جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان


ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان
به استثنای سرطانهای پوست ، سرطان پستان شایعترین نوع سرطان در میان بانوان آمریکاست بطوریکه از هر سه سرطان تشخیص داده شده یکی مربوط به پستان می باشد. در صورت تشخیص زودهنگام و انجام درمان لازم و بموقع ، میزان کشندگی این سرطان کاهش می یابد. استفاده از روش ماموگرافی می تواند در تشخیص زودهنگام بیماری فوق العاده مؤثر باشد.
● عوامل خطرساز :
تجربه زود قاعدگی و دیر یائسگی و اولین تجربه بارداری بعد از سی سالگی ، وجود سابقه فامیلی ابتلای مادر یا خواهر فرد و سابقه قبلی خود فرد در ابتلا به سرطان پستان یا نوع خوش خیم درگیری پستان از جمله عوامل خطرساز ابتلا به این بیماری هستند. چاقی ، عدم زایمان و شهرنشینی هم از جمله دیگر عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به سرطان پستان محسوب میشوند.
● تعیین مرحله پیشرفت سرطان پستان :
یک سیستم برای طبقه بندی پیشرفت بیماری TNM است که بر اساس تومور ، عقده‌های لنفاوی و متاستاز استوار است. اندازه و وسعت تومور در تعیین مرحله پیشرفت بیماری مؤثر است. در این نوع رده بندی مرحله صفر تا چهار بر اساس اندازه تومور ، درگیری عقده های لنفاوی و متاستاز تعریف شده است. ▪ T شاخص اندازه تومور است.
ـ TX : یعنی توموری در پستان قابل ردیابی نیست.
ـ T۰ : توموری در پستان مشاهده نمی شود.
ـ Tis : سرطان ممکن است LCIS ، DCIS یا بیماری Paget باشد.
ـ T۱ : قطر تومور دو سانتی متر یا کمتر است.
ـ T۲ : قطر تومور بین دو تا پنج سانتی متر است.
ـ T۳ : قطر تومور از پنج سانتی متر بیشتر است.
ـ T۴ : فارق از اندازه ، تومور خود را به دیواره سینه چسبانده و به عقده لنفاوی سینه دست اندازی نموده است.
▪ N نشاندهنده درگیری عقده های لنفاوی است.
ـ NX : عقده های لنفاوی قابل تشخیص نیستند.
ـ N۰ : سرطان به عقده های لنفاوی دست اندازی نکرده است.
ـ N۱ : سرطان به عقده های لنفاوی قابل حرکت زیر بغل همان سمت پستان درگیر دست اندازی نموده است.
ـ N۲ : سرطان به عقده های لنفاوی زیر بغل دست اندازی نموده است.
ـ N۳ : سرطان به عقده های لنفاوی پستانی و supraclavicular دست اندازی نموده است.
▪ M نشانه متاستاز است.
ـ MX : متاستاز قابل تشخیص نیست.
ـ M۰ : متاستازی به سایر اندامها مشاهده نمیشود.
ـ M۱ : متاستاز به سایر اندامها صورت گرفته است.
● ماموگرافی :
دو نوع ماموگرافی در مورد سرطان پستان مطرح است. ماموگرافی برای غربالگری و ماموگرافی برای تشخیص. ماموگرافی غربالگر در مورد زنان بدون علامت بالینی بکار میرود. تشخیص زودهنگام تومور با اندازه ای ناچیز شانس موفقیت درمان را به طرز قابل توجهی افزایش میدهد. انجام ماموگرافی برای غربالگری در مورد زنان بالای ۴۰ سال هر یک یا دو سال یکبار و در مورد زنان بالای ۵۰ سال هر سال یکبار توصیه میشود. البته اگر سابقه ابتلای فامیلی و یا عوامل خطرساز دیگری وجود داشته باشد ممکن است پزشک انجام ماموگرافی را در سن پایین تر از ۴۰ سال توصیه نماید.
ماموگرافی تشخیصی در زنانی که علامت بالینی دارند انجام میشود. معمولاً اینگونه بیماران در معاینه خود در منزل با توده ای در پستان یا ترشح غیرطبیعی از آن مواجه میشوند و یا در ماموگرافی غربالگر به وجود بیماری پی برده میشود. ماموگرافی تشخیصی زمانبرتر از نوع غربالگر است و باید در آن اندازه دقیق تومور و محل آن و وضعیت بافتهای اطراف و عقده های لنفاوی بررسی و تعیین گردد.
در ماموگرافی غربالگر هر پستان جداگانه مورد عکسبرداری قرار می‌گیرد. نماهای معمول برای انجام این عمل cranial-caudal (CC) و medio-lateral-oblique (MLO) می باشند. در ماموگرافی تشخیصی علاوه بر دو نمای مذکور در غربالگری latero-medial (LM) و medio-lateral (ML) و نماهای بزرگتر و با دقت‌تر از آنچه در غربالگری انجام میشد مورد توجه قرار میگیرد.
نتیجه ماموگرافی به این شکل اعلام میشود :
ـ به ارزیابی بیشتری نیاز است.
ـ منفی
ـ تومور خوش خیم ، غیربدخیم
ـ احتمالاً تومور خوش خیم وجود دارد. به بررسی مجدد با فاصله کوتاهی از این ماموگرافی نیاز است.
ـ نیاز به بیوپسی است.
ـ بدخیمی وجود دارد. در اسرع وقت درمان آغاز میگردد.
▪ نکته : اکثر افرادی که در طبقه صفر قرار میگیرند در بررسی مجدد و تفصیلی مبتلا به تومور خوش خیم تشخیص داده میشوند.
در نوع یک که نتیجه منفی است شانس بدخیمی ۵ در ده هزار است و باید غربالگری در مورد زنان بالای ۴۰ سال سالانه انجام شود.
در نوع دو که تومور خوش خیم است شانس بدخیمی هم ۵ در ده هزار می باشد و باید برای زنان بالای ۴۰ سال سالانه غربالگری انجام شود. این بیماران معمولاً آنهایی هستند که کیست یا فیبروآدنوما دارند.
در نوع سه که احتمال وجود تومور خوش خیم میرود شانس بدخیمی کمتر از دو درصد است و معمولاً ماموگرافی باید ۶ ماه دیگر انجام شود. اکثراً در این گروه نیازی به انجام بیوپسی نیست.
در نوع چهار که وجود تومور خوش خیم یا بدخیم کاملاً مشخص نیست شانس بدخیمی ۲۵ تا ۵۰ درصد است و اکثراً این بیماران به تومور خوش‌خیم مبتلا هستند اما ممکن است به بیوپسی نیاز باشد.
در نوع پنجم که بدخیمی انتظار میرود شانس بدخیمی ۷۵ تا ۹۹ درصد است و در این گروه بیماران علائم کلاسیک سرطان در ماموگرام دیده میشود. همه بیماران این گروه بیوپسی میشوند و اگر نتیجه بیوپسی خوش خیم بود برای اطمینان یکبار دیگر هم این عمل تکرار میگردد.
باید دانست که ۹۰ درصد کسانی که در غربالگری شرکت میکنند مشکل خاصی ندارند و این فقط یک وسیله اطمینان بخش است. جالب آنکه از ده درصدی که در غربالگری مشکوک به نظر میرسند ۸۵ درصدشان در آزمایشات تکمیلی مشکلی نشان نمی دهند و ۱۵ درصد از آنها (دو درصد کل ماموگرافی شده ها) نیاز به بیوپسی خواهند داشت. از جمع بیوپسی ها هم ۸۰ درصد خوش خیم و ۲۰ درصد بدخیم هستند!
اگر زنی یک پستان خود را بطور کامل در عمل جراحی بر اثر تومور بدخیم از دست داده باشد باید حتماً به دلیل شانس و احتمال بالای ابتلای پستان دیگر بطور منظم تحت غربالگری قرار گیرد. اگر هم قسمتی از پستان یا فقط تومور جراحی و برداشته شده باشد بهتر است پس از گذشت شش ماه از انجام عمل جراحی برای ارزیابی موفقیت درمان ماموگرافی انجام گیرد.
منبع : نشریه حکیم مهر


همچنین مشاهده کنید