تحول در دنیای فناوری

شبکه های داده ها می توانند انواع و اقسام گوناگونی داشته باشند. این شبکه ها را می توان با استفاده از برج هایی که پرچم های رنگارنگ بر فرازشان آویخته شده، کبوترهای نامه بر، پالس های الکتریکی عبورکننده در امتداد سیم ها یا تشعشع های فوق العاده لیزری در امتداد فیبرهای نوری ساخت. اما شاید عجیب تر از همه ایده استفاده از خود بدن انسان به عنوان یک شبکه باشد. اگرچه عجیب به نظر می رسد، اما سیستم هایی که از بدن انسان برای ایجاد ارتباط بین اسباب گوناگون استفاده می کنند، هم اکنون در دسترس قرار دارند و حتی می توانند کاملاً سودمند باشند.
پیشگام این راه، یک غول صنعتی ژاپنی به نام ماتسوشیتا است. سپتامبر سال گذشته «سیستم ارتباطی لامسه یی» با شعار «انتقال داده ها از طریق نوک انگشتان» توسط مسوولان این شرکت به کار افتاد. به بیان ساده این سیستم به کاربران خود اجازه می دهد با لمس یک دستگاه (Device) اطلاعات لازم را از حافظه آن برداشت کنند. سپس این اطلاعات در یک دستگاه جمع وجور که روی یک دستبند قرار گرفته است، ذخیره می شود و در صورت تمایل کاربر با لمس یک دستگاه دیگر به حافظه آن انتقال می یابد. جریانات بسیار ضعیف برای انتقال داده ها در سراسر سطح پوست مورد استفاده قرار می گیرند و سرعت انتقال فقط ۷/۳ کیلوبیت بر ثانیه است که بسیار آهسته تر از سرعت انتقال در یک مودم شماره گیر ارزیابی می شود.
حتی با وجود این، یک کارخانه ژاپنی به نام «تارائوکا سیکو» که سرمایه گذاری روی دستگاه های اندازه گیری را سرلوحه اهداف خویش قرار داده است، ترکیب فناوری یاد شده را در خطوط تولید ترازو، ثبت کننده و چاپگر الکترونیکی اش وارد کرده است. از آنجایی که این سیستم ها می توانند بدون فشار دادن کلید داده ها را وارد کنند، عملاً مورد استقبال فروشنده هایی قرار گرفته اند که با کالاهای حجیم از قبیل تکه های بزرگ گوشت و ماهی سر و کار دارند و الصاق بارکد را برای تسهیل شناسایی آنها مناسب نمی بینند. این فناوری به طور آزمایشی در چند انبار ماتسوشیتا مورد بهره برداری قرار گرفته است، ضمن اینکه سخنگوی شرکت از امیدهای فراوان مسوولان آن برای به کارگیری بیشتر این فناوری در آینده می گوید. قصد دارد تا همه مدار های لازم را به زودی روی یک تراشه واحد خلاصه کند.
● اولویت اول امنیت
Skinplex سیستم مشابه دیگری است که توسط یک شرکت تازه کار آلمانی به نام Ident Technology با هدف استعمال در کاربردهای امنیتی طراحی شده است. دستگاهی با یک کد شناسایی منحصر به فرد را که مثلاً در ساعت یا عینک تان جاسازی شده است، با خود حمل می کنید. به محض اینکه یک دریافت کننده را که مثلاً درون در یک خودرو کار گذاشته شده است لمس کنید، این کد از طریق پوست تان منتقل می شود. به گفته «استفان دونات» کارمند Ident Technology، «شیوه نوین انتقال داده ها از طریق بدن انسان در قیاس با یک فوب کلیدی بی سیم از امنیت بیشتری برخوردار است، زیرا سیگنال ها یا همان علائم پخش شده در فضا به هیچ وجه توسط یک دستگاه استراق سمع در همان نزدیکی ها قابل تجسس نخواهد بود. از این رو، معضل تامین امنیت در سیستم های ارتباطی با توسل به این فناوری تا حد قابل ملاحظه یی برطرف خواهد شد.»
علاوه بر مزایای امنیتی بالقوه، انتقال داده ها از دستگاهی به دستگاه دیگر از طریق پوست کاربر عملاً معضل تداخل امواج رادیویی را نیز به موازات گسترش دیگر ابزارهای «شبکه شخصی» که بر فناوری های بی سیم Wi-Fi و Bluetooth موجود استوارند، به حاشیه می راند. با تمام این اوصاف، چرا استقبال چندانی از این فناوری به عمل نیامده است؟ چند دلیل برای این وضعیت وجود دارد که یکی از آنها تازه بودن این فناوری است. به عنوان مثال، غول کامپیوتری مایکروسافت تازه در ژوئن سال ۲۰۰۴ توانست امتیاز انحصاری آن را برای انتقال داده ها از طریق پوست به دست آورد. معضل دیگر، نیاز این فناوری به برقراری تماس مستقیم با اسباب گوناگون است. فرستادن موسیقی به مجموعه یی از هدفون ها از طریق پوست عملاً امکانپذیر است، اما بدین معنا است که پوست باید دستگاه پخش کننده موسیقی را لمس کند. نگرانی های بهداشتی در مورد تلفن های همراه و دیگر منابع پرتوزا نیز معضل دیگری است که آمادگی کامل مردم را برای پذیرفتن ایده انتقال سیگنال ها از طریق پوست بدن زیر سوال می برد. «توماس زازوفسکی» محقق «موسسه فناوری فدرال سوئیس» در زوریخ ضمن بیان این مطلب بر لزوم اندیشیدن پیرامون راه های غلبه بر این قبیل معضلات تاکید می کند. علاوه بر همه موارد فوق، سرعت داده های قابل وصول نیز ممکن است بسیار آهسته باشد و در نتیجه ما را با معضلات تازه یی روبه رو سازد.
● رفع موانع با بهینه سازی فناوری
بسیاری از این اشکالات و موانعی که بر سر راه تکثیر فناوری به آنها اشاره شد، طرف توجه NTT غول ارتباطات از راه دور ژاپن واقع شده اند. به جای عبور دادن یک جریان الکتریکی از پوست، فناوری ابداعی NTT موسوم به RedTacton ، با القای نوسان های کوچک در حوزه الکتریکی موجود اما بسیار ضعیف بدن کار می کند که تا حد زیادی شبیه همان کاری است که رادیو هنگام مدوله کردن یک موج حامل برای انتقال صدا انجام می دهد. این بدان معناست که انتقال دهنده نیازی به برقراری تماس مستقیم با پوست ندارد، بلکه می تواند در جیب یا کیف پول باشد. این فناوری در صورت قرار گرفتن در لایه های چندگانه لباس که فاصله واقعی آن را از بدن به بیش از ۲۰ سانتی متر می رساند باز هم قادر به انجام وظیفه خواهد بود.
دریافت کننده گرداگرد یک کریستال الکترواپتیک قرار می گیرد که خواص اپتیکال یا نوری آن به تناسب تغییرات حوزه الکتریکی بدن تغییر می یابد. این تغییرات به وسیله یک حسگر لیزری و یک حسگر نوری کشف می شوند که پس از آن می توان از داده های انتقال یافته بهره برداری کرد. NTT می گوید داده ها با سرعت ۱۰ مگابیت بر ثانیه قابل انتقال است و بدین ترتیب بدن کاربر با ظرفیتی معادل ظرفیت یک شبکه اترنت (Ethernet) اداری قادر به انتقال داده ها است.
فناوری مورد اشاره در بالا می تواند همه انواع کاربردها را داشته باشد، زیرا این فناوری با اشیای بی جان از قبیل دیوارها، کف محوطه ها، اثاثیه منزل و حتی آب نیز کار می کند. به عنوان مثال، می توانید فایل های موسیقی را از حافظه رایانه شخصی خود به یک پخش کننده موسیقی در جیب تان انتقال دهید و در حالی که پشت میز تحریرتان نشسته اید، از شنیدن صدای آن لذت ببرید یا می توانید قفل یک در را با لمس کردن آن بگشایید. NTT به خود می بالد که هیچ نیازی به وارد کردن کارت های هوشمند در محل های ویژه یا گیج شدن در لابه لای انبوهی از کابل ها برای فراهم ساختن زمینه لازم جهت برقراری یک ارتباط سالم و ایمن بین دو دستگاه RedTacton نخواهد بود.
یک متخصص برنامه ریزی برای آینده در کارخانه BT که متصدی ارتباطات راه دور بریتانیا است، اعتقاد دارد «آینده ارتباطات مبتنی بر بدن انسان، خوب به نظر می رسد و ساختن دستگاه های بسیار پیشرفته یی که درون پوست یا روی پوست یک شخص قرار می گیرد و امکان برقراری ارتباط بین دو دستگاه یا ارتباط این دو با یک دستگاه سوم را در نزدیکی سطوح بیرونی بدن فراهم می سازد، میسر خواهد بود. درست همانطور که دسترسی به اینترنت دارای پهنای باند زیاد به برقراری ارتباط مناسب بین کارپرداز خطوط تلفن و مشترک اینترنت بستگی دارد، برقراری شبکه انتقال داده ها با محوریت بدن انسان نیز می تواند در صورت مجهز بودن به ابزار کافی، به تحقق یکی از آرزوهای دیرین فعالان حوزه ارتباطات بینجامد و به یکی از اصلی ترین رویاهای آنها جامه عمل بپوشاند.»
خوب است. تعبیر رویایی همچون رویای بالا شاید یک گام استثنایی در راه برقراری ارتباطات ایمن و قابل اعتماد باشد. «گوردون بل» محقق برجسته و فعال در «مرکز تحقیقاتی ناحیه خلیج مایکروسافت» در سانفرانسیسکو می گوید؛ «اینکه آیا بهره گیری از حوزه الکتریکی بدن انسان برای انتقال داده ها اجتناب ناپذیر خواهد بود یا خیر، پاسخی کاملاً روشن دارد. من تردیدی ندارم که در آینده شاهد پیشرفت های بسیار خوبی در این زمینه خواهیم بود.»
وی در عین حال می افزاید؛ «البته لااقل تا پنج سال دیگر نخواهیم توانست ارزیابی دقیقی از توانایی های بالقوه این فناوری ارائه دهیم، زیرا ظهور یک استاندارد قابل اعتنا در این حوزه نیازمند زمانی نسبتاً طولانی خواهد بود.» پرسشی که در پایان به ذهن ما خطور می کند این است که نام استاندارد جدید چه خواهد بود. در پاسخ باید گفت همان طور که پیش تر اعلام شد فناوری تازه در واقع ترکیبی از فناوری های کهنه و نو در حوزه ارتباطات از راه دور است. با این حساب، شاید الصاق نام هایی همچون Wi-Skin یا Body-Fi یا حتی Blueskin دور از تصور نباشد.

Economist, Jun.۲۰۰۵
ترجمه؛ علی عبدالمحمدی

منبع : روزنامه اعتماد