فیلمی درباره تعهد

بیش از سه دهه از افول دوران درخشان ژانر وسترن در سینما می‌گذرد. در این سال‌ها هر از گاه فیلمی با این گرایش ساخته شده که دارای ارزش‌هایی قائم به ذات و مستقل از ژانر خود بوده‌اند.
از نمونه‌های موفق و متاخر این ژانر می‌توان به «دشت باز» ساخته کوین کاستنر اشاره کرد که در جشنواره بیست و دوم فجر نیز به نمایش در آمد. «قطار سه و ده دقیقه به یوما» عنوان وسترنی کلاسیک محصول نیم‌قرن پیش به کارگردانی دلمر دیوز است.
آن فیلم خود اقتباسی بود از داستانی به همین نام نوشته المور لئونارد نویسنده آمریکایی نیمه نخست قرن بیستم که بسیاری از آثارش در سینما مورد اقتباس قرار گرفته‌اند و حالا در هزاره سوم با نسخه بازسازی‌شده آن به کارگردانی جیمز منگولد و بازی‌های درخشان ستارگانی چون راسل کرو و کریستین بیل مواجهیم.
«سه و ده دقیقه به یوما» داستانی است با دو قطب که به‌طور دائم روی خط باریک میان خیر و شر در حرکتند.
کنش‌ها و تاثیرپذیری این دو از یکدیگر و فراز و نشیب روابط متقابل‌شان درام قصه و فیلم را رقم می‌زند و طیفی از نفرت و احترام و اعتماد در عین بی‌اعتمادی را میانشان جاری می‌سازد.
در یک‌سو دن اوانز (کریستین بیل) قرار دارد مردی اهل خانواده که یک پای خود را در جنگ‌های داخلی (موسوم به انفصال) آمریکا از دست داده و آدمی است مصمم که با اعتقاداتش زندگی می‌کند. اما به‌شدت بدهکار است و دارد زندگی و مزرعه‌اش را از دست می‌دهد.
در سوی دیگر بن وید (راسل کرو) سردسته خشن یک گروه راهزن قرار دارد. مردی باهوش و قدرتمند که در عین خشونت حرفه‌ای، در خلوت خود مردی فرهیخته، کتاب‌خوانده و اهل نقاشی است. هر دوی این شخصیت‌ها با عدم توازن در زندگی و افکار خود دست و پنجه نرم می‌کنند. شخصیت‌های متضاد این دو در مواجهه با یکدیگر نقاب از چهره‌شان برمی‌دارد.
«سه و ده دقیقه به یوما» فیلمی است درباره تعهد آدم‌ها به خود،‌خانواده، اجتماع، سرزمین،‌ اعتقادات شخصی و هر چیز دیگری که فکرش را بکنید. تعهدهایی که همه ما گاهی وقت‌ها به‌طور اجتناب‌ناپذیری با آنها روبه‌رو می‌شویم و گاه از آنها شانه خالی می‌کنیم.
آدم‌های فیلم (حتی شخصیت‌های حاشیه‌ای) تعهدی دارند که به آن پایبند باشند. ذن که یک پایش را به عنوان سند پایبندی به آرمان‌هایش در جنگ از دست داده (این آرمانگرایی را طی یکی دو جمله از زبان خودش می‌شنویم) اکنون به مرحله‌ای رسیده که باید یکی را انتخاب کند.
تعهد به خانواده تحت تکفلش یا تعهد اجتماعی برای کمک به حاکمیت قانون در سرزمینی که نخستین سال‌های مدنیت را تجربه می‌کند. بن نیز تنها به منافع خود و دار و دسته‌اش پایبند است یک گنگستر روشنفکر.
اما بن در برخورد با آدم ویژه‌ای چون دن، طیف وسیعی از تعهدات اخلاقی را به نمایش می‌گذارد. گاه با زندانبان خود همراه شده و با هم از مهلکه می‌گریزند و هر آن در فکر فرار هم هست و در پایان تعهدش به جوانمردی آدمی که می‌خواهد او را به هر قیمت ممکن حتی از دست دادن جانش به دست قانون بسپارد را نشان می‌دهد.
در وحله آخر «سه و ده دقیقه به یوما» فیلمی در ستایش رفاقت‌های مردانه است. رفاقت با کسی که دشمنت به حساب می‌آید. ولی لحظه‌ای بعد جانت را از خطر نجات می‌دهد. میان زندانی و زندانبان رابطه‌ای دوستانه توام با احترام شکل می‌گیرد.
اما دن با وجود نیاز مالی پیشنهاد وسوسه‌آمیز بن را رد می‌کند و پا روی اعتقاداتش نمی‌گذارد. زیرا به آرمان‌هایی که برایشان جنگیده به خانواده، قانون و حتی خود بن احساس تعهد می‌کند.
هر چند قلبا از بن وید خوشش آمده اما رساندن او به قطاری که متهمان را به پیشگاه عدالت می‌برد به تنها هدف زندگی‌اش تبدیل می‌شود. برای آدم پاک‌باخته‌ای چون دن، مرگ با افتخار بهتر از زندگی در پوچی است.

مازیار فکری‌ارشاد

منبع : روزنامه تهران امروز