دوبستر و یک رویا

● تجارت الکترونیک و نقش سازمان تجارت جهانی
در واقع، اینترنت نیز یک ابزار بازرگانی چند منظوره است. در ارتباط با برخی از محصولات، اینترنت توان اداره همه مراحل از تولید تا توزیع و پخش را دارا می باشد، مانند اطلاعات، یا در برخی موارد نرم افزارهای رایانه‌ای. این در حالی است که در ارتباط با برخی محصولات دیگر چنین امکانی وجود ندارد. مانند مواد غذایی و خوراکی. به طور کلی چنین درجه بالایی از خودکارسازی همچنان یک استثنا به حساب می آید و هنوز نمی توان به عنوان یک اصل روی آن حساب کرد.
یکی دیگراز نقاط قوت اینترنت وجود توان نهفته چند رسانه ای با امکان بهره برداری های همزمان صوتی، تصویری و متنی آن می باشد. در کنار امکانات ذخیره سازی متون و اسناد، انجام مکالمات تلفنی-اینترنتی و تصاویر، بسیاری از کاربران به دنبال توانایی های تعاملی و همزمان مربوط به انتقال هر سه نوع امکان پیش گفته در قالب های دیجیتالی مانند انواع همایش ها و گفتمان های ویدویی و خدمات چند رسانه ای می باشند.
از دیدگاه صرف بازرگانی، گستره مبادلاتی همه آن چیزهایی که قابل مبادله[۱] (مبادله شدنی‌ها) می باشند، توسط اینترنت افزایش می یابد، در گذشته بسیاری از خدمات غیر قابل مبادله یا دست کم از فواصل دور غیر قابل مبادله، به نظر می رسیدند، اما با کمک اینترنت، مبادله بسیاری از خدمات پزشکی، حقوقی، معماری، مسافرتی، مالی و آموزشی برای فواصل دور امکان پذیر گردیده است.
به طور خلاصه، اینترنت را می توان برای مبادلات و دادوستدهای بسیاری از به کارگیری در برقراری ارتباطات الکترونیکی مانند پست الکترونیک تا سرگرمی، جستجوی اطلاعات، تبلیغات و ایجاد شبکه های تخصصی به کار برد و همزمان کارایی اینگونه مبادلات را نیز افزایش داد. کارایی به این دلیل قابل ارتقا است که در بسیاری از موارد هزینه های مربوط به تجارت الکترونیک تنها کسری از هزینه های مربوط به دیگر ابزارها می باشد. در مجموع مطلبی که می توان با اطمینان درباره اینترنت عنوان نمود این است که، شاید هم اکنون نتوان به آسانی درمورد جهت پیشرفت و توسعه تجارت الکترونیک اظهار نظر نمود اما به راحتی می توان فهمید که اینترنت تغییرات عمیقی در روش های ارتباطی و کسب و کار ایجاد خواهد نمود.
● اقتصاد تجارت الکترونیک و اینترنت:
در بخش های پیش گفته، عنوان گردید که تجارت الکترونیک فرصت های بسیاری را فراهم می نماید. دادو ستدهای اینترنتی، EDI و ابزارهای پیچیده‌تر دیگری همچون داد و ستدهای تلفنی و تلویزیونی به وسیله بهبود در فناوری اطلاعات و ارتباطات( طی فرآیندی که با کشف جریان برق و اختراع تلفن و تلگراف آغاز شده است) ایجاد شده‌اند. پیشرفت سریع تجارت الکترونیک پرسش مهم و تازه‌ای را مطرح نمود: پیشرفت تجارت الکترونیک و اینترنت، چگونه بر عوامل اقتصادی و رشد و رفاه اقتصادی اثر می‌گذارد؟
توسعه تجارت الکترونیک و فهم مزایای بالقوه آن در ادبیات اقتصادی از دو دیدگاه مورد بحث قرار گرفته است:
ـ شرایط لازم برای ایجاد و توسعه تجارت الکترونیک و خدمات اینترنتی
ـ اثرات تجارت الکترونیک و اینترنت بر بخشهای اقتصادی که از این فناوری‌ها بهره می‌گیرند.
دیدگاه نخست، به طور عمده بر زیرساخت ها و الزامات دسترسی و مشارکت در پیشرفت فناوری به منظور کارایی هزینه ای در عرضه خدمات اینترنتی و تجارت الکترونیک تأکید دارد. دیدگاه دوم، بر چگونگی اثرگذاری تجارت الکترونیک و خدمات اینترنتی بر عرضه و تقاضای کالاها و خدمات در بازارهای مختلف و اثراین واسطه یا ساختاربازار بر صنایع مختلف تاکید دارد. به طور خلاصه، ترویج تجارت الکترونیک منجر به کاهش هزینه های دادوستد و هزینه های تولید می‌گردد و سطح رقابت را ارتقا می‌دهد. ارتقا رقابت نیز قیمت ها را کاهش و کیفیت را افزایش خواهد داد و محصولات جدیدتر و متنوع تری را ایجاد خواهدنمود که در نهایت منجر به رشد و رفاه اقتصادی می‌گردد.
▪ پیش نیازهای توسعه تجارت الکترونیک:
پیشرفت در فناوری اطلاعات و زیرساخت های آن از جمله ظهور اینترنت باعث توسعه تجارت الکترونیک شده است. زیرساخت‌های ارتباطات از راه دور در طول دهه‌های گذشته پیشرفتهای شگرفی را تجربه نموده اند و در حال حاضر می توان اینگونه شبکه ها را که قابلیت استفاده برای تجارت الکترونیک را دارند ، به دو گروه زیر تفکیک نمود:
۱) شبکه های ثابت[۲]
۲) شبکه های بی سیم[۳] (رادیویی یا سیار)
شبکه های ثابت شامل شبکه های خطوط تلفن، تلویزیون های کابلی، شبکه های سیمی مورد استفاده در ترابری و در برخی موارد شبکه های توزیع برق می شوند. شبکه های بی سیم، شامل سامانه های تلفنی سیار، شبکه های رادیویی ، و سامانه های ارتباطی ماهواره ای می شوند. از نظر الزامات ظرفیت زیرساختی، تلفن و اینترنت بیشتر به شبکه‌های با ظرفیت پایین یا با پهنای باند کم[۴] متکی بوده اند.
اینترنت دارای اهمیت ویژه‌ای در برقراری پیوند میان اشکال فعلی تجارت الکترونیک می‌باشد. به همین دلیل بسیاری از مطالعات صورت گرفته در رابطه با توسعه تجارت الکترونیک بر رشد اینترنت یا آن که زیرساخت‌های جهانی اطلاعات[۵] (GII) نامیده می‌شود، تمرکز نموده‌اند.
گفته می‌شود که کارایی زیرساخت‌های ارتباطی برای انتقال داده‌ها توسط اینترنت بسیار بالاست. در واقع اینترنت شبکه‌ای از شبکه‌هاست که به آن وب گفته می‌شود. به طورکلی وب دارای چنین ساختاری است:
در پایین‌ترین سطح یا به عبارتی در نزدیک ترین فضا به کاربران، شبکه های محلی وجود دارند. این شبکه ها به شبکه های میانی یا منطقه ای متصل می شوند، این شبکه ها نیز به نوبه خود به یکی از شاهراه ها متصل می شوند. بخش عمده ای از بار شاهراه ها و شبکه های منطقه ای از میان خطوط تلفن انتقال می یابند. البته لازم به یادآوری است که به کارگیری این خطوط در اینترنت و خدمات عادی تلفنی متفاوت است. در خدمات تلفنی، هر بار به هنگام برقراری تماس، جریان در مدار بسته ای ایجاد می شود. چنین مداری برای دیگر کاربران تا هنگامی که تماس پایان پذیرد، قابل استفاده نخواهد بودو میزان داده های انتقال یافته تاثیری بر کل فرآیند نخواهد داشت.
اینترنت از فناوری متفاوتی به نام "بسته گزینی[۶]" بهره می برد. مجموعه های داده ها (Data Sets) به بسته هایی تقسیم می شوند که به طور مستقل به وسیله شبکه به مقصدهای مربوط انتقال می‌یابند. در این حالت مداری اشغال نمی شود. بسته ها به آسانی از رایانه مبدا به رایانه مقصد انتقال می یابند. رایانه مقصد پس از دریافت د اده ها به چیدمان دوباره بسته ها می پردازد. از آنجایی که، مسیر های اینترنتی به طور مدام بهینه می شوند، ممکن است که بسته های گوناگون متعلق به یک مجموعه داده از مسیرهای متفاوتی برای رسیدن به مقصد استفاده کنند. مهمترین مزیتی که برای بسته گزینی عنوان می شود، تسهیم آماری خطوط ارتباطی است به این مفهوم که بسته های مبادی متفاوت می توانند یک خط را بین خود تسهیم نمایند. در نتیجه، می توان بسته گزینی را بسیار کاراتر از مدارگزینی[۷] (مورد استفاده خطوط تلفن که در آنها داده ها میان اشخاص متصل انتقال می یابد و همیشه بخشی از ظرفیت بدون استفاده باقی می ماند) به کار برد.
عرضه خدمات اینترنتی به بهای تمام شده (هزینه‌های زیر ساخت‌ها) و قیمت گذاری چنین خدماتی بستگی دارد. در مجموع هزینه های خطوط تا حد زیادی ثابت تلقی می‌گردند و بنابراین، هزینه نهایی ارسال بسته داده اضافی برای یک ظرفیت معین صفر می باشد. در این رابطه، یک استثنا مهم تراکم شبکه می باشد که می تواند به دلیل تأخیر در انتقال، زمان های دسترسی طولانی تر و احتمال کمبود اطلاعات هزینه‌زا باشد. این هزینه ها، توسط کاربران شبکه و نه به طور مستقیم توسط فراهم دهندگان خدمات اینترنتی ایجاد می گردند. البته لازم به یادآوری است که هزینه های ناشی از تراکم تا حدودی نیز به واسطه ایجاد ظرفیت مازاد برای پاسخگویی به زمان های اوج تقاضا و توسط فراهم دهندگان خدمات اینترنتی ایجاد میگردند.
با در نظر گرفتن تقاضای فزآینده برای خدمات اینترنتی، نیاز به ظرفیت تازه و مدیریت تراکم، قیمت گذاری خدمات اینترنتی از جایگاه ویژه‌ای در گردهم آوردن انگیزاننده های لازم (برای به کارگیری کارایی زیرساخت های فعلی و ایجاد ظرفیت لازم اضافی ) برخوردار خواهد بود. در مجموع تأمین هزینه های ارایه خدمات اینترنتی در سطوح مختلف اینترنت به صورت زیر انجام می پذیرد:
▪ در بالاترین سطح ، فراهم کنندگان فضای شاهراه، مجبور به تامین هزینه های انتقال داده ها در شبکه از طریق دیگر اعضای مشابه شبکه می باشد.
▪ در سطح دوم، فراهم کنندگان فضای شاهراه، بابت دسترسی به اینترنت هزینه های پیش گفته را از شبکه های میانی مطالبه می کنند.
▪ در سطح سوم، شبکه های میانی، بابت دسترسی به اینترنت هزینه های پیش گفته را از شبکه های محلی مطالبه می کنند.
▪ در نهایت نیز فراهم کنندگان خدمات اینترنتی، ، بابت دسترسی به اینترنت هزینه های پیش گفته را از کاربران مطالبه می کنند.
ارتباطات تلفنی(Dial-up” connections) روش معمول و رایج ارتباط با اینترنت توسط خانوارها می‌باشد، این در حالی است که شرکت ها و سازمان ها اغلب از خطوط اختصاصی شبکه های محلی یا میانی استفاده می کنند. معمول‌ترین روش قیمت گذاری خدمات اینترنتی ، روش قیمت گذاری کف[۸] می‌باشد که البته در سلسله مراتب شبکه ها بیشتر از بالا به پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش بابت پهنه باند ثابت در بازه های زمانی مشخص (به عنوان مثال سالانه یا ماهانه) مبلغ مشخصی دریافت می‌گردد، در این حالت هیچ گونه محدودیت میزان کاربری در ازای پهنه باند مشخص شده وجود نخواهد داشت.
تا این اواخر، ترتیبات قیمت گذاری میان فراهم کنندگان خدمات اینترنتی برپایه اصل برتری فرستنده[۹] تنظیم می گردیدند و هیچ نوع هزینه ای برای انتقال و یا عبور داده های دیگر شاهراه ها در نظر گرفته نشده بود. اما به تدریج، فراهم کنندگان بزرگ خدمات اینترنتی، به این نتیجه رسیدند که بابت به کارگیری نامتوازن از شبکه هایشان از فراهم کنندگان کوچکتر مبالغی را مطالبه نمایند. چنین مبالغی بر پایه حجم داده های انتقال یافته نخواهد بود، بلکه براساس سطحی از ظرفیتی است که فراهم کنندگان کوچکتر می توانند داده ها را به شبکه فراهم کننده بزرگتر منتقل نمایند.
روش قیمت گذاری کف دارای مزایای چندی از جمله موارد زیر برای فراهم کنندگان خدمات اینترنتی و کاربران می باشد:
▪ محاسبه هزینه های جریان داده ها به روش های محاسباتی و حسابداری چندان پیچیده ای نیاز ندارد، بنابراین محاسبه هزینه های کاربران و ارائه صورتحساب به آنها ارزان تمام می شود.
▪ با توجه به اینکه ارسال هر بسته داده بیشتر هزینه ای نزدیک به صفر برای ارائه کننده در بر خواهد داشت ، نرخ‌های کف بسیار به هزینه های نهایی فراهم کنندگان نزدیک خواهند بود.
▪ همجنین نرخهای کف باعث تشویق کاربران تلفنی اینترنت به تغییر شیوه اتصال خود خواهد شد.
البته روش قیمت گذاری کف، دارای معایبی نیز می باشد. مهمترین مسأله این است که چنین روشی هیچ نوع انگیزاننده‌ای برای اقتصادی شدن کاربری اینترنت و در نتیجه راه حلی برای مشکل تراکم ایجاد نمی نماید. در این روش، کاربری از شبکه به دلیل پرداخت مبلغ ثابت، رایگان می باشد و کاربران با پرداخت چنین مبلغی در مقایسه با حالتی که قیمت نشانگر کمیابی منابع می باشد، به استفاده حداکثری مبادرت می ورزند. نتیجه نهایی این خواهد بود که :
▪ مشکل تراکم حل نمی شود و
▪ اولویت بندی برای ارسال اطلاعات ایجاد نمی شود و در نتیجه امکان ارسال اطلاعات اضطراری از میان می رود.
برای حل این مشکلات و به کارگیری کارای منابع، روشها و ساز و کارهای گوناگونی پیشنهاد گردیده اند. بیشتر این روشها، سامانه هایی را در بر می گیرند که در آنها از کاربران بابت میزان کاربری واقعی یا بالقوه مطالبه می گردد. روشهای بر پایه کاربری به فراهم کنندگان اجازه می دهد تا در قیمت گذاری دارای انعطاف پذیری باشند. طراحی مناسب باعث می شود تا چنین روشهایی مزایای خاصی از جمله موارد زیر را ایجاد نمایند:
▪ تسهیل ارایه خدمات متمایز
▪ بهبود تخصیص منابع
▪ حذف مسایل ناشی از تراکم
بکارگیری محدود روشهای برپایه کاربری، معایب چندی از جمله موارد زیر را ایجاد می نماید:
▪ هزینه بالای حسابداری و صدور صورت حساب مربوط به هزینه های تراکم
▪ هزینه های سربار به نسبت بالا در بخش ارتباطات به وسیله تلفن
▪ هزینه بر بودن محاسبه و مطالبه هزینه ها بر پایه انتقال واقعی داده ها میان خود فراهم کنندگان
با توجه به اینگونه موارد و به دلیل اعتراضات کاربران در برخی از کشورها مانند ایتالیا و ایالات متحد بیشتر همان نرخگذاری کف مورد استفاده قرار می گیرد. از طرف دیگر، قیمت گذاری برپایه کاربری در زلاند نو مورد استقبال قرار گرفت. این استقبال نیز ناشی از این واقعیت است که تنها یک راه ارتباطی گران قیمت با اینترنت وجود داشت که مشتریان با این روش صرفه جویی می نمودند.
به طور خلاصه می توان گفت که ساز و کار قیمت گذاری کف که هم اکنون در بیشتر کشورهای جهان کاربرد دارد، باعث بهینه شدن استفاده از زیر ساخت های اینترنت نمی شود و به همین دلیل ساز و کارهای قیمت گذاری کاراتر که تراکم را کاهش و اولویت بندی اطلاعات را ممکن می سازند، از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در واقع، قیمت گذاری کف بازتاب خواسته های کاربران و ناشی از هزینه های بالای روش های پیشرفته تر می باشد. به علاوه، تراکم ایجاد شده می تواند یک مساله گذرا پیش از ایجاد پیشرفت های فنی که می توانند راه حل های تازه ای برای قیمت گذاری و ظرفیت فراهم نماید، فرض شود.
به طور کلی، اقتصاد دانان بر این باورند که رقابت تاثیر مهمی بر کمینه شدن هزینه ها دارد. بنابراین بیشتر منافع را برای مصرف کنندگان در بر خواهد داشت. در کشورهای مختلف، سطح رقابت میان فراهم کنندگان دسترسی به اینترنت و فراهم کنندگان شبکه متفاوت است. به عنوان مثال، در ایالات متحد، رقابت میان این دوگروه بسیار تنگاتنگ است، اما در بسیاری از کشورهای دیگر، به دلیل محدودیت زیر ساخت ها، رقابت گرمای کمتری دارد. در این گونه کشورها، قیمت گذاری ها به صورت های انحصاری و یا انحصار چندجانبه به انجام می رسند. در این گونه موارد، تقویت رقابت باعث می شود تا قیمت ها بیشتر به قیمت های رقابتی نزدیک شوند که می توانند بر رفاه- گستری موثر باشند.
نبود رقابت می تواند ناشی از دلایل تاریخی باشد. در گذشته، فراهم کنندگان زیرساخت‌ها، انحصارگر طبیعی به شمار می آمدند. بنابراین، این گونه بنگاه ها، یا در دست دولت ها قرار داشتند و یا اینکه از مقررات ویژه ای پیروی می نمودند. اما اینک ، اوضاع تغییر یافته است و روند تکاملی سریعی آغاز گردیده است. در این حالت، بازارهای رقابتی، میان انواع فراهم کنندگان اینترنت (دست کم در بازارهای کشورهای بزرگ) دیگر یک احتمال واقعی است. مقررات زدایی از بخش مخابرات در اتحادیه اروپا، که در ژانویه ۱۹۹۸ آغاز گردید از جمله شواهد چنین روند تکاملی است.
با این توضیحات این طور به نظر می رسد که توسعه اینترنت، به شدت به سمت عرضه نمودار بازار وابستگی دارد. اما تقاضا نیز نقش مهمی در توسعه خدمات اینترنتی بازی می کند. تقاضای خدمات اینترنتی بر اساس تعداد کاربران متقاضی اتصال به شبکه و نرخ کاربری[۱۰] شبکه تعیین می گردد. نرخ کاربری نیز به وسیله نوع ابزار یا Application ارایه شده به شبکه و میزان به کارگیری آن محاسبه می گردد. افزایش تقاضای پهنای باند در یک دهه اخیر ناشی از هردو عامل یعنی افزایش تعداد کاربران و ظرفیت مورد نیاز ابزارهای پیچیده و پیشرفته جدید می باشد.
عامل دیگر اثر گذار بر تقاضا، وجود کاربران برون شبکه‌ای است. در واقع، کاربران فعلی از حضور کاربران برون شبکه‌ای سود می‌برند. هرچه تعداد کاربران بیشتر شود، چنین شبکه‌ای برای هر دو گروه کاربران جدید و قدیمی، جذاب تر و مفید تر تلقی می شود.
در مجموع، قیمت گذاری اینترنت عامل مهمی در تقاضا به حساب می آید. در نخستین روزهای اینترنت، خدمات به رایگان به کاربران ارایه می شدند زیرا، بیشتر کاربران به وسیله موسسات دانشگاهی و دولتی به اینترنت دسترسی داشتند. این حالت با افزایش تعداد کاربران خصوصی و تجاری که برای دسترسی به اینترنت حاضر به پرداخت پول بودند، به سرعت تغییر نمود.

نگارش و برگردان: امیرحامد رضائی
http://itmanagement.persianblog.ir/
[۱] - Tradeables
[۲] - Fixed – line networks
[۳] - Radio – based networks
[۴] - NarrowBand
[۵] - Global Information Infrastructure
[۶] - Packet-Switching
[۷] - circuit-switching
[۸] - Flat-Rate Pricing
[۹] - the Sender Keeps All
[۱۰] - Rate Of Usage