رشت، شهر باران

شهرستان رشت مرکز استان گیلا ن در شمال کشور واقع است. جمعیت این شهرستان بنابر سرشماری مرکز آمار در سال ۱۳۸۳ برابر با ۷۱۵/۰۹۷ نفر است. این شهرستان از شمال به دریای خزر و بندرانزلی از شرق به شهرستان های آستانه اشرفیه و لا هیجان و سیاهکل از غرب به شهرستان های فومن و صومعه سرا و شفت و از جنوب به شهرستان رودبار منتهی می شود. یکی از مهم ترین و پرآب ترین رودخانه های این شهرستان سفیدرود است که از آن دو شاخه به نام های گوهر رود و سیاهرود سرچشمه می گیرد و پس از طی مسافتی به مرداب انزلی می ریزد. مردم آن با زبان فارسی و گویش گیلکی سخن می گویند.
ساکنان شهرهای این شهرستان عمدتا به مشاغل خدماتی و تجاری و صنعتی مشغول هستند و شالیکاری از عمده فعالیت های روستاییان این منطقه است. شهرستان رشت به دلیل موقعیت خوب جغرافیایی و موقعیت ارتباطی که در مسیر ترانزیت شمال و جنوب قرار گرفته و موقعیت سیاسی آن به دلیل اینکه مرکز استان گیلا ن بوده دارای اهمیت بسیار زیادی است. رشت را دارالا ماره و دارالمرز نیز می نامند.
دارالمرز به تمام منطقه ساحلی دریای خزر از آستارا تا گرگان اطلا ق می شود. بنا به روایات تاریخ رشت در گذشته های دور دشت وسیعی بود و همه اطراف آن را جنگل های انبوه فرا گرفته بود. رشت دارای دروازه یا دیواری نبود ولی به دلیل بازرگانی قابل توجه آن زمان از مدت ها پیش که تجارت وسیله امرار معاش مردم بود باعث جلب بازرگانان کشورهای مختلف آسیا و اروپا به این منطقه شد به آن نام شهر دادند که این موضوع برمی گردد به سال ۱۷۷۲ میلا دی.
رشت از زمان شاه عباس دوم و کریم خان زند و آقا محمدخان قاجار به سبب بازرگانی خود شهرت فراوانی داشت و کاروان های متعدد از هند و بخارا و ترکیه و سایر کشورها به این شهر رهسپار می شدند و ابریشم گیلا ن را با خود به بنادر مختلف دریای مدیترانه و خلیج فارس حمل می کردند.
در سایه بازرگانی ابریشم که تا سال ۱۲۷۷ هجری قمری برابر با ۱۸۶۰ میلا دی به صورت قابل توجهی پیشرفت داشت توانست زیان ها و کمبود جمعیت خود را جبران کند. این بازرگانی زمانی که مختل مانده بود در اثر توسعه کشاورزی و افزونی صادرات برنج و تجدید صنایع ابریشمی در سال ۱۳۰۹ حیات تازه ای به شهر رشت داد که به علت موقعیت اصلی دهانه دریایی آن از طرف شمال اهمیت بیشتری به این شهر بخشید. البته قدمت این شهر به قرن ها پیش برمی گردد به طوری که حمد الله مستوفی که در قرن هشتم می زیست در یکی از اشعار خود از این شهر نام برده است.
در سال ۱۳۱۶ ه. ق در رشت شورشی علیه قانون خراج راهداری کارگزاران روس که از ساکنان دهستان ها دریافت می کردند به وقوع پیوست. به هنگام جنگ جهانی اول این شهر در معرض تاخت و تاز سپاهیان روس و بعد نیروهای انگلیسی و شورشیان محلی قرار گرفت و خرابی بسیار در آن به بار آورد.
در سال ۱۹۲۰ میلا دی ارتش سرخ، باکو را تصرف کرد و وارد بندرانزلی شد این کار موجب شد حکومتی ضد انگلیسی به ریاست میرزاکوچک خان در رشت تشکیل شود. انگلیسی ها رشت را تخلیه کردند و با آتش زدن انبارهای خود و انهدام پل سفیدرود به بغداد رهسپار شدند. به موجب قرارداد ۱۳۳۹ ه. ق برابر با ۱۹۲۱ میلا دی که بین دولت های ایران و اتحاد جماهیر شوروی بسته شد گیلا ن و رشت از نیروهای روسی تخلیه شد.
امروزه شهرستان رشت به عنوان مرکز راه های بازرگانی گیلا ن و بازار تجارت و واردات و صادرات مطرح است و به عنوان مرکز استان امکانات گردشگری فراوانی دارد. به این شهر نام شهر باران داده اند زیرا در حدود ۹ ماه از سال بارندگی دارد. جالب است بدانید که «رش» به معنای باران ریز و مداوم هم هست. اگر به این شهر سفری داشته باشیم متوجه خواهیم شد که نسبت به گذشته بزرگتر و پیشرفته تر شده به دلیل اینکه در قطعه زمینی باز و جلگه ای به وجود آمده به دلیل داشتن موقعیت مناسب اقتصادی و آب و هوایی سرمایه گذاری زیادی در زمینه صنعت و کشاورزی و گردشگری در آن صورت گرفته است. اکنون شهر صنعتی رشت فعال تر از گذشته پله های ترقی را طی کرده است.
این شهر به دلیل واقع شدن آن در مرکز استان همه ساله پذیرای مسافران و گردشگران زیادی است. نرسیده به شهر در کیلومتر ۵ جاده رشت - تهران پارک جنگلی بزرگی به نام سراوان وجود دارد که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دست به ابتکاری جالب زده است.
در این جنگل انبوه موزه فرهنگی و تاریخی استان گیلا ن دایر شده است که تمام فرهنگ گیلا ن را در آنجا می توان دید. گویی این مکان ما را به سالهای بسیار دور می برد که از این شهر بزرگ خبری نبود و خانه ها از یکدیگر پراکنده بودند و هر کسی که زمین کشاورزی داشت خانه خود را در کنار آن می ساخت و به همین دلیل خانه ها همگی از هم دور بودند. در این پارک جنگلی خانه هایی به سبک قدیمی ساخته شده است و افرادی اعم از زن و مرد با پوشیدن لباس محلی استان پذیرای مسافران و بازدیدکنندگان هستند.
وقتی در حال دیدن این موزه فرهنگی هستیم نمی توانیم دل از خوردن غذاهای محلی شامل میرزاقاسمی و باقلا خورش، کباب ترش و ترش تره بزنیم و به خوردن یک ساندویچ حاضری بسنده کنیم. هنگامی که وارد شهر می شویم دوست داریم یک سری هم به گلسار بزنیم خیابانی که دو طرف آن را مغازه های شیک فراگرفته و ازدحام ماشین و جمعیت در این منطقه بالا ست. ولی مجموعه میدان شهرداری که قدمتی صدساله دارد همان طور زیبا و سنتی باقی مانده و به یک سمبل تبدیل شده است.
این ساختمان های قدیمی با رنگ سفید روشن و شیروانی های قرمز شب هنگام بسیار دیدنی است; ساختمانی که شکوه معماری گذشته را برای ما تداعی می کند. وسط میدان مجسمه سنگی میرزا کوچک خان سوار بر اسب با نورپردازی زیبا در وسط آب نماها و میدان سرسبز که دور تا دور آن را پرچم سه رنگ ایران احاطه کرده قشنگ تر به نظر می رسد.
این شهر دارای مکان های گردشگری و زیارتی مختلفی است که عبارتند از: آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی، بقعه خواهر امام، مجموعه شهرداری رشت، موزه سردار جنگل و خانه میرزاکوچک خان جنگلی، موزه رشت، خانه ابریشمی و خانه حاج میرزا خلیل رفیع که محل شورای اسلا می شهر رشت است، آرامگاه چهار تن از شهدای جنبش مشروطیت گیلا ن; پارک شهر معروف به باغ محتشم که سابقه آن به دوره ناصری برمی گردد، عمارت کلا ه فرنگی و شهربازی، بازار سنتی رشت، بوستان ملت، سبزه میدان شامل کتابخانه عمومی و تندیس هایی از مشاهیر گیلا ن، بقعه دانای علی، بقعه بی بی زینب، پارک دانشجو، موزه میراث روستایی گیلا ن در پارک جنگلی سراوان، کتابخانه ملی رشت با قدمتی بالغ بر ۸۰ سال، بقعه امامزاده هاشم در کیلومتر ۳۰ جاده رشت - تهران، پارک جنگلی سراوان و پارک جنگلی امامزاده هاشم، آرامگاه میرنظام الدین و آرامگاه دکتر حشمت از یاران میرزا کوچک خان جنگلی، مدرسه شاپور رشت که اولین مدرسه به شیوه امروزی و با معماری نوین در گیلا ن از بناهای دوره اول پهلوی است و کاروانسرای لا ت ۴/۶ کیلومتری امامزاده هاشم بر سر جاده رشت - تهران.

نویسنده : حسام شکوهی

منبع : روزنامه مردم سالاری