکان وصول مطالبات بانک مرکزی از دولت نیز پیش بینی شده بود.
طی سال ۱۳۸۶ مجوز سرمایه گذاری خارجی در بورس به مبلغ ۵۶۰ میلیون دلار صادر شد که حدود ۱۵ درصد آن تا پایان سال تحقق یافت.طرح پذیرش شرکتهای ایرانی در بورسهای خارجی از برنامه های دیگر بود و موافقت اولیه بورس مالزی برای پذیرش سهام شرکت ملی صنایع مس ایران اخذ شد.
درسال ۱۳۸۶ از ۲۳ شرکت که به طور بالقوه امکان پذیرش در بورس های خارجی دارند دعوت به عمل آمده که شش شرکت اقدامات لازم را شروع کرده اند.
با توجه به محدودیت هایی که آیین نامه اجرایی ماده ۱۵ قانون برنامه چهارم برای جذب سرمایه گذاری خارجی و سقف سهام عام عرضه در بورسهای خارجی (۱۰درصد) وضع کرده است پیشنهاد اصلاح و بازنگری آن نیز به مراجع ذیربط ارائه شده است.
همچنین تقاضای تعیین چارچوب فعالیت نهادهای مالی خارجی مانند شرکتهای تامین سرمایه یا کارگزاری، موسسات رتبه بندی و به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال شد.
به دلیل تفاوت قابل توجه استانداردهای پذیرش در بورس های خارجی با بورس تهران و زمان بر بودن فرآیند پذیرش شرکتها در بورسهای خارجی، طرح ایجاد بورس بین المللی کیش تهیه و امکان سنجی اولیه صورت گرفت؛ پیش بینی شده بود این بورس با سرمایه گذاری مشترک با بورس های خارجی تأسیس شود و از نرم افزارها، روش های معاملاتی و استانداردهای بورس های خارجی استفاده شود و بخشی از سهام ۲۰ شرکت اول بورس تهران در آن بورس عرضه شود.
این روش علاوه بر جلب اطمینان سرمایه گذاران، امکان استفاده از ظرفیت های بازاریابی طرف خارجی را فراهم می کرد به دلیل اینکه در قانون بازار اوراق بهادار سقف سرمایه گذاری هر سرمایه گذار در سهام این بورس نمی تواند بیش از ۲ونیم درصد باشد، این چالش قانونی موجب توقف طرح شد.
البته با همکاری دبیرخانه مناطق آزاد تدوین مقررات جدیدی برای فعالیت نهادهای بازار سرمایه در مناطق آزاد در دست بررسی است.
یکی دیگر از اقدامات بورس در سال گذشته، انجام امکان سنجی بازار فرابورس OTC بود و تقاضای ایجاد این بازار در قالب شرکت سهامی خاص به شورای عالی بورس و اوراق بهادار ارایه شد که مورد موافقت قرار نگرفت.
بازنگری در نحوه محاسبه شاخص ها و طراحی شاخص های جدید با احتساب سهام شناور نیز منوط به تصویب آیین نامه یا دستورالعمل در شورای عالی بورس شد.
برنامه سال ۱۳۸۷ در حوزه بازار شامل طبقه بندی شرکت ها در قالب بازار اول (تابلوی اصلی و تابلوی فرعی) و بازار دوم طبق دستورالعمل جدید پذیرش است.
برآورد می شود گردش ریالی سهام ۱۰درصد افزایش یابد؛ به عبارت دیگر حجم معاملات سهام و حق تقدم به ۱۰هزار تومان افزایش یابد. همچنین ۲۰شرکت جدید با سرمایه برآوردی ۱۲هزار میلیارد تومان و ارزش بازار ۲۰هزار میلیارد تومان در بورس پذیرش شود که به معنی ۴۰۰۰ میلیارد تومان عرضه اولیه جدید است و برای تحقق این رقم پیگیری هایی برای تقویت سمت تقاضا از طریق فراهم شدن تسهیلات بانکی، پذیره نویسی، عرضه های اولیه، خصوصی سازی از طریق بانکها در سراسر کشور به قیمت معین (طبق نظر شرکت تأمین سرمایه) و جذب سرمایه گذاری خارجی صورت خواهد گرفت. لازم به ذکر است که بورس یکی از حلقه های زنجیره صنعت اوراق بهادار است و تحقق برنامه های مذکور مستلزم همکاری و تلاش شرکت های سرمایه گذاری، کارگزاری و دیگر نهادهای مالی مؤثر است.
افزایش دامنه نوسان و افزایش ساعات معاملات (حدود نیم ساعت) از دیگر برنامه های بورس در حوزه بازار است.
● امور اعضا و بورس های منطقه ای
در حوزه امور اعضا یا کارگزاران افزایش ایستگاه های معاملاتی با موفقیت تحقق یافت. به تمام کارگزاران در تالار حافظ ایستگاه معاملاتی داده شد و با همه تقاضاهای آنها برای ایجاد ایستگاههای جدید در شهرستانها موافقت شد.
در مشهد و تالار تهران ایستگاههای معاملاتی به دفاتر کارگزاران منتقل شد و همزمان از شرکت مخابرات ایران پیگیری لازم برای تقویت خطوط مخابراتی صورت گرفت و در کنار آن طرح استفاده از امکانات ماهواره ای برای ارتباط ایستگاههای معاملاتی با هسته مرکزی معاملات تعریف شد که مطالعات انجام شده توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نتایج خوبی انجامید و در صورت توجیه پذیری مالی، اقتصادی و امنیتی در سال۸۷ اجرا خواهد شد.
در بورس های منطقه ای طرح اصلاح ساختار در اوایل مرداد ماه به اجرا گذاشته است که موجب صرفه جویی قابل توجه در هزینه ها و افزایش کارآیی این تالارها شد.
در سال۱۳۸۷ در تعداد دیگر از بورس های منطقه ای ایستگاههای معاملاتی به دفاتر کارگزاران منتقل خواهد شد و ساختار این بورس ها به گونه ای باز، مهندسی خواهد شد که خدمات رسیدگی، معاملاتی، آموزش و پذیرش را در حوزه فعالیت خود ارائه کنند.
راه اندازی نرم افزار جدید در سال ۱۳۸۷ که بخش عمده عملیات نصب، راه اندازی و آموزش کارگزاران در سال ۱۳۸۶ انجام شده است موجب بهبود در ارایه خدمات به کارگزاران خواهد شد. بورس تهران عضو کامل فدراسیون جهانی بورس ها، فدراسیون اروپا آسیا، است و ارتباطات مؤثری با آنها و تعدادی از اعضای آنها داشته است؛ در سال ۱۳۸۶ با بورس اندونزی تفاهم نامه همکاری منعقد شد و با بورس هنگ کنگ مذاکرات سازنده ای برای همکاری در زمینه پذیرش و تبادل دانش فنی صورت گرفته است و افزون بر این، با بورس های ابوظبی و بازار مالی دبی نیز مذاکراتی انجام و زمینه همکاری کارگزاران دو کشور فراهم شد.
مذاکراتی نیز با بورس های استانبول و مسقط صورت گرفته است و انتظار می رود سال ۱۳۸۷ منجر به امضای تفاهم نامه همکاری شود.
ایجاد بازار مشتقه نیز یکی از برنامه هایی است که از دانش فنی بورس تایوان و هنگ کنگ برای راه اندازی آن استفاده خواهد شد.
برنامه های بین المللی کردن بورس تهران مستلزم حضور فعالتر در مجامع بین المللی و ارتباطات مؤثرتری با بورس های دیگر کشورها است.

منبع : آرونا