لحظاتی دلپذیر،ساعاتی مفرح

اوقات فراغت ، دلپذیرترین لحظات برای انسان ها بویژه نسل جوان است. از آنجا که اوقات فراغت نقش موثری در زندگی جوان دارد، برنامه ریزی برای استفاده بهتر اززمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. «فراغت » بدون در نظر گرفتن «کار» مفهومی ندارد. این ۲مفاهیمی هستند که با وقت و زمان ارتباط دارند.
کار، گذراندن وقت برای فعالیت خاص و با هدف خاص است و فراغت ، وقت آزادی است که فرد به فعالیت خاصی اشتغال ندارد. معمولا بیشتر افراد جامعه ، آنقدر که به کار اهمیت می دهند و برای آن برنامه ریزی می کنند، به اوقات فراغت که ارزش آن کمتر از کار نیست توجه چندانی ندارند و برای گذراندن آن برنامه ای در نظر نمی گیرند. امروزه ، اوقات فراغت از چنان اهمیتی برخوردار است که برای آن در حوزه علوم اجتماعی سرفصل ویژه ای تحت عنوان «جامعه شناسی و فراغت » در نظر گرفته شده است. مبنای ظهور آن نیز رهانیدن انسان در جامعه شهری و صنعتی از دام «از خود بیگانگی » است.
به این معنا که از ساعات غیرکاری افراد، به عنوان فرصتی برای پرورش بعد معنوی انسان استفاده بشود. اوقات فراغت ، دلپذیرترین لحظات برای انسان ها بویژه نسل جوان است. از آنجا که اوقات فراغت نقش موثری در زندگی جوان دارد، برنامه ریزی برای استفاده بهتر اززمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. «فراغت » بدون در نظر گرفتن «کار» مفهومی ندارد. این ۲مفاهیمی هستند که با وقت و زمان ارتباط دارند. کار، گذراندن وقت برای فعالیت خاص و با هدف خاص است و فراغت ، وقت آزادی است که فرد به فعالیت خاصی اشتغال ندارد.
معمولا بیشتر افراد جامعه ، آنقدر که به کار اهمیت می دهند و برای آن برنامه ریزی می کنند، به اوقات فراغت که ارزش آن کمتر از کار نیست توجه چندانی ندارند و برای گذراندن آن برنامه ای در نظر نمی گیرند. امروزه ، اوقات فراغت از چنان اهمیتی برخوردار است که برای آن در حوزه علوم اجتماعی سرفصل ویژه ای تحت عنوان «جامعه شناسی و فراغت » در نظر گرفته شده است. مبنای ظهور آن نیز رهانیدن انسان در جامعه شهری و صنعتی از دام «از خود بیگانگی » است. به این معنا که از ساعات غیرکاری افراد، به عنوان فرصتی برای پرورش بعد معنوی انسان استفاده بشود. از آنجا که در تعالیم دینی ، هر گونه کار و فعالیت سالم و هدفدار، نوعی عبادت شناخته شده است مانند تفکر در نشانه های خدا، نرمی سخن ، بلند گفتن سلام ، نگاه محبت آمیز به والدین ، نگاه احترام آمیز به دانشمند، نگاه به پیشوای دادگر، کمک به مسلمانان و... پس نمی توان فراغت را به معنای خلاص شدن از کار به شمار آورد. در فرهنگ اسلام تمام اوقات می تواند وقت کار و زمان فعالیت سالم و هدفدار به شمار آید و یک مسلمان نباید فارغ از آن باشد. فرد مسلمان ، هرگاه از کاری فارغ شد باید به کار دیگری بپردازد.
زیرا خداوند بنده بیکار را دشمن شمرده است. از امام موسی کاظم ع روایت است که : اوقات یک مسلمان به چهار بخش تقسیم شده است :
▪ راز و نیاز با خدا،
▪ کار و تلاش برای کسب روزی ،
▪ ارتباط سازنده با دیگران
▪ تفریح سالم.
بر این اساس ، تمام فعالیت های فردی و اجتماعی یک مسلمان مفید و دارای هدف است که ما آن را کار می نامیم. بنابراین ، تفریحات سالم و سازنده نیز نوعی فعالیت مفید و هدفدار هستند، چرا که براساس روایت نقل شده ، هدف از تفریح ، کسب نیرو و نشاط برای انجام فعالیت های دیگر است. اوقات فراغت در نظام اسلامی ، زمان انجام کار مفیدی است که به حس کمال جویی انسان پاسخ بدهد. به زبان دیگر، اوقات فراغت ، فرصتهایی است که انسان باید در جهت رشد و شکوفایی شخصیت معنوی ، اجتماعی ، فردی و علمی خویش از آن استفاده کند... و این مهمترین کارکرد اوقات فراغت است.
جوان و نحوه گذران اوقات فراغت اوقات فراغت برای همه جوانان یکسان نیست. جوان روستایی شاید وقت فراغتی نداشته باشد و همیشه مددکار والدین و درگیر کار باشد و ساعت فراغت وی همان ساعاتی است که به استراحت می پردازد. جوان کارگر نیز با توجه به این که اغلب ساعات روز را مشغول کار است و تمام انرژی او در همین ساعات مصرف می شود، فراغت از کار به معنای زمان استراحت است. همچنین جوانی که خود را برای امتحانات پایان ترم یا کنکور آماده می کند، معمولا تمام وقت او صرف مرور کتابهای درسی و مطالعه می شود و دیگر کمتر ساعاتی باقی می ماند که بتوان آن را وقت فراغت نامید. چنین به نظر می رسد که جوان در ایام تحصیل وقت اضافی ندارد و تمام وقت او به دروس و مطالعات علمی اختصاص یافته است.
اما واقعیت این است که با برنامه ریزی دقیق و زمان بندی مناسب ، می توان ساعات فراغتی را در بین برنامه های درسی گنجاند تا به عبادت ، تلاوت قرآن ، مطالعه کتابها و مجلات سودمند، ورزش و فعالیت های اجتماعی بپردازد و ساعاتی را نیز برای کمک و یاری پدر، مادر و دیگر اعضای خانواده اختصاص دهد. با توجه به بررسی های انجام شده از سوی صاحب نظران علوم اجتماعی و علوم تربیتی ، بهترین وسیله برای گذراندن اوقات فراغت جوانان ، تفریحات سالم همچون ورزش ، مطالعه و فعالیت های اجتماعی است.
تفریحات سالم : اختصاص دادن ساعاتی هر چند اندک به تفریح ، موجب کسب نیرو و انرژی لازم برای انجام کارهای علمی و عملی است. مقصود از تفریح تنها توجه به گردش و قدم زدن در پارک و مسافرت نیست. هر چند اینها هم اگر به صورت سالم و هدفدار برگزار شود علاوه بر این که ساعاتی از وقت جوانان را پر می کند، موجب تقویت روحیه و ایجاد نشاط و شادابی در او می شود. از این نظر، گاهی تفریح شامل موارد ذیل نیز می شود:
۱) انواع فعالیت های ورزشی
۲) بازیهای سازنده فکری
۳) فعالیت های گوناگون هنری
۴) تهیه مجموعه های مختلفی چون مجموعه سنگ ، برگ ، گل و...
۵) جمع آوری مطالب علمی ، فرهنگی ، ورزشی ، هنری و...
۶) نگارش داستان ، شعر و ثبت خاطرات ارزشمند زندگی
۷) مطالعه کتاب ، نشریه ، روزنامه های مفید، معتبر و متناسب با گروه سنی جوان
۸) مکاتبه با مجلات معتبر و روزنامه ها و طرح پرسشهای گوناگون برای پاسخگویی
۹) شرکت در فعالیت های گروه ها، موسسات و کانون های علمی ، فرهنگی ، هنری و اجتماعی معتبر و قابل اعتماد
۱۰) استفاده مناسب و به اندازه از برنامه های رادیو و تلویزیون
۱۱) شرکت در کلاسهای علمی ، فرهنگی و هنری
۱۲) کمک و یاری به اعضای خانواده ، دوستان ، همسایگان ، اقوام و... و سرانجام ساعتی نیز برای تفکر و تعمق در خویشتن و بررسی نقاط ضعف و قوت و محاسبه اعمال روزانه خود. از آنجا که برخی از موارد فوق الذکر، از اهمیت بیشتری برخوردارند، ضروری است اشاره ای به آنها داشته باشیم .
ورزش : اسلام برای ورزش و پرورش جسم اهمیت ویژه ای قائل شده است. تا آنجا که پیامبر اکرم ص علاوه بر تشویق پیروان خود به انجام ورزشهایی چون اسبدوانی و تیراندازی ، خود نیز در این گونه فعالیت ها شرکت می جستند. ورزش علاوه بر آن که فعالیت بدنی و اجتماعی و گروهی است ، نوعی بازی هم به حساب می آید و برای مدتی انسان را از نگرانی ها و دلواپسی ها به دور نگاه می دارد و فرد را متوجه نقاط مثبت خویش می کند. بازی ها را معمولا به ۳دسته تقسیم می کنند:
۱) بازیهایی که به پرورش جسم کمک می کند و تقویت کننده مهارت های جسمی و حرکتی است مانند: دوچرخه سواری ، والیبال ، فوتبال و...
۲) بازیهایی که قدرت تخیل را پرورش می دهد، مانند: ماکت سازی ، طراحی ، نقاشی و...
۳) بازیهایی که قدرت تفکر را پرورش می دهد. شطرنج و انواع معماها و... پر کردن اوقات فراغت جوانان با بازیهایی که به جسم و پرورش جسم ، تخیل و اندیشه ختم شود بسیار مطلوب است. مطالعه : مطالعه کتابهای سودمند، بهترین سرگرمی و تفریح به شمار می رود. جوانی که اوقات فراغت خود را با خواندن کتاب بگذراند، علاوه بر بهره برداری علمی و فرهنگی ، از ضعف اعصاب و پریشانی در امان بوده ، در زندگی نیز از آرامش بیشتری برخوردار خواهد بود.

نگارش یافته توسط محمود قوچانی

منبع : پورتال مردمان