نوروز در آیینه زندگی قرقیزها

عیدها و جشن های اقوام مختلف از نمونه های بارز شعائر و مناسک و سنن اجتماعی محسوب می شوند. اعیاد از یکسو منعکس کننده وضع تاریخی ، طبیعی و فرهنگی یک جامعه بوده و از سوی دیگر نقش و کارکرد مهمی را در ایجاد و حفظ همبستگی اجتماعی ایفا می نمایند. تمام اجتماعات اعم از اجتماعات ابتدایی و کهن و جامعه های جدید همه برای خود جشن ها و اعیاد خاصی دارند و تنها شکل و ماهیت آنها بر مبنای تفاوت شرایط گوناگون طبیعی و فرهنگی با همدیگر متفاوت می شود. در دوران باستان اعیاد و جشن های اکثر اقوام به تحول و تغییر فصول بستگی داشت .
در قرون پیشین شرایط اقلیمی و آب و هوا تأثیر قاطع تری بر زندگی اکثر مردم داشت و نیز مردم در ارتباطنزدیک تری با طبیعت بسر می بردند . بهار از چندین جهت برای انسان بسیار جالب توجه است که مهمترین آنها تجدید حیات طبیعت می باشد. فرارسیدن بهار با اسامی و اشکال گوناگون در گوشه و کنار جهان گرامی داشته می شود و نوروز جشن بزرگی است که ملل آریایی از دیر باز در استقبال از تجدید حیات طبیعت برپا می داشتند و این سنت اجتماعی امروز حتی به میان جوامع غیر آریایی نیز راه یافته و با شکوه برگزار می شود. نوروز از آیین های اجتماعی مشترک در آسیای مرکزی است و درتمامی کشورهای این منطقه با شکوه خاص گرامی داشته می شود. در قرقیزستان به مانند دیگر جماهیر آسیای مرکزی سابق شوروی ، برگزاری جشن های نوروز در طول حکومت کمونیست ها و تا آخرین سالهای حیات شوروی ممنوع بود و در این کشور نیز به برکت استقلال مردم فرصت یافتند تا نوروز را به مانند اجداد خود جشن بگیرند. نوروز درقرقیزستان نوروز بایرام خوانده می شود و مردم از هفته ها و روزها پیش از پایان زمستان و قبل از آنکه سرما رخت بربنند و جای خود را به سبزی و خرمی بهار بدهد ، به استقبال آن می روند. از روزها پیش از نوروز خانم های قرقیز با رویاندن سبزه که نشانه حیات و برکت است ، نوروز را پیش واز می کنند. قرقیزها به مانند دیگر دوستداران نوروز با گستردن سفره هفت سین در آخرین شب زمستان بهار را استقبال می کنند و پختن سمنو که قرقیزها به آن سامالاق می گویند از سنن ویژه نوروزی است. در سفره هفت سین قرقیزها هفت خوراکی که نام آنها با س شروع می شود حتما جای دارد و سامالاق یا سمنو ، سامسه یا سمبوسه غذایی که از آرد و گوشت تهیه می شود و سوزمه یا ماست چکیده از اجزای اصلی سفره هفت سین قرقیزها است .
طی سالها ممنوعیت برگزاری جشن نوروز متاسفانه بسیاری از سنن زیبای قرقیزها در استقبال از سال نو و بهار به فراموشی سپرده شده و یا کم رنگ گردیده اند . در پی استقلال قرقیزستان در سال ۱۹۹۱با اهتمام ویژه مسئولین و دست اندرکاران امور فرهنگی ، برخی از سنن قرقیزها درایام نوروز احیا شده است و رئیس جمهوری و دیگر شخصیت های قرقیزستان به این مناسبت پیام های شادباش برای مردم می فرستند. در گذشته که زندگی قبیله ای در قرقیزستان رایج بود ، نوروز تا آن حد احترام می شد که شروع سال تازه محسوب می گردید و به این مناسبت نزاع های قبیله ای متوقف می شد و انجام بسیاری از امور نیک مانند ازدواج ترجیحا به این ایام موکول می گردید .
با استقلال قرقیزستان دولت این کشور روز اول فروردین را به عنوان نوروز بایرام تعطیل عمومی اعلام کرد و از آن سال قرقیزها هر ساله با برگزاری اجتماع بزرگی در میدان مرکزی شهر و یا روستای خود و برپاداشتن مسابقه های ورزشی توام با هنرمندی هنرمندان از نوروز و حلول سال نو استقبال می کنند در قرقیزستان روز اول فروردین همچنین روز گردش ملی نیز خوانده می شود و در این روز قرقیزها همچون سیزده بدر در میان ایرانی ها به کوه و صحرا و دشت و دمن می روند و ضمن گذراندن روزی پرنشاط در دامان طبیعت به صرف غذا می پردازند. برپایی چادرهای قرقیزی موسوم به یورتمه و پذیرایی از مردم با شربت و شیرینی در میان شهرها و روستاها از سنت های احیا شده نوروزی در قرقیزستان طی سالهای اخیر است. نوروز بایرام قوت بولسون که به فارسی عید نوروز مبارک باشد معنی می شود ، عبارتی است که درایام نوروز مکرر قرقیزها در دیدار با هم بیان می کنند و به این ترتیب آرزوهای خود را در حق دیگران ابراز می نمایند. به گزارش ایرنا، از سنت های زیبای نوروزی در قرقیزستان عیدی دادن بزرگ ترها به کوچک ترها و پوشیدن لباس نو می باشد.
دراین روزها که به نوروز نزدیک می شویم اگر در خیابانهای شهرهای بزرگ قرقیزستان مانند بیشکک پایتخت و اوش در جنوب این کشور و دومین شهر آن بگردید ، به روشنی می توانید آنگونه که در همین روزها در تهران و دیگر شهرها و روستاهای ایران شاهد آن هستیم ، خریدهای مردم برا ی برگزاری جشن های نوروزی را نظاره گر باشید و آنچه در این میان بیشتر جلب توجه می کند ، برپایی فروشگاهها و نمایشگاههای بقول تهرانی ها عرضه مستقیم ! کالا است که شاید قرقیزها آنرا در سالهای اخیر از ایرانی ها یاد گرفته باشند! ؟

منبع : روزنامه ابرار