از مکالمه تا انفجار

پل هگیس در این فیلم برای به تصویر کشیدن دیدگاه انتقادی خود درباره جنگ عراق دست به اقدامی هوشمندانه زده است. هگیس که اثر تحسین شده «تصادف» را هم در کارنامه دارد، در فیلم آخر خود به جای دراماتیزه کردن تجربیات یک سرباز امریکایی در جنگ عراق و پرداختن به آشفتگی و هرج و مرج وضعیت وی در آنجا، به سراغ پدر این سرباز رفته است تا از نقطه نظر یک نظامی بازنشسته امریکایی وقایع مربوط به جنگ عراق و تبعات آن را در فیلم خود بازتاب دهد.
شیوه نسبتاً جدیدی که هگیس در فیلم خود به کار گرفته با تکیه بر اضطراب و تشویش پدر، مخاطب را تحت تاثیر قرار می دهد که تامی لی جونز هم با بازی مبتنی بر سکوت خود به خوبی از عهده این نقش برآمده است. تامی لی جونز در تمام دوران بازیگری اش هرگز نه کلمه بی موردی به زبان آورده است و نه بی جهت احساسی از خود بروز داده است. سکوت تامی لی جونز با آن چشم هایی که همیشه برق می زنند و خنده فروخورده اش، حس مرموزی به تماشاگر منتقل می کند. هر وقت هم این بازیگر کهنه کار سکوت همیشگی اش را کنار می گذارد انبوهی از کلمات قاطع و صریح بر سر تماشاگر آوار می شود.
هگیس در انتخاب شخصیت های فیلم خود مطمئناً از شخصیت های اسطوره یی تاریخ سینما وام گرفته است به همین دلیل معتقدم شخصیت هنک (جونز) و تلاش وی برای پیدا کردن ردی از پسرش با شخصیت های بزرگی همچون جان وین (در جویندگان) یا جرج سی. اسکات (در Hardcore) قابل مقایسه است. جان وین و جرج سی. اسکات در فیلم های خود به دنبال بچه های گمشده بودند و هنک هم در این فیلم در جست وجوی پسر جوانش است که بعد از بازگشت از جنگ عراق ناپدید شده است و ظاهراً هیچ کس از دلیل غیبتش خبر ندارد. در مقابل هنک هم یک کارآگاه زن وجود دارد که می خواهد توانایی های خودش را به دیگران اثبات کند و حضور او بی تردید از الگوی ثابت و همیشگی اینگونه زنان در هالیوود تاثیر پذیرفته است. چارلیز ترون در نقش کارآگاه این فیلم با افزودن وجوه ذهنی به شخصیت غیرعادی و عجیب خود در فیلم های «هیولا» و «نورث کانتری» و با لباس های راحتی و موهایی که این بار رو به بالا شانه شده اند توانایی های خود را به نمایش گذاشته است.
ترون در این فیلم ایفاگر نقش کارآگاهی است که صبر چندانی ندارد و در برابر مشکلات زود خشمگین می شود. در مقابل اما هنک با آن شخصیت سرد و بی روح خود مجبور است برای اینکه بتواند به جست وجوی خود ادامه دهد آرامشش را حفظ کرده و خم به ابرو نیاورد. همکاری این دو نفر در فیلم به رغم انزوا و گوشه گیری هردویشان، ترکیب جذابی به وجود آورده که از نقاط قوت فیلم است چراکه هگیس آگاهانه فاصله لازم میان آن دو را تا پایان فیلم حفظ می کند و حتی در لحظاتی هم که همکاری آندو روی دور افتاده مانع صمیمیت بیش از حدشان می شود. به همین خاطر تامی لی جونز و چارلیز ترون در این فیلم صرفاً قهرمان های داستان هستند و نه هیچ چیز دیگر،
«در دره الاه» همزمان در دو مسیر گام برمی دارد. این فیلم از یک سو یک اثر پلیسی پیچیده و پرتعلیق است که به وسیله اطلاعات تکان دهنده یی که به تماشاگر می دهد آرام آرام به نقطه اوج خود می رسد. «در دره الاه» اما از سوی دیگر فیلمی است که با ابزار تکنولوژیک خود واقعیت جاری امریکا را زیر سوال می برد و گرفتاری آن در جنگ عراق را به چالش می کشد. هنک وقتی برای اولین بار به پایگاه نظامی می رود تا اطلاعاتی از علت مفقود شدن پسرش به دست بیاورد، به ناچار تلفن همراه وی را می دزدد تا شاید سرنخ جدیدی به دست بیاورد.
تلفن همراه حاوی فیلم هایی است که پسر هنک در زمان ماموریتش ضبط کرده است و هنک هم برای بازیابی آن فیلم ها تلفن همراه را به یک هکر می دهد تا با کمک وی فیلم ها بازیابی شوند. هکر بخش هایی از فیلم ها را در فواصل زمانی متعدد به دست هنک می رساند تا وی آرام آرام با تصاویری روبه رو شود که قرار است پیام انتقادی فیلم درباره جنگ عراق را به تماشاگر منتقل کنند؛ تصاویری که از وحشت، هیجان کشنده، شکنجه روحی و مرگ سربازان امریکایی در عراق پرده برمی دارند. استفاده از تصاویر ضبط شده توسط تلفن همراه در «در دره الاه» بیش از هر چیز آن را به آثار کلاسیکی مانند «آگراندیسمان» میکل آنجلو آنتونیونی، «مکالمه» فرانسیس فوردکاپولا و «انفجار» برایان دی پالما شبیه کرده است که در آنها هم سرنخ جنایت و گره اصلی داستان در یک محصول صوتی یا بصری قرار دارد.
هگیس در این فیلم مینیاتوری از سرگشتگی انسان های درگیر جنگ خلق کرده است که متاثر از دیدگاهی خلاقانه، برخلاف فیلم های زیادی که همین مضمون را دستمایه خود قرار داده اند، به جای پرداخت مستقیم به جنگ و حضور در میدان نبرد بر تبعات و آثار آن تمرکز کرده است. در واقع راز موفقیت این فیلم همان «فیلم» های ویدئویی تلفن همراه است که با لحنی کنایی قدرت پوشالی و شکست امریکا در جنگ عراق را به نمایش می گذارد.

دیوید دنبی
ترجمه؛ هومن حاتمی

منبع : روزنامه اعتماد