فلسفه و اعتقادات تعلیم و تربیت

مدیر یک مدرسه برای آنکه بتواند به عنوان یک رهبر آموزشی عمل نماید باید، عامل مدارس مؤثر و دانش مربوط به آموزش مؤثر را در فلسفه و عقاید خود بگنجاند.
اگر هدف مدرسه دستیابی به بهبودی آموزشی است مدیر مدرسه چگونه به این هدف نایل می‏شود؟
● گلیکمان (۱۹۹۰) سه فلسفة تعلیم و تربیت را به صورت زیر ارایه می‏دهد:
▪ اسنشیالیسم[۱]
ناظر آموزشی دانش بدیهی و واقعی را برای پیشرفت عمومی قدرت آموزش معلمان به کار می‏گیرد.
▪ اکسپریمنتالیسم[۲]
ناظرین آموزشی به صورت دموکراتیک با معلمین کار نموده و برای دستیابی به نتایج مؤثر گروهی می‏کوشند. آنها دانش آموزش را تدوین نموده و روش‏های یادگیری مکاشفه‏ای را مورد تشویق قرار می‏دهند.
▪ اگزیستانسیالیسم[۳]
معلمین در روش تدریس خود آزاد هستند. ناظرین آموزشی هیچ گونه دانش یا قضاوتی را اعمال نمی‏کنند و تنها در مواردی که از آنها درخواست شود کمک می‏نمایند. فلسفه‏های تعلیم و تربیتی کلیگمان (۱۹۹۰) به یک سیستم اعتقادی فردی مرتبط بوده و با یک روش نظارت مرتبط می‏باشد.
نظارت همراه با راهنمایی به این اصل استوار است که «آموزش به عنوان علمی با استانداردها و مهارت‏های شناخته شده به شمار می‏آید، نقش ناظران در این بین، دادن آگاهی، راهنمایی، مدل‏بندی و ارزیابی مهارت‏های فوق می‏باشد.
● گسترش و پیشرفت چهارچوب اداری
بیشتر محققین با این مورد موافقند که مدیر مدرسه میزان مؤثر بودن فعالیت‏های مدرسه را مشخص می‏نماید (لین و والبرگ ـ ۱۹۸۷)[۴]. مدیر مدرسه به عنوان یک رهبر نقش مهمی را در آغاز نمودن فعالیت‏ها و کمک به اجرا و یا تسهیل آنها ایفا می‏نماید. میزان حضور مدیر مدرسه برای اجرای این وظایف مشخص‏کننده میزان موفقیت مدرسه خواهد بود.
تحقیقات ادموند (۱۹۷۹) نشان دادند که مدیران مدارس موفق با روش‏های زیر بر روی فعالیت‏های مدارس خود تأثیر می‏گذارند.
۱) رفتار، سیاست‏ها و عملکردهای اداری‏شان بر روی میزان کارآیی مدرسه تأثیر می‏گذارد.
۲) یک تعادل را مابین مدیریت و مهارت‏های آموزشی ایجاد می‏نمایند.
● رهبری آموزشی فردا
سیملی و کونیرز[۵] (۱۹۹۱) چنین اعلام می‏نمایند که «آموزش به عنوان یک فعالیت، پیچیده[۶]، پویا[۷]، در[۸] و هوشمندانه[۹] به شمار آمده و نمی‏توان روش استاندارد و تجویزشده‏ای را برای آنها مطرح نمود.
ما برای آنکه بتوانیم به نیازهای به شدت متغیر دانش‏آموزان خود پاسخ دهیم، به معلمین ما باید اجازه تصمیم‏گیری‏های مناسب را بدهیم.
از این رو می‏توان گفت که اساس رهبری در مدرسه را معلمین (و والدین دانش‏آموزان) و مدیر مدرسه تشکیل می‏دهند. عوامل فوق در خصوص یافتن مشکلات و تشخیص آنها، به صورت فرآیندی که به عنوان رهبری[۱۰] تلقی می‏شود، فعال هستند.
بنابراین این مدیران مدارس به عنوان رهبرانی تلقی می‏شوند که رهبری آموزشی را در معلمین تشویق نموده و گسترش می‏دهند.
بر اساس نظریات کوپر (۱۹۸۹) در این روش از رهبری آموزشی سبب تحصیل در امر یادگیری و کار با معلمین، دانش‏آموزان و والدین شده و کیفیت آموزشی را ارتقاء می‏دهند
این ساختاربندی مجدد نیازمند دیدگاه‏های مختلف در خصوص رهبری است. اهداف مدارس را باید بر اساس مشکلات تشخیص داده شده توسط معلمین و والدین شناسایی نمود. در فرآیند حل مشکلات باید با همکاری دیگران اقدام نمود.
بر اساس تعاریف بامبورگ و آندرو (۱۹۹۰)، رهبران آموزشی دارای مشخصات زیر هستند:
۱) تأمین‏کنندة منابع[۱۱]
الف) کارکنان و منابع موجود در مدارس را در مسیر دست‏یابی به اهداف مورد نظر هدایت می‏کنند.
ب) در خصوص نحوة تدریس و موضوع درسی آگاه هستند.
۲) منبع آموزشی[۱۲]
الف) براهداف بهبودی مداوم برنامه آموزشی تأکید ورزیده و فعالانه در پیشرفت کارکنان مداخله می‏نماید.
ب) استفاده از استراتژی‏های آموزشی مختلف را تشویق می‏نماید.
۳) یک مرتبط‏کننده مؤثر [۱۳]
الف) میزان تعهد به اهداف مدرسه را مدل‏بندی می‏کند.
ب) اهداف آموزشی و روش‏های اجرای طرح‏های آموزشی و دستیابی به اهداف را تنظیم می‏نماید.
ج) بر اساس استانداردهای اجرایی دقیق برای تدوین عملکرد معلمان عمل می‏نماید.
۴) دارای یک حضور قابل مشاهده است.
از کلاس‏ها بازدید نموده و در همایش‏های کلاسی و یا رشته‏ای شرکت می‏کند و در خصوص روش تدریس جهت مباحثه آماده است و به عنوان یک فرد فعال در برنامه پیشرفت شغلی کارکنان مدرسه شرکت می‏نماید.
● چگونه می‏توان یک رهبر آموزشی موفق شد
گلیکمان (۱۹۹۰)[۱۴] مطالب زیادی را در خصوص تبدیل شدن به یک رهبر موفق اعلام می‏نماید. باید گفت که رهبری آموزشی موفقیت‏آمیز از سه گروه اصلی تشکیل می‏شود.
۱) اساس دانش
ـ وجود اطلاعات مؤثر
ـ انجام تحقیقات در خصوص مکالمة مؤثر
ـ آگاهی از فلسفه و اعتقادات خود
ـ تغییر دادن تئوری
ـ آگاهی از تئوری موضوعات درسی
۲) وظایف
ـ نظارت ـ ارزیابی دستورالعمل‏ها و روش تدریس
ـ گسترش توانایی‏های کارکنان
ـ گسترش موضوعات درسی
ـ پیشرفت گروهی
ـ تحقیقات
ـ ایجاد جو مثبت در مدرسه
ـ مدرسه و جامعه
۳) مهارت‏ها
ـ بین‏فردی
ـ برقراری ارتباط
ـ مردم
ـ تصمیم‏ ـ گیری
ـ کاربرد
ـ حل مشکلات
ـ فنی
ـ هدف‏گیری
ـ ارزیابی و طراحی
ـ مشاهده
ـ تحقیق و ارزیابی

[۱]- Essentialism
[۲]- Experimentation
Exploratory
[۳]- Existenctialism
[۴]- Lane & Walberg
[۵]- Smylie & Conyers
[۶]- Complex
[۷]- dynamic
[۸]- interactive
[۹]- itellectual
[۱۰]- Transformationa
[۱۱]- resource provider
[۱۲]- instrutional resourse
[۱۳]- effective communicator
[۱۴]- Glickman

منبع : موسسه تحقيقاتي ايران زمين پارسيان