جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

وبلاگ های فارسی در کانون توجه رسانه های جهان


وبلاگ های فارسی در کانون توجه رسانه های جهان
انتشار ٣ خبر درباره وبلاگ های فارسی توسط رسانه های بین المللی، یک بار دیگر موضوع وبلاگ نویسی در ایران را در کانون رسانه های جهان قرار داده است.
براساس خبر منتشر شده در روزنامه گاردین، طبق آماری که در سال ٢٠٠٥ توسط سایت تکنوراتی اعلام شده است، تعداد وبلاگ های فارسی به ١١٠ هزار عدد می رسد و خبر فایننشیال تایمز نیز حاکی است در ایران ٨٠٠ هزار وبلاگ وجود دارد که پس از چین در مقام دوم دنیا، از حیث وبلاگ قرار دارد (البته آمارهای دقیق تر در این مورد توسط محققان ایرانی جمع آوری شده که در ادامه گزارش به آن ها اشاره شده است) و سومین خبر نیز حاکی است بخشی از سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا به نام «مرکز منابع باز» (Open Source Center) وظیفه دارد که در اینترنت، در سایت ها و وبلاگ های شخصی به جست وجو بپردازد و پس از جمع آوری و ترجمه اطلاعات به دست آمده، آن ها را آنالیز کند، داگ نکوین (Doug Naquin) مدیر این مرکز می گوید: «ما به دنبال اطلاعات به هر جا سرمی کشیم.»
به گفته وی، یکی از مهم ترین منابع اطلاعات ما وبلاگ هاست. سوال اینجاست که وبلاگ های فارسی چه اطلاعاتی منتشر می کنند که برای سیا اهمیت دارد و کارکرد وبلاگ ها و دیگر فناوری های اینترنتی در دنیا چیست؟
● وبلاگ به عنوان رسانه
نه تنها بسیاری از مردم که حتی بسیاری از استادان و صاحب نظران سیاسی و اجتماعی و به خصوص استادان ارتباطات اجتماعی هم قبول ندارند که وبلاگ یک رسانه است و وبلاگ نویس یک رسانه نگار.
از نظر بسیاری از متخصصان علوم ارتباطات، روزنامه نگار و رسانه نگار به کسی اطلاق می شود که به طور تمام وقت در خدمت یک رسانه باشد و آن فرد با فعالیت در رسانه تامین معاش کند؛ در غیر این صورت اگر فردی به صورت تفریحی یا به عنوان شغل دوم به کار رسانه نگاری در هر قالبی چه مکتوب، چه اینترنتی و چه رادیو و تلویزیونی بپردازد، به عنوان رسانه نگار محسوب نخواهد شد.براساس همین استدلال، آن ها وبلاگ نویسان را به دلیل حرفه ای نبودن در شغل ژورنالیسم و درآمد نداشتن از طریق وبلاگ نویسی، رسانه نگار نمی دانند و وبلاگ را هم به تبع آن رسانه نمی انگارند و آن را جدی نمی گیرند.
حتی مدتی پیش در میان استادان ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، بحث و جدل زیادی درباره رسانه نبودن وبلاگ درگرفت که در نهایت گفته شده، برخی وبلاگ ها رسانه و برخی وبلاگ نویسان رسانه نگار هستند ولی همه آن ها شامل این حکم نمی شوند.
با این حال وبلاگ -به لحاظ علمی- تمام کارکردهای یک رسانه را دارد. در متون علمی، یک رسانه دارای کارکرد تفریحی، سرگرمی، آموزش و اطلاع رسانی، نقد و تضارب آرا و افکار است و با بررسی کارکردهای وبلاگ می توان گفت، وبلاگ نیز تمام این کارکردها را دارا می باشد، بنابراین وبلاگ را نیز می توان یک رسانه نامید.
● جمع آوری اطلاعات از منابع آشکار
در عرف فعالیت های متداول موسسه ها و سازمان های اطلاعاتی و جاسوسی، جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف صورت می گیرد؛ برخی از این منابع، اختصاصی و محرمانه است که شامل عوامل جاسوسی آن ها در کشورهای هدف می باشد و برخی دیگر، منابع آشکار و باز است که به طور عمده شامل رسانه هایی همچون رادیو و تلویزیون، مطبوعات، وب سایت های اینترنتی و وبلاگ ها می شود.براین اساس، به طور طبیعی، انبوهی از اطلاعات مختلف از طریق این رسانه ها جمع آوری می شود و مورد تجزیه و تحلیل کارشناسان اطلاعاتی قرار می گیرد. در میان این حجم عظیم اطلاعات ظاهرا «به درد نخور»، اطلاعات باارزشی نیز یافت می شود که ارزش آن ها از هزینه و وقتی که صرف جست وجوی آن ها شده، بیشتر است.بنابراین اکنون که وبلاگ های فارسی با حجم عظیم خود، به یکی از منابع اصلی تولید محتوا Content در محیط مجازی تبدیل شده، طبیعی است که سازمان های اطلاعاتی به بررسی این محتواها علاقه مند شوند
● تعداد وبلاگ های فارسی
حدود ٦ سال از عمر وبلاگ های فارسی می گذرد؛ در این مدت هر ساله تعداد وبلاگ ها بیش از ٢ برابر شده است به طوری که هم اکنون بیش از ٥/٢ میلیون وبلاگ در «وبلاگ سرویس های» مختلف ثبت شده است که البته این به معنای فعال بودن همه آن ها نیست. طبق آمارهای استنتاج شده از رصدگرهای معتبر جهانی مانند «Blogdex» و «Technorati» حدود ١٠ درصد از این تعداد وبلاگ های فارسی، فعال به شمار می رود که حدود ٢٥٠ هزار وبلاگ می شود. ملاک فعال بودن وبلاگ نیز، انتشار حداقل یک پست در هفته طی ٢ ماه آخر فعالیت وبلاگ می باشد.
برهمین اساس، طی سال های ٨٤- ١٣٨٣، وبلاگ های فارسی رتبه چهارم زبان های فعال وبلاگ نویسی را دارا بود که البته در حال حاضر به دلیل فعال شدن وبلاگ های دیگر زبان ها مانند چینی، هندی، فرانسوی و اسپانیولی، وبلاگ های فارسی رتبه دهم جهانی را داراست که در مقایسه با دیگر شاخص های دیجیتالی ایران، رتبه بسیار بالا و افتخارآمیزی است.
به عبارت دیگر کسب چنین رتبه ای در کشوری که از نظر شاخص دولت الکترونیکی، شاخص های دیجیتالی، رتبه وب سایت های دانشگاهی و خدمات الکترونیک، در جایگاه های پایین جهانی قرار دارد، بسیار مهم محسوب می شود و نشان می دهد که به دلایل مختلف رویکرد ایرانیان در فضای سایبر به سمت راه اندازی وبلاگ و تولید محتوا و انتشار اطلاعات در این چارچوب سوق پیدا کرده است؛ به عبارت دیگر وبلاگ ها تنها مزیت نسبی ایرانیان در فضای مجازی محسوب می شود.
● دلایل رویکرد ایرانیان به وبلاگ
این سوال بسیار مهمی است که چرا ایرانیان طی سال های اخیر تمایل زیادی به وبلاگ نویسی پیدا کرده اند. پاسخ به این سوال مستلزم انجام کارهای تحقیقاتی گسترده ای است اما بررسی های مختلف در میان وبلاگ ها از طریق تکنیک تحلیل محتوای وبلاگ ها نشان می دهد که رایگان بودن وبلاگ ها، سرعت در راه اندازی آن، پیشرفت فناوری های مرتبط با مدیریت و کنترل پانل وبلاگ ها و در اختیار داشتن فضایی برای بیان دیدگاه ها از جمله دلایلی است که موجب شده است ایرانی ها به سمت وبلاگ نویسی گرایش پیدا کنند.
● اعتبار منبع در وبلاگ ها
سوالی که اکنون مطرح می شود این است که اطلاعات و محتواهای منتشر شده در وبلاگ ها از چه درجه اعتباری برخوردار است؟آیا این مطالب اصلا ارزش بررسی و جست وجو را دارد و آیا می توان به آن ها استناد کرد؟
در پاسخ باید گفت: حجم عمده اطلاعات منتشر شده در وبلاگ ها، دیدگاه های افراد درباره مسائل روزمره اجتماعی است، این که در خانه و اجتماع، در مدرسه و دانشگاه، در محیط کار و در مسیر تردد به منزل یا محل کار، چه اتفاق هایی برای وبلاگ نویس افتاده است.
این نوع مطالب، به اصطلاح «روزنوشته ها» شهرت یافته است. در واقع بلاگرها بیشتر «روزنگارند» تا «روزنامه نگار» اما همین اطلاعات می تواند در موضوع مهمی به نام سنجش افکار عمومی و مطالعات عقاید اجتماعی مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرد. در روش تحلیل محتوا، با استفاده از روش هایی همچون پرسش نامه معکوس، دیدگاه های افراد که در وبلاگ هایشان ثبت شده است، مورد ارزشیابی، سنجش و پایش قرار می گیرد.
البته هر نوع سنجش افکاری را نمی توان از طریق تحلیل محتوای وبلاگ ها به دست آورد. اما وقتی حجم وبلاگ ها در کشوری افزایش می یابد، می توان بازتاب یک خبر یا موضوع -به عنوان مثال انتخابات مجلس هشتم- را از طریق روزنوشته های وبلاگ نویسان مورد ارزیابی، تجزیه و تحلیل قرار داد.
این نوع اطلاعات به دلیل نوشته شدن در یک فضای آزاد و باز از ارزش بالایی برخوردار است، به شرطی که روش تحقیق در آن به درستی رعایت شود.
● اینترنت و شفافیت اطلاعات
به طور کلی عصر اینترنت یا به قول امانول کاستلز «عصر اطلاعات»، عصر شیشه ای شدن سازمان ها و کشورهاست؛ اینترنت باعث شده است تا تبادل اطلاعات و دیدگاه ها در محیط مجازی به سادگی و با سرعتی باورنکردنی صورت گیرد. اینترنت، امروزه از طریق فناوری هایی مانند وبلاگ، چت روم، فروم یا تالار گفت وگو و پست الکترونیک بازتاب دهنده «فضای عمومی نوین» مورد نظر یورگن هابرماس است.
هر فرضیه یا استدلالی که در مورد فلسفه ذاتی اینترنت وجود دارد، قابلیت تعمیم به فضای وبلاگ ها را هم دارد.اینترنت یک فناوری تعاملی است.
یعنی هم امکان انتشار اطلاعات و هم امکان جمع آوری و دریافت اطلاعات را دارا می باشد. اگر وبلاگ های فارسی از طریق سازمان های جاسوسی غربی رصد می شود، ما نیز می توانیم اطلاعات وبلاگ های آن ها را رصد کنیم. اتفاقا به دلایل مختلف، وبلا گ های غیرفارسی، بسیار شفاف تر، صریح تر و دقیق تر است و دیدگاه ها و محتواهای منتشر شده در آن ها بیشتر قابل بهره برداری برای ماست، اما مشکل اینجاست که ما حتی خودمان هم از محتوای اطلاعات وبلاگ های فارسی تصویر درست، شفاف و روشنی نداریم.
هیچ موسسه تحقیقاتی در ایران، موضوع مانیتورکردن هدفمند با اهداف علمی و پژوهشی را در دستور کار خود قرار نداده است و هنوز هم وبلاگ های فارسی در ساختارهای مطالعاتی رسمی جدی گرفته نمی شود. هنوز هیچ مرجع رسمی داخل کشور آمار و اطلاعات دقیقی از تعداد وبلاگ های فارسی ارائه نداده است و آمارهای منتشر شده یا از سوی «بلاگ سرویس ها» است یا از سوی سایت های رصدکننده خارجی.
● وبلاگ ها؛ تهدید یا فرصت
حال ما با یک خبر جدید مواجه هستیم. سازمان های جاسوسی غربی وبلاگ های فارسی را رصد می کنند. آیا این یک تهدید برای امنیت ملی و منافع ملی ماست؟ چگونه باید با این موضوع برخورد کنیم؟ ساده ترین پاسخ، حذف صورت مسئله است. همه وبلاگ ها را ببندیم!اما این پاسخ و راه حل، ناگفته پیداست که جوابگو نیست. سیاست های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، که مورد تایید مقام معظم رهبری هم قرار گرفته، توسعه شبکه های اطلاع رسانی است؛ اینترنت یک ابزار تعاملی و در واقع یک چاقوی دو لبه است.
بررسی های اولیه نشان می دهد حداقل در مورد وبلاگ های فارسی، اکثر آن ها در چارچوب منافع ملی کشور می نویسند، دفاع سرسخت وبلاگ های فارسی از موضوع خلیج فارس و انرژی هسته ای، به تعبیر دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، نمونه ای از جنبش نرم افزاری تلقی می شود.وبلاگ های فارسی در واقع فرصتی برای بازتاب افکار عمومی ایرانیان در سطح جهانی به شمار می رود، وبلاگ ها می تواند آیینه اجتماعی کشور باشد. با وبلاگ هایی هم که خارج از منافع ملی مطالبی می نویسند، باید "در چارچوب قانون" برخورد کرد.
منبع: سایت خبرنگار
حمید ضیایی پرور
منبع : سایت تحلیلی خبری عصر ایران


همچنین مشاهده کنید