ساختمان یعقوبیان

▪ کارگردان: مروان حامد.
▪ فیلمنامه: وحید حامد بر اساس داستانی از علاء الأسوانی.
▪ موسیقی: خالد حماد.
▪ مدیر فیلمبرداری: سامح سلیم.
▪ تدوین: خالد مرعی.
▪ طراح صحنه: نهاد نصرالله.
▪ بازیگران: عادل امام[زکی الدسوقی]، نور الشریف[الحاج محمد عزام]، هند صبری[بثینه]، خالد صالح[کمال الفولی]، خالد الصاوی[حاتم رشید]، محمد امام[طه الشاذلی]، إسعاد یونس[دولت الدسوقی]، باسم سمره[عبد ربه]، یسرا[کریستین]، سمیه الخشاب[سعاد]، احمد بدیر[ملاک آرمانیوس]، احمد راتب[فانوس]، عباس أبو الحسن[مامور امنیتی]، یوسف داوود[فکری عبد الشهید]، تامر عبد المنعم[ پسر الحاج عزام]، جیهان قمری[رجاء]، یحیی الفخرانی[راوی].
▪ ١٦١ دقیقه.
▪ محصول ٢٠٠٧ مصر.
▪ نام دیگر: Yacoubian Building/ Omaret yakobean.
▪ برنده جایزه بهترین بازیگر/عادل امام و نامزد جایزه بهترین کارگردانی از سوی هیئت داوران بین المللی جشنواره سائو پولو.
▪ ژانر: درام.
دهه ١٩٩٠، قاهره. زکی الدسوقی پیرمردی ثروتمند که با خواهرش دولت در بهترین آپارتمان ساختمان یعقوبیان زندگی می کند، هرگز ازدواج نکرده و اغلب به روابط موقتی با زنها اکتفا می کند. همین رفتار او و رفتار مسرفانه اش، دولت را به خشم آورده و بعد از دزدیده شدن انگشتر گران قیمتش توسط یک از معشوقه های زکی او را از خانه بیرون می کند. زکی ناچار در محل کارش که وعده گاه او با زنان نیز هست، اطراق می کند.
طه الشاذلی فرزند سرایدار ساختمان یعقوبیان تصمیم دارد تا بعد از فارغ التحصیلی در تشکیلات پلیس استخدام شود. اما شغل پدر باعث می شود تا از پذیرش وی سرباز زنند و طه برای ادامه درس به دانشگاه می رود. ولی در دانشگاه به دام گروه های افراطی اسلام گرا افتاده و پس از مدتی دست از محبوب خود نیز کشیده و زندگی مخفی پیش می گیرد.
بثینه محبوب طه نیز که از کودکی در کنار یکدیگر و میان کپرها و آلونک های ساخته شده در پشت بام ساختمان یعقوبیان بزرگ شده اند، پس از چند بار شغل عوض کردن به دلیل مزاحمت های جنسی کارفرماها کار منشی گری را در دفتر زکی الدسوقی قبول می کند. اما بعد از مدتی توسط آرمانیوس صاحب بنگاه املاک وسوسه می شود تا در ازای مقداری پول هنگام مستی از زکی امضا گرفته و آپارتمانش را از چنگ او دربیاورد.
حاتم رشید فرزندی مردی مصری و زنی فرانسوی و سردبیر روزنامه فرانسوی زبان Le Caire [قاهره] نیز در یکی دیگر از آپارتمان های ساختمان یعقوبیان زندگی می کند. حاتم همجنسگراست، اما این کار در مصر ممنوع است و او ناچار باید از راز زندگی خصوصی خویش به شدت محافظت کند.
الحاج محمد عزام یکی دیگر از ساکنین ثروتمند ساختمان یعقوبیان که سابق بر این کفاش بوده، در حال انجام معاملات بزرگ اتومبیل با ژاپنی هاست. او با وجود داشتن سن زیاد و فرزندانی بزرگ به خاطر میل جنسی زیادی که دارد، مخفیانه دست به ازدواج دوم می زند.
حاج عزام که جاه طلب نیز هست، خواستار راه یافتن به مجلس و مقامات دولتی است. او برای رسیدن به این خواسته خود از خرج کردن پول ابا ندارد و آشنایی اش با وزیری متنفذ و فاسد راه را برای وی باز می کند.
این آدم ها و برخی از نزدیکان شان که همگی از ساکنان فقیر یا غنی ساختمان یعقوبیان و به ظاهر فاقد هر گونه ارتباطی با یکدیگر هستند، به زودی مسیر زندگی شان با هم تلاقی خواهد کرد.
● چرا باید دید؟
اگر مثل نویسنده این مطلب سینمای قدیم مصر را از ورای فیلم های فرید الاطرش و سامیه جمال و دست بالا یوسف شاهین می شناسید، باید بگویم که سینمای قابل اعتنایی را از دست داده اید. سینمایی که آثار نویسندگان برجسته ای چون نجیب محفوظ دستمایه برخی از قله های آن بوده-مثلاً زقاق المدق/کوچه مدق- و اینک یکی از پر فروش ترین و جنجالی ترین کتاب های معاصر این کشور نیز منبع اقتباس گران ترین فیلم تاریخ سینمایش شده است.
علاء الأسوانی متولد ١٩٥٧ فعال سیاسی و یکی از بنیاگذاران حرکت کفایه، در رشته دندانپزشکی تحصیل کرده، ولی بعدها به روزنامه نگاری و رمان نویسی روی آورده است. ساختمان یعقوبیان دومین رمان اوست که به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده و همزمان یک فیلم سینمایی و یک سریال از روی آن ساخته شده است.
هر چند به نظر می رسد که قالب سریال برای داستانی با چنین تعداد شخصیت و حوادث پیچ در پیچ فروان فرمت مناسب تر باشد، اما مروان حامد[که طبعاً از پیشینه اش هیچ نمی دانیم جز ساختن یک فیلم به نام لیلا در سال ٢٠٠١] به خوبی توانسته انسجام لازم را به فیلم تقریباً طولانی خود اعطا کند.
داستان در دهه ١٩٩٠ رخ می دهد، اما راوی در آغاز فیلم ما را با پیشینه ساختمان و طبعاً با تاریخ معاصر مصر آشنا می کند. ساختمان یعقوبیان نمادی معقول و در حکم یک برش عرضی از جامعه قرن بیستمی مصر پس از کودتای جمال عبدالناصر و طبعاً بر هم ریختن تمامی سیستم پیشین است. ساختمان و ساکنان آن در مقیاسی عظیم یادآور فیلم خاطرات دوران عقب ماندگی توماس گوتیه رز آلئا است. غیر ممکن است یک ایرانی با دیدن آن دست به مقایسه با شرایط بعد از کودتای رضا شاه تا شورش ٥٧ و مکانیسمی که منجر به بروز این حوادث شد، نزند.
همه شخصیت های فیلم مانند اعضای یک جامعه اسلامی در حال گذار از سنت به مدرنیته، اسیر لیبیدو و تمایالت جنسی خود هستند. برخی آن را با سکس و برخی آن را با سیاست ارضا می کنند. اما تقریباً به استثنای زکی و بثینه که عاشق یکدیگر می شوند، همگی تباه خواهند شد.
ساختمان یعقوبیان که با هزینه ای معادل ١٩ میلیون پوند[یا جنیه] مصری ساخته شده، نمونه بسیار خوبی برای آشنایی با سینمای جدید مصر[که به شکلی جسورانه موضوعی ممنوع چون همجنسگرایی را پوشش داده]، کشورهای اسلام زده خاورمیانه و شرایطی است که اسلام بنیادگرا در آن مجال ظهور و رشد پیدا می کند. تماشای این فیلم به هر قیمتی می ارزد!

امیر عزتی

منبع : موج نو