فیلمسازی دردل خطر

● سینمای فلسطین
سینمای فلسطین به عنوان یک پدیده نوظهور در دنیای روبه رشد فیلمسازی بین المللی، طی چندسال گذشته شاهد رونق کم و بیش امیدوارکننده ای بوده است که به مدد چهره های مطرحی از این سرزمین همچون الیا سلیمان یا هانی ابواسد حاصل شده است. اصولاً صنعت فیلمسازی این کشور که همواره تحت الشعاع سینمای مصر و دیگر کشورهای جهان عرب بوده است جز با مستندسازی و با مجموعه ای از آثار سیاسی فرصت بالندگی درعرصه جهانی رانداشت اما طی پانزده سال گذشته وقوع رنسانسی فرهنگی، نسل جدیدی از فیلمسازان ملی این کشور را به دنیا معرفی کرد که تاریخ پرفراز و نشیب وطنشان و سالها جهاد و ناآرامی و مبارزه سیاسی را دستمایه خلق مجموعه ای ازآثار درخشان تجربی کرده اند. تا سال های سال مستندسازی سیاسی به عنوان بخشی لاینفک از سینمای فلسطین تمامی تولیدات بصری این کشور را در انحصار خود داشت چرا که به خاطر بی ثباتی و ناآرامی های منطقه تنهاکسانی که استطاعت ساختن فیلم داشتند سازمان های سیاسی ای بودندکه در راستای ترویج آزادی فلسطینی ها و آرمان های سیاسی خود برای داشتن یک دولت خودمختار گام برمی داشتند. در سال های اخیر فیلمسازان فلسطینی در رقابت با کارگردانان مطرح جهان آن اعتماد به نفس لازم برای به تصویر کشیدن تجربیات شخصی خود در قالب داستان های تکان دهنده را به دست آورده اند و سعی کرده اند با استفاده از استعاره به جای واقعیت های مستند این تجربیات داستانی را به دنیا عرضه کنند.
در حالی که در غرب تماشاگران بیشتر با آثار تازه ساخت کارگردانانی نظیر الیا سلیمان (دخالت الهی ، ۲۰۰۲) ، رشید مشراوی (انتظار، ۲۰۰۵) و توفیق ابووائل (تشنگی ، ۲۰۰۵) از فلسطین آشنا هستند تاریخچه فیلمسازی در این کشور به اوایل قرن بیستم یعنی زمانی که فیلم های پروپاگاندا توسط برادران لومیرو توماس ادیسون و یا مستندهایی درباره سفر برای مصرف کننده های غربی ساخته شدند باز می گردد. در این فیلم ها تصویری منفی از عرب ها به دنیا عرضه می شد و مستندهای ساخته شده عمدتاً باهدف بزرگ نمایی دستاوردهای صهیونیستها به جوامع غربی می رفت. در دهه ۳۰ که فیلم های ناطق در غرب راه خود را به سینماها باز کرده بود فیلم های صامت جهان عرب را کاملاً تسخیر نکرده بود و عمده تولیدات سینمایی محصول کشور مصر بود. غرب به خاطر کارشکنی های اسرائیلیان تنها تصویری که از فلسطینیان داشت انسان های تروریست یا رعیت و کشاورز بود و با وقوع جنگ جهانی دوم هالیوود که در سیطره یهودیان صهیونیست بود با متحدخواندن فلسطینیان و نازیها آشکارا به سرکوب این ملت مستضعف و اجحاف حقوق آنان پرداخت و برخی فیلم های هالیوودی نظیر «شمشیر در صحرا» (۱۹۴۹)، «تردست» (۱۹۵۶)، «خروج بنی اسرائیل از مصر» (۱۹۶۰) که با نیت قهرمان جلوه دادن اسرائیلی ها و سرکوب فلسطینیان ساخته شدند گواهی بر این حقیقت اند. تقریباً در اواخر دهه ۶۰ بود که فلسطینیان خود شروع به تولید فیلم کردند تا پیش از این مقطع زمانی اگرچه درحدود صد اثر مستند باموضوع فلسطین اشغالی و مبارزه مردم این کشور برای تصاحب سرزمین شان ساخته شد اما همگی آثاری بودندکه نه در خود فلسطین بلکه در کشورهای عرب همچون سوریه، لبنان، عراق ، الجزایر و تونس ساخته شدند. در حقیقت می توان گفت که سال ۱۹۶۸ نقطه عطفی درتاریخ فیلمسازی این کشور و خودکفاشدن آن است در ابتدا تنها فیلم هایی که در فلسطین ساخته می شدند مستندهای سیاسی در باره مصائب پناهندگان فلسطینی در اردوگاهها، ظلم و ستم اسرائیلی ها و لزوم مبارزه مسلحانه با آنان بود. عمده تولیدات سینمایی فلسطین در فاصله ۱۹۷۷-۱۹۷۳ در کنار معدودی اثر مستند درباره هنرهای سنتی فلسطین و هنرمندان این سرزمین فیلمهایی با این موضوعات بودند و در حقیقت از اواخر دهه ۸۰ بودکه فلسطینیان برای فیلم ها و تولیدات سینمایی خود موفق به دریافت جوایز بین المللی شدند. در سال ۱۹۸۲ صنعت فیلمسازی فلسطین با حمله اسرائیل به بیروت که باعث توقف هرگونه فعالیت فیلمسازی و نیز از بین رفتن بخش بزرگی از آرشیو سینمایی فلسطین شد ضربه سختی دید. تا سال ۱۹۸۷ در حدود ۵۲ فیلم توسط فیلمسازان آواره فلسطینی ساخته شد که با قیام انتفاضه در همان سال کانون فیلمسازی به غزه و کرانه غربی رود اردن تغییر محل داد. میشل خلیفه نخستین فیلمساز فلسطینی معروف درعرصه جهانی بودکه با فیلم «عروسی در الجلیل » (۱۹۸۷) راه را برای نسلی جدید از کارگردانان همچون سلیمان و مشراوی هموار کرد. بعدها حنا الیاس و هانی ابواسد با فیلم های بلند و مستند خود درباره زندگی در اردوگاه های پناهندگان راه مشراوی را ادامه دادند در حالی که از زبان طنز برای انعکاس دشواری ها و مصائب فلسطینیان و ظلمی که به آنان روا می شود استفاده می کردند.
این فیلمسازان صنعت فیلمسازی کشورشان را از سینمای منحصراً سیاسی خارج کردند تا آن را به تجربه ای شخصی و ملی تبدیل کنند. در حالی که تمامی ساخته های سینمای فلسطین تا پیش از ۱۹۸۰ صرفاً درباره مقاومت مسلحانه و اراضی اشغالی بود مسائل و دغدغه های اجتماعی، طبقاتی و رابطه نسل جدید و قدیم که می توانست حیات تازه ای به فیلمنامه های سراسر سیاسی فیلمسازان ببخشد به ورطه فراموشی سپرده شدند به طوری که سیاست و آرمان های سیاسی بر همه ابعاد فرهنگ ملت فلسطین از جمله سینمای آنان سایه انداخته بود و آن را تحت الشعاع خود قرار داده بود. مقابله به مثل با کارشکنی اسرائیلی ها و تغییر دادن نگرش غرب نسبت به فلسطینیان بهانه لازم به دست فیلمسازانی داد که می خواستند به دنیا تصویر متفاوتی از فلسطین و سینمای این کشور نشان دهند. نسلی جدید از کارگردانان نوظهور خود را وقف این آرمان کردند تا تفسیر وتجربه شخصی خود از زندگی به عنوان یک پناهنده را با مردم سایر ملل درمیان بگذارند. دراین میان زنان کارگردان در صف مقدم کسانی بودندکه سینمای مرد سالار ناسیونالیسم محور را به چالش برانگیختند تا دید خود از زندگی یک زن فلسطینی را به دنیا عرضه کنند. ازجمله این زنان فیلمساز نوروا مارکوس با فیلم «امید نهفته» (۱۹۹۴) ،مای مسیریل با فیلم «لیلا و گرگ ها» (۱۹۹۵) درباره سیاستمداری به نام حنان عشراوی بودند. در این میان فیلم ها و آثار تجربی تری نیز ساخته شدند که به عنوان مثال با تلفیق صحنه هایی از زندگی روزمره فلسطینیان در سرزمین اشغال شده خودشان با صحنه هایی از فیلم های هالیوودی که عرب ها را جانی یا مجنون نشان می دهد دست به نوآوری زدند. در بسیاری از موارد فیلمسازان فلسطینی از یک داستان و شخصیت ساختگی برای طرح مسائل عمیق تر سیاسی استفاده می کردند که نمونه آن فیلم «عروسی رعنا» (۲۰۰۴) از هانی ابو اسد است. این فیلم درباره زنی فلسطینی که سعی در فرار از یک ازدواج اجباری دارد بسیار متفاوت از فیلم قبلی او «فورد ترانزیت» است (۲۰۰۲) که نگاهی میهن پرستانه به حوادث و اتفاقات دارد . فیلم «بلیتی برای بیت المقدس» (۲۰۰۰) نیز همین گونه است و اگرچه داستان درباره سفر یک آپاراتچی به اردوگاههای مختلف پناهندگان برای نمایش دادن فیلم برای بچه ها است اما این بهانه ای بیش برای انعکاس شرایط بغرنج زندگی فلسطینیان در این گونه اردوگاهها نیست. پیش کشیدن اینگونه تجربیات شخصی در فیلم جدید وائل به نام «تشنگی» که نگاهی غیرمستقیم به مبارزات سیاسی مردم فلسطین با طرح داستانی اجتماعی دارد نیز همانقدر محسوس است. اگرچه برخی ها این فیلم را بخاطر اجتناب از جنجال آفرینی با کمرنگ جلوه دادن مسائل سیاسی متهم کرده اند اما حقیقت این است که فیلمسازان فلسطینی، این روزها ترجیح می دهند رویکردی متفاوت در طرح مسئله ناسیونالیسم در پیش بگیرند. نسل جدید فیلمسازان این کشور از شخصیت های داستانی برای پرداختن به موضوعاتی که در آثار مستند در پشت پرده جنگ و مبارزات سیاسی مسکوت و پنهان مانده بود استفاده می کنند و همین به تلاش برای جهانی شدن سینمای فلسطین در سال های اخیر کمک کرده است. برای نسل جدید فیلمسازان این کشور همچون هانی ابواسد که فیلم «هم اکنون بهشت» او سال گذشته علی رغم کارشکنی اسرائیلیان به فهرست نامزدهای اسکار بهترین فیلم خارجی راه یافت. جهانی شدن سینمای فلسطین ضامن بقا و بالندگی آن بهانه ای برای آگاه کردن دنیا از اهداف و آمال مردمی است که با انجام بمب گذاری ها و عملیات نظامی برای احقاق حق خود فریاد می زنند.
در حالی که تکنولوژی دیجیتال در سال های اخیر به فیلمسازان فلسطینی کمک بسیاری کرده است. اما تجهیزات و امکانات لازم برای فیلمسازی در مناطق اشغالی به سختی پیدا می شود. آن دسته از فیلمسازانی که نمی خواهند از سیستم دیجیتال ویدئویی استفاده کنند باید فیلم خود را برای کارهای پس از تولید به خارج و اغلب اروپا بفرستند. از دهه ۸۰ نیز سرمایه و بودجه ای که تا پیش از این از سازمانهای سیاسی برای ساختن فیلم های عمدتاً مستند به دست می آمد رو به تقلیل نهاد و سرمایه گذاری برای تولیدات سینمایی این کشور را شبکه های تلویزیونی خاص همچون BBC یا ZDF آلمان (که با عشراوی و سلیمان همکاری تنگاتنگی دارند و از آنان حمایت بیشتری به عمل می آورند) متقبل شدند. بحث مخاطب نیز حوزه پیچیده ای است چون فیلم هایی که در فلسطین ساخته می شدند هرگز نتوانسته بودند مخاطبان ملی واقعی داشته باشند. بخاطر تعطیل شدن بسیاری از سالن های سینما در طول چندین دهه ناآرامی در فلسطین و همچنین قوی نبودن سیستم پخش فیلم در این کشور فیلم های فلسطینی هیچگاه موفق به برقراری آن ارتباط لازم و قوی با مخاطب ملی نشده است و از همین روست که این روزها بیشتر فیلم ها و تولیدات داخلی این کشور در جشنواره های سینمایی غربی به نمایش درمی آیند و به ندرت توسط تماشاگران فلسطینی یا عرب دیده می شود. فلسطین نخستین شبکه تلویزیونی خود را در دهه ۹۰ داشت و تا ۱۹۹۴ از نخستین جشنواره فیلم زنان عرب خبری نبود.
فلسطینی ها همچنین باید با موانع و مشکلات بسیاری که بخاطر شرایط ناآرام کشورشان و بی ثباتی در این منطقه به وجود می آید دست و پنجه نرم کنند. باز و بسته شدن دائم مرزها، توقیف شدن فیلم ها و تجهیزات کارگردانان، محدودیت فیلمبرداری در برخی اماکن، فیلمبرداری در مناطق جنگی که بمب گذاری و تیراندازی هر لحظه جان آنان و عوامل تولید را تهدید می کند، یافتن منابع مالی و تجهیزات لازم که گاه در داخل کشور به دست نمی آید و پخش فیلم در کشورهای دیگر بخاطر تعطیل شدن سینما همه و همه بخشی از سختی کار حرفه فیلمسازان فلسطینی است. با این حال سینمای فلسطین که از دل جنگ و مبارزات ملی برای رهایی از اشغالگران صهیونیست برخاسته است به دنبال هویتی تازه برای درخشش در عرصه بین المللی و رهایی از کلیشه هایی است که با آنها به عنوان یک سینمای صرفاً سیاسی مطرح بوده است و این روزها آوارگی، حق کشی و زندگی در دل جنگ را سوژه خود کرده است تا بالندگی در عرصه جهانی را تجربه کند.
● میزگرد با فیلمسازان فلسطینی
مطلبی که درپی خواهید خواند ترجمه میزگردی است درباره سینمای فلسطین و موانع و مشکلات فیلمسازان در این کشور با حضور تنی چند از کارگردانان فلسطینی که برای نمایش آثارشان در جشنواره فیلم کری Kerry film festival در ایرلند به اروپا سفر کرده بودند.
عبدالسلام شحاده یک کارگردان و فیلمبردار از رفح در غزه است که علاوه بر ساختن فیلم ها و آثار مستند برای منابع خبری بین المللی نیز کار می کند. برخی از فیلم های او رنگین کمان، سایه و آوار هستند.
آناماری جسیر در عربستان سعودی به دنیا آمد و درحال حاضر به عنوان یک فیلمساز در رام الله فلسطین کار می کند. تازه ترین فیلم کوتاه او به نام «مثل بیست غیرممکن» در کن به نمایش افتتاحیه درآمد و او هم اکنون مشغول کار بر روی نخستین فیلم بلندش «نمک این دریا» است.
اناس مظفر در بیت المقدس به دنیا آمد و درحال حاضر دوره کارشناسی ارشد در رشته فیلمسازی را در کالج گلداسمیت سپری می کند. او فیلم کوتاهی به نام «شرق به غرب» ساخته و مشغول نوشتن نخستین فیلمنامه بلندش است.
زینة درة ، فارغ التحصیل مدرسه عالی سینمایی نیویورک جایزه فیلمسازی کمپانی برادران وارنر را برای فیلمی به نام «سگ هفتم» به دست آورده است. این فیلم که تز او بود از طنز برای اشاره غیرمستقیم به مسائل جاری سیاسی در فلسطین استفاده می کند.
● آیا فلسطینیان می توانند بدون اشاره به مسائل سیاسی کشورشان یک فیلم خوب بسازند
▪ اناس: همیشه می توان فیلم هایی درباره مسائل مختلف و تجربیات و داستان های شخصی ساخت. به عنوان مثال فیلم خود من نه فقط درباره فلسطین بلکه درباره یک خانه بود و می شد آن را در ایرلند، آفریقای جنوبی یا هر جای دیگر دنیا ساخت. فیلم های دیگری هم هستند که مثل فیلم «تشنگی» درباره یک مکان یا جا هستند که لزوماً فلسطین نیست. فکر می کنم برای بیشتر ما کارگردانان واقعیت های زندگی و الزام برای به تصویر کشیدن آنان است که به کار ما سمت و سو می بخشد.
▪ آنا ماری: من فکر می کنم فیلم هایی که فلسطینیان می سازند درباره تجربیات شان است و این همان کاری است که دیگر فیلمسازان جهان انجام می دهند و فکر نمی کنم مختص فلسطینی ها باشد. فرانسوی ها درباره تجربه های شخصی شان فیلم می سازند. اگر کشورتان تحت اشغال باشد مسلماً به سراغ این سوژه می رفتید و اگر در نیویورک تحت نظر باشید مسلماً همین تجربه را برای فیلمسازی استفاده می کنید. سوژه ها بستگی به وضعیت زندگی تان دارد.
▪ زینة: به نظر من سیاست خیلی جاها می تواند در پس زمینه فیلم باشد. بدون آن که به آن اشاره مستقیم شود. می توان داستان های جهانی داشت که در یک فضای سیاسی اتفاق می افتند و فرقی نمی کند. نیویورک پس از ۱۱ سپتامبر باشد یا پاریس. من شخصاً به عنوان یک فلسطینی همیشه ترجیح می دهم فیلم هایی بسازم که یک بار سیاسی داشته باشند و فکر می کنم این چیزی است که برای فیلمسازان این قسمت از دنیا اجتناب ناپذیر است.
▪ آنا ماری: این یک امتیاز بزرگ است که بتوانید راجع به هر چیزی فیلم بسازید و فکر نمی کنم بیشتر فلسطینی ها از این امتیاز برخوردار باشند. من به عنوان یک فلسطینی با این دیدگاه به سراغ سوژه های مختلف می روم که آزادی و برابری حق مسلم ماست.
عبدالسلام: من فکر می کنم که باید تمام توجه مان را معطوف کشورمان، مردم مان و مصیبت هم میهنان مان بکنیم. ما باید نشان دهیم که تحت اشغال هستیم و آواره ایم و به دنبال کشور مستقل خودمان.
▪ اناس: می خواهید فیلمی بسازید که درباره جنبش آزادیبخش فلسطین نیست اما وقتی که شروع به نوشتن می کنید می خواهید شخصیت ها و داستان تان به جایی تعلق داشته باشند که جز فلسطین با شرایط خاص خودش نیست. بنابراین اگر نتوانیم اوضاع ناآرام فلسطین را در پس زمینه داستان مان نشان دهیم اعتبار خودمان را از دست می دهیم چون ما خود متعلق به اینجاییم.
● مشکلات معمول فیلمسازان در فلسطین چیست
▪ آنا ماری: در فلسطین همه چیز و همه کار ممنوع شده است. رفتن از یک شهر فلسطینی به یک شهر دیگر برای سر زدن به عمه تان ممنوع است و برای این کار احتیاج به مجوز دارید و باید اجازه داشته باشید تا خیلی کارها را انجام دهید. من فکر می کنم از این لحاظ فلسطینی ها خلاق ترین آدم های روی زمین اند. چون مجبورند با خیلی شرایط کنار بیایند. منظورم این است که نه فقط فیلمسازی بلکه همه چیز باید به شیوه ای خلاقانه انجام بگیرد. برای زنده ماندن و زندگی کردن باید تلاش کنید و به دنبال راه هایی نو برای انجام خیلی کارها باشید. همین موضوع بر ابعاد مختلف زندگی ما بخصوص هنرمندان تأثیر گذاشته. در فیلمی که ساخته ام «مثل ۲۰ غیرممکن» همه بازیگرانم می بایست یک کارت شناسایی خاص داشته باشند چون فیلم من در لوکیشن های مختلفی فیلمبرداری شده بود بنابراین بازیگرانم را نه براساس تجربه کاری شان بلکه براساس آن کارت شناسایی شان انتخاب کردم چون به این بازیگران بدون داشتن این کارت ها اجازه کار نمی دادند. از لحاظ فرهنگی نیز در وضعیت خفقان آوری قرار داریم. چند بار جلوی ما را گرفتند و دوربین های ما را مصادره کردند. حتی به عنوان یک هنرمند حس می کنید هر کاری که می کنید غیرقانونی است در صورتی که این چنین نیست.
▪ عبدالسلام: همه چیز با ناآرامی های موجود در فلسطین در ارتباط تنگاتنگ است. تجهیزات کار نداریم و باید یک دوست خارجی یا یک کمپانی فیلمسازی خارجی پیدا کنیم تا دوربین در اختیارمان قرار دهند. مرزها همیشه باز نیست و از همین رو خیلی چیزها به دست مان نمی رسد. این مشکلات چیزهایی است که ما همیشه با آن رودرروییم.
▪ اناس: با آمدن دیجیتال وضعیت خیلی بهتر از قبل شده و حالا دیگر حداقل در رام الله و بیت المقدس چند کمپانی فیلمسازی داریم. در مورد غزه اطلاعاتی ندارم چون هیچ وقت آنجا نبوده ام اما حداقل در حال حاضر چند کمپانی فیلمسازی خوب داریم که اتاق تدوین شان مجهز است. مشکل اصلی ما با فیلم است چه ۳۵ باشد یا ۱۶ میلیمتری چون برای ساخت آنها احتیاج به دوربین های خاص و عوامل خاص با مهارت های خاص داریم و از همین روست که فیلم های فلسطینی بسیاری همچون «هم اینک بهشت» عوامل تولید خارجی دارند آنها این تجهیزات کار را با خودشان از تل آویو یا کشورهای تولیدکننده آثارشان همچون فرانسه یا آلمان می آورند. البته این شرایط باعث تأسف است اما حداقل گام هایی است که در حال حاضر می توان برداشت. اگر فیلمسازی رونق بگیرد کمپانی های فیلمسازی ما زیادتر می شوند و به این فکر می افتند که تجهیزات لازم را بخرند تا در اختیار فیلمسازان ملی قرار دهند اما در حال حاضر به عوامل تولید و تجهیزات کشورهای دیگر بخصوص کشورهای اروپایی وابسته ایم.
● فیلم های شما در کجا به نمایش در می آیند
▪ آنا ماری: ما چند وقت پیش جشنواره ای در فلسطین داشتیم؛ جشنواره ای که با هدف نمایش فیلم های فلسطینی برای مردم خودمان شکل گرفته است چون خود ما هیچ وقت محصولات سینمایی کشور خودمان را نمی دیدیم. البته فیلم های مهم مثل دخالت الهی را می دیدیم ولی بقیه کارها را نه. هیچ کس نمی توانست به بیت المقدس برود در نتیجه نمایش فیلم ها عمدتاً در بیت اللحم، ناصریه و غزه نشان داده می شدند. از آنجا که مردم نمی توانستند به بیت المقدس بروند این فیلم ها بودند که برای مردم در جاهایی که می شد بروند نمایش داده می شدند.
در حال حاضر رفتن به اسکاتلند راحت تر از رفتن به بیت المقدس است. زمانی سالن های سینمایی خوبی در فلسطین بود. وقتی پدر و مادرم در بیت اللحم زندگی می کردند آنجا سه سالن سینما داشت و بیت المقدس هم چهار سالن داشت. پس از سال ۶۷ همه آنها تعطیل شدند اما حداقل در یک دهه گذشته خیلی از سالن ها دوباره احیا شدند. در رام الله یک سینما هست و جشنواره فیلم رام الله نیز سال گذشته کار خود را آغاز کرد.
▪ اناس: ما فیلم هایمان را نمایش می دهیم اما وقتی به سالن های سینما می رویم بیشتر آنها خالی اند چون مردم به دیدن فیلم عادت ندارند و به ندرت برای دیدن فیلم به سینما می روند. یادم می آید من و دوستم می بایست شخصاً از افراد برای دیدن فیلم مان دعوت می کردیم و آن موقع بود که سالن پر شد. وقتی قرار باشد تنها راه تبلیغ یک فیلم یک آگهی کوچک در روزنامه باشد یا تنها نشریه ای که تمام حوادث فرهنگی در یک هفته را پوشش دهد «This week» باشد نباید خیلی از مردم انتظار داشت چون آنها ترجیح می دهند فیلم را روی دی وی دی ببینند. با این حال این روزها وضعیت خیلی بهتر شده و سطح آگاهی مردم بالاتر رفته. آنها متوجه شده اند که ما سینمایی داریم که به کن و برلین می رود، فیلمسازانی داریم که در آمریکا کار می کنند و در کل سینمای منحصربه فردی داریم. با گذشت زمان خیلی چیزها عوض خواهد شد.
▪ آناماری: ما جشنواره های عربی بسیاری داریم و در چند سال گذشته جشنواره های فیلم فلسطینی بسیاری نیز پا گرفتند. در سن فرانسیسکو یک جشنواره فیلم عرب است و در شیکاگو یک جشنواره فیلم فلسطینی.
«رؤیاهای یک ملت» نام نخستین جشنواره فیلم فلسطینی در نیویورک بود اما به غیر از آن در تگزاس و حتی لندن هم جشنواره هایی برای فیلم های فلسطینی داریم. اوایل کار ما خیلی سخت تر بود. وقتی فیلم «دخالت الهی» جایزه هیأت داوران کن را گرفت هیچ پخش کننده آمریکایی نمی خواست به سراغ آن برود چون می ترسیدند اما یک کمپانی پخش فیلم کوچک در نیویورک به نام «آواتار فیلم» آن را انتخاب کرد.
● بودجه لازم برای فیلم هایتان را از کجا فراهم می کنید
▪ آناماری: باید برای پول دست به دامان اروپایی ها شویم! دنیای عرب از سینما به دلایل مختلف از جمله اوضاع سیاسی جاری در فلسطین حمایت نمی کند. برای هنر بودجه ای در نظر گرفته نشده است چون مسائل مهم تری نظیر تأمین بودجه لازم برای درمان بیماران، مسائل اورژانسی پزشکی و خیلی چیزهای دیگر وجود دارند. من خودم شخصاً باید برای تأمین بودجه لازم به دنبال وام از سازمان های مختلف و شرکت های فیلمسازی ای که در کشورهای اروپایی حاضرند فیلم ما را شراکتی بسازند، باشم.
▪ زینة: خیلی اشخاص حقیقی ثروتمند حاضرند به ما پول بدهند اما به شرطی که مطمئن شوند فیلم ما حرفی برای گفتن دارد. من خودم بودجه فیلم هایم را از اشخاص حقیقی گرفته به جز یک بار که به من بورسیه کوچکی به ارزش ۳ هزار دلار داده شد. بنابراین سرمایه گذاران شخصی اغلب و یا نهایتاً برخی بنیادها به داد ما رسیده اند.
▪ اناس: من هم با گفته شما موافقم و واقعاً برای یک فیلمساز فلسطینی تأمین بودجه فیلمسازی بدون اتکا به منابع مالی و خارجی دشوار است. باید از خارج پول را به داخل کشور تزریق کنید.
● آیا فیلمساز شدن در فلسطین کار راحتی است
آناماری: دوستی در رام الله دارم که واقعاً کارش حرف ندارد. او فیلمساز و انیماتور خیلی با استعدادی است که برای تحصیل در رشته انیمیشن بورسیه گرفت. این بورسیه را یک مدرسه عالی سینمایی در استرالیا به او داده بود و همه هزینه مربوطه به تحصیل او پرداخت شد و همه کارها انجام شد اما به او ویزا ندادند. در نتیجه او چندین سال است که در همان رام الله مانده و اجازه خروج به او داده نشده است. او سپس بورسیه مشابهی از یک مدرسه عالی سینمایی دیگر در کانادا گرفت و باز همین برنامه ها برایش پیش آمد.
▪ اناس: خیلی ها نمی توانند در یک مدرسه عالی سینمایی آموزش فیلمسازی ببیند چون اصلاًً ما چنین چیزی را در فلسطین نداریم.
▪ عبدالسلام: بعضی دانشگاه ها رشته هایی در زمینه فیلمنامه نویسی، فیلمبرداری یا تدوین دایر کرده اند. آنها از اساتید خارجی استفاده می کنند.
▪ اناس: یک مستند که داستان خاصی را روایت می کند به بودجه خیلی زیاد و وسایل و تجهیزات پیشرفته احتیاج ندارد و می توان آن را با حداقل امکانات و یک دوربین و اتاق تدوین ساخت اما اگر بخواهید یک فیلم بلند بسازید به مشکل برمی خورید چون به بودجه خاصی احتیاج دارید. بنابراین همه چیز بستگی به نوع کاری دارد که می خواهید انجام دهید.
▪ آناماری: حتی اگر ساختن یک فیلم بودجه زیادی نخواهد مسائل و دشواری های دیگری نیز هست. عبدل تا به حال شده وقتی مشغول فیلمبرداری کاری بوده اید تیر خورده باشید
▪ عبدالسلام: بله. خیلی زیاد. حتی یک گلوله هم به پایم خورد. این جور مسائل هست. فیلمسازی در فلسطین بدون ریسک نیست.

مترجم : شیلا ساسانی نیا

منبع : روزنامه ایران