گفتگو با دکتر محمود پناهی درباره بیماریهای مسافرتی

● دستها شسته ؛ سالاد و ماهی، ممنوع
با فرا رسیدن تابستان و پایان فصل امتحانات مدارس، بسیاری از خانواده ها در فکر تدارک سفری تابستانی هستند تا با بازدید از جاذبه های گردشگری شهرها، اندکی از فشار روزمره خود بکاهند. در این میان، خطرهای بسیاری سلامت مسافران را تهدید می کنند، در حالی که بسیاری از خانواده ها از وجود این خطرها بی خبرند و یا آنها را چندان جدی نمی گیرند. از این رو، در گفتگو با دکتر محمود پناهی، متخصص بیماریهای عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در خصوص این مسأله گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
● آقای دکتر، لطفاً بفرمایید چه بیماریهایی در طول مسافرت شایع ترند؟
در پزشکی، اصطلاحی وجود دارد به نام "بیماریهای مسافرتی" که بسیار هم شایعند. این بیماریها متفاوتند؛ برخی در ارتباط با مسایل تغذیه ای هستند و گروهی به تغییر وضعیت جغرافیایی مربوط می شوند مثلاً یک فرد پس از سفر به یک کشور خارجی، ممکن است در معرض بیماریهای بومی آن منطقه قرار گیرد؛ در حالی که اکثر افراد مقیم این کشور نسبت به آن بیماری مقاوم هستند. حتی تغییرات آب و هوا و فشار جوی نیز می تواند باعث ابتلا به بیماری شوند.
● علت بروز این بیماریها در جریان مسافرت چیست؟
علاوه بر مسایلی که ذکر شد، تغییر محل سکونت و اقامت در محیطهایی مانندهتل، مسافرخانه و یا چادر، می تواند زمینه ساز بیماری شود. طبیعی است که این شرایط با شرایط راحت موجود در منزل متفاوت است. در چنین محیطهایی، از مشکلات بهداشتی گرفته تا مسأله تغذیه و... ممکن است به بروز بیماری کمک کنند؛ به عنوان مثال، افراد ممکن است به رستورانهایی مراجعه کنند که غذای آنها کیفیت مناسبی ندارد؛ بویژه غذاهای سرد مانند سالاد و ساندویچ. از این رو، توصیه می شود در طول سفر از خوردن سالاد صرف نظر کنند. در بین غذاهای گرم هم مهمترین عامل انتقال آلودگی، ماهی است. حتی سازمان بهداشت جهانی به گردشگران توصیه می کند هرگز در طول سفر ماهی نخورند؛ چون اولاً ماهی بسیار زود فاسد می شود و ثانیاً مسمومیت با ماهی یکی از خطرناکترین مسمومیتها بوده و گاه به مرگ افراد منجر می شود. سوم، بروز حساسیت به دنبال مصرف ماهی نیز شایع است که به آن "سندرم رستوران چینی" گفته می شود. نکته دیگر آنکه، در طول مسافرت فرد به علت شرایط خاص در هنگام مصرف غذا کمتر شرایط بهداشتی مانند شستن دستها را رعایت می کند و آلودگی دستها مهمترین عامل ایجاد بیماریهای گوارشی به شمار می رود جالب اینجاست که در صورت شستن دست با آب خالی، ۹۰ درصد باکتریها و در صورت شستشو با صابون ۱۰۰ درصد آنها از بین می روند. البته، دسترسی نداشتن به پزشک و مراکز درمانی نیز بر شدت مشکل می افزاید.
● پس با وجود این، بسیاری از این بیماریها قابل پیشگیری اند؟
بله. برای پیشگیری از این بیماریها بهتر است از مسافرتهای دسته جمعی پرهیز شود. نکته دوم آنکه اصول تغذیه منظم و صحیح رعایت گردد و برخلاف آنچه در مسافرتها شایع است، از خوردن غذاها و تنقلات مختلف، اجتناب شود. مصرف بی رویه تنقلات و غذاهای گوناگون می تواند باعث بروز تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه و بی حوصلگی شود. در انتخاب محل صرف غذا نیز باید دقت بیشتری داشت. همچنین، محل خواب باید بهداشتی باشد و ملحفه ها هر ۲۴ ساعت عوض شوند تا از گزش عنکبوت، ساس، کک و... جلوگیری شود.
● در صورت ابتلا به این بیماریها، مسافران چه اقدامی باید انجام دهند.
توصیه من آن است که خانواده ها در هنگام سفر داروهای مورد نیاز را به همراه داشته باشند. (از آن جمله، قطره استفراغ کودکان، قرص کوتریموکسازول برای اسهال و قرصهای مسکن) تا در فاصله زمانی رسیدن به پزشک، وضع بیمار بدتر نشود.
به طور کلی، مسافران در مناطق مختلف کشور و یا حتی کشورهای مختلف جهان باید مراقب چه بیماریهایی باشند؟ با رعایت مسایل بهداشتی که ذکر شد، در کشور ما بیماری ویژه ای وجود ندارد که باعث نگرانی عمده شود. فقط در مسافرت به مناطق گرمسیر باید مراقب مالاریا بود و در صورت حملات تب و لرز، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
در خوزستان و بویژه دزفول نیز بیماری انگلی شیستوز و میازیس بسیار فراوان است که مهمترین علامت آن، وجود خون در ادرار است.
● چه توصیه ای برای مسافران تابستانی دارید؟ اول آنکه در مسیر بین راه، تا حد امکان از غذای رستورانهای بین راهی استفاده نکنند و در عوض از غذاهای سبک استفاده نمایند. دوم، همراه خود بطریهای آب داشته باشند تا در مسیر مجبور به استفاده از آب آلوده نشوند. تا حد امکان از مصرف زیاد تنقلات خودداری کنند و در نهایت آنکه قبل از سفر به کشورهای خارجی، از بیماریهای شایع آن کشور و چگونگی انتقال آنها آگاهی کامل کسب کنند.

منبع :روزنامه قدس

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان