قرص‌‌ها ما را مانکن می‌کنند؟

نازنین، ۴۰سالش شده بود اما لاغر شدن هنوز برایش یک رؤیا بود.
تمام سال گذشته را سعی کرده بود. اگرچه با زحمت زیاد، ۱۰کیلویی لاغر شده بود ولی هنوز تا رسیدن به وزن ایدئال‌اش باید ۱۰کیلوی دیگر لاغر می‌شد.
دوستش به او پیشنهاد کرد از قرص‌های لاغری- که تازگی‌ها خیلی بر سر زبان‌ها افتاده- استفاده کند.
نازنین- که یک سال رژیم گرفته بود و دیگر خسته شده بود- از این فکر خوش‌اش آمد. به نظر می‌رسید با خوردن قرص، می‌توان بدون زحمت و سریع لاغر شد.دیگر لازم نبود از خوردن شیرینی‌های خوشمزه و بستنی مورد علاقه‌اش چشم‌پوشی کند.
دلش لک زده بود برای ته‌دیگ‌های سیب‌زمینی چرب و چیلی! چرا زودتر به فکرش نیفتاده بود؟ گیریم مجبور شود بالای این قرص‌ها پول زیادی بدهد، به لاغر شدن‌اش که می‌ارزد.
روز بعد، نازنین به پیشنهاد دوستش یک نوع از این قرص‌ها را تهیه و مصرف آن را شروع کرد. فکر می‌کنید بالاخره نازنین به آرزویش رسید؟
متاسفانه این باور غلط در جامعه رواج پیدا کرده که داروهای لاغرکننده، یک شبه و بدون نیاز به رژیم غذایی، رویای لاغری را به حقیقت نزدیک می‌کنند.
حالا بگذریم از عوارض این داروها که اگر در درازمدت استفاده شوند ممکن است خطرآفرین باشد؛ بنابراین بهتر است یادتان نرود که بیشتر داروهای ضدچاقی تنها برای مصرف موقت ساخته شده‌اند و بیشترین تاثیر خود را هنگامی نشان می‌دهند که مصرف آنها با تغییر در سایر شیوه‌های زندگی همراه باشد.
در صورتی که سایر روش‌های کاهش وزن برایتان موفقیت‌آمیز نباشد، شاخص توده بدنی (BMI) به‌عنوان معیار چاقی در شما بالاتر از ۲۴ باشد، دچار عوارض پزشکی چاقی مانند دیابت، فشار خون بالا یا قطع تنفس هنگام خواب باشید، ممکن است پزشک برایتان دارو تجویز کند.
● آیا قرص معجزه می‌کند؟
در حال حاضر، تنها ۲نوع دارو برای کاهش وزن به‌وسیله «سازمان غذا و داروی آمریکا» مورد تأیید قرار گرفته‌اند؛ سیبوترامین و زنیکال.
سیبوترامین یا (Meridia) با تغییر مواد شیمیایی در مغز، باعث کاهش اشتهای شما می‌شود.این دارو با تحریک تولید هورمون‌های سروتونین و سایر کاتکولامین‌ها و تاثیر آنها بر مرکز اشتها در مغز باعث کاهش اشتها می‌شود.
بررسی‌ها نشان داده که مصرف‌کنندگان سیبوترامین بعد از یک سال تنها ۵کیلو بیشتر از کسانی که رژیم کم‌کالری و دارونما مصرف کرده‌اند، لاغر شده‌اند.
افزایش فشار خون و ضربان قلب، سردرد، خشکی دهان، یبوست و بی‌خوابی عوارضی است که این دارو دارد ولی رژیم کم‌کالری این مشکلات را ندارد و مصرف بی‌رویه این داروممکن است موجب سکته قلبی یا مغزی شود.
● وقتی چربی جذب نمی‌شود
ارلیستات (Xenical) از جذب چربی در روده شما جلوگیری می‌کند و چربی جذب‌نشده با مدفوع خارج می‌شود. لازم است بدانید فقط ۳۰ درصد جذب چربی‌های خورده شده توسط این دارو مهار می‌شود و به همین دلیل است که معمولا درمان چاقی با این دارو به علت نا‌آگاهی کافی بیماران به شکست می‌انجامد.
بنابراین از این دارو انتظار معجزه نداشته باشید چون میانگین کاهش وزن با آن در حد متوسطی است؛ یعنی حدود ۳کیلوگرم پس از یک سال.
عوارض جانبی این دارو شامل اسهال حاوی چربی و کمبود ویتامین‌های محلول در چربی است چون ارلیستات مانع جذب ویتامین‌های محلول در چربی (مانند A، D و‌‌E) می‌شود.
بدین ترتیب با خوردن این قرص، نیاز به مصرف مکمل ویتامین پیدا می‌کنید؛به‌علاوه خانم‌های شیرده، باردار و بچه‌ها باید از مصرف این دارو خودداری کنند.
جالب است بدانید دوز پایین‌تر این دارو با نام Alli در آمریکا بدون نسخه فروخته می‌شود و به عنوان مکمل رژیم غذایی و ورزش برای کاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
● شکم پرکن‌ها
دسته دیگری از داروها هستند که به عنوان حجم‌دهنده سیستم گوارش- به‌خصوص معده- عمل می‌کنند؛ یعنی با پر کردن معده و اشغال حجمی از آن، مانع گرسنگی می‌شوند (مثل آگارآگار).
این گروه به عنوان داروی موثر در درمان چاقی محسوب نمی‌شوند. البته به‌تازگی محققان ایتالیایی هم با استفاده از سلولز، نوعی هیدروژل گرد مانند ساخته‌اند که وقتی با یک لیوان آب خورده می‌شود، در معده باد می‌کند و به فرد احساس پری معده دست می‌دهد؛ احساسی که به مغز این پیام را مخابره می‌کند که «تو سیری و نیازی به غذا نداری!».
البته این دارو باید نیم‌ساعت تا یک ساعت قبل از صرف غذا خورده شود تا بتواند جلوی پرخوری‌های بی‌مورد را بگیرد. بعد از حدود ۵ تا ۶ ساعت، این دارو از دستگاه گوارش انسان خارج می‌شود.
● سقوطی به تمام معنا
اگر تاریخچه داروهای ضدچاقی را مرور کنیم، می‌بینیم در این فهرست، داروهای متعددی بوده‌اند که به علت عوارض ناگوارشان از رده خارج شده‌اند؛ مثلا در سال‌های دهه۱۸۹۰ داروهایی با اثر بر تیروئید مصرف می‌شد که کاهش وزن حاصل از آن، بیشتر مربوط به از دست رفتن بافت عضلانی ‌بود.
بعد‌ها متوجه شدند که این عصاره تیروئید خطر پوکی استخوان را زیاد کرده و می‌تواند باعث بالا رفتن ضربان قلب و درد قفسه سینه شده و حتی موجب مرگ ناگهانی شود.
در سال ۱۹۹۶ سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف دکس فن فلورامین را با نام تجارتی REDEX تایید کرد.
مطابق بررسی‌های انجام‌شده خطرات این سه دارو شامل فشار خون اولیه ریوی، بیماری دریچه‌ای قلب و مسمومیت عصبی است.
با توجه به این بررسی و بررسی‌های بعدی- که نشان می‌داد یک‌سوم مصرف‌کنندگان دکس فن فلورامین و فن فلورامین مبتلا به بیماری دریچه‌ای قلب شده‌اند- سازمان غذا و داروی آمریکا ممانعت از فروش این داروها را خواستار شد و شرکت‌های داروسازی، دکس فن فلورامین و فن فلورامین را در سال ۱۹۹۷ از بازار ایالات متحده خارج کردند.
گروهی ادعا می‌کنند مصرف داروهای گیاهی- که عمدتا سوخت و ساز چربی را زیاد می‌کنند- می‌تواند بدون عوارض، باعث کاهش وزن شود اما صرف طبیعی بودن، به معنای بدون عارضه بودن نیست.
متخصص تغذیه- دکتر مسعود کیمیاگر- معتقد است اشکال کار در این است که اینها تنها چربی‌های اضافه را نمی‌سوزانند بلکه چربی‌های مفید بدن را هم از بین می‌برند.
فراموش نکنیم که راه اصلی برای لاغرشدن، ورزش منظم و رژیم غذایی مناسب با محدود کردن کالری و استفاده از سبزیجات و میوه‌‌هاست.