بازار فیلم و چند نکته ساده

بازار فیلم شروع شد و ما همچنان چند نکته ساده را تکرار می‌کنیم تا شاید روزی کسی به آن عمل کند.
۱) اولین بار ۹ سال پیش بود که سیف‌الله داد (معاون سینمایی وقت) بحث ضرورت بازار فیلم سینمای ایران را مطرح کرد و نخستین دوره آن، همان سال (۱۳۷۶) با حضور ۵ شرکت ایرانی در هتل لاله برگزار شد. در این چند دوره، بازار فیلم نظرهای مثبت و منفی زیادی را برانگیخته اما با وجود این مسائل لزوم برپایی هر ساله بازار فیلم انکارناشدنی است.
۲) ما متاسفانه طی این سالیان فقط دلمان را به حضور در جشنواره‌ها و اکران محدود فیلم‌های روشنفکرانه‌مان در خارج از کشور خوش کرده‌ایم که البته این موارد به‌جای خود بسیار قابل‌ستایش است ولی سینمای ایران باید یک قدم جلوتر برود و ارتباط با تماشاگر عام خارجی را امتحان کند چون واضح است که صنعت سینمای جهانی بر اساس فیلم‌های روشنفکرانه و جشنواره نمی‌چرخد، پس ارتباط با تماشاگر خارج از چارچوب جشنواره‌ها از واجبات توسعه سینمای هر کشور است.
۳) سینمای ایران می‌تواند در حد خودش با مخاطبان عام خارجی هم ارتباط برقرار کند اما ما نباید تمام اهدافمان را در اکران کشورهای غربی دنبال کنیم.
حداقل می‌توانیم در اکران فیلم‌های ایرانی در کشورهای همسایه و جهان سوم که گاه با فیلم‌های بسیار سطح پایینی اکران خود را پر می‌کنند، بیشتر فعال باشیم. این مساله‌ای است که باید در بازار فیلم هم بیشتر مدنظر گردانندگان آن قرار بگیرد.
۴) مسوولان سینمایی با مشاوره دیگر نهادهای صنفی و حرفه‌ای می‌بایست برنامه‌ای برای بازاریابی و معرفی سینمای ایران به تماشاگر عام خارجی تهیه کنند، بعد مرحله به مرحله به برنامه خود جامه عمل بپوشانند که این اجرای قدم‌به‌قدم این برنامه ملی می‌تواند در بازار فیلم ایران جلوه‌گر شود.
۵) برخی از فیلم‌های فرهنگی سینمای ما مثل «باشو غریبه کوچک» (بیضایی) حتی در بعضی از کشورهای اروپایی ارتباط خوبی با مخاطب عام داشته‌اند. همین «باشو غریبه کوچک» تا چند هفته در رده‌های بالای فروش در سینماهای ایتالیا قرار گرفت.
به گزارش نشریه فوکوس ۲۰۰۶ که هر سال بازار فیلم کن آن را منتشر می‌کند، در جمع ۱۰ فیلم پرفروش کشورهای خاورمیانه و آفریقا در اروپا در بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۵ سه فیلم ایرانی حضور دارند.
در این میان «سفر قندهار» (مخملباف) در صدر جدول و به‌عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم خاورمیانه و آفریقا در اروپا، یک میلیون و ۳۵۰هزار تماشاگر داشته، یا می‌توان به فیلم «رنگ خدا» (مجیدی) اشاره کرد که در کشورهای آمریکای شمالی فروش قابل‌توجهی داشته است.
بنابراین لازم است که دست‌اندرکاران بازار فیلم و عرضه جهانی سینمای ایران با دیدی کارشناسانه، این فیلم‌های به‌نسبت موفق مقابل تماشاگر خارجی را تحلیل و بررسی کنند تا ببینند از چه طریقی و از راه چه نوع بازاریابی‌هایی می‌توان به چنین فروش‌هایی دست یافت تا بار دیگر چنین فروش‌هایی حتی در سطحی بالاتر تکرار شود.
۶) زیادشدن غرفه‌ها در هر دوره از بازار فیلم به‌معنای موفقیت همه‌جانبه نیست. واجب است که پس از برگزاری هر دوره از بازار فیلم، گزارشی از عملکرد بازار تهیه شود و آمار دقیقی از خریدها و فروش‌ها ارائه گردد. متاسفانه بازار فیلم ایران از نقیصه نبود آمار عملکرد کلی در هر دوره رنج می‌برد.
۷) پس از پایان هر دوره از بازار فیلم، لزوم برگزاری جلسه‌های کارشناسی حس می‌شود، جلساتی که شرکت‌کنندگان بازار در آن کارنامه خود را در مورد موفقیت‌ها یا مشکلاتی که در بازار داشته‌اند ارائه کنند. این نه‌تنها باعث می‌شود عملکرد بازار به‌صورت دقیق بررسی شود، بلکه موجب می‌شود ضعف‌ها و کاستی‌هایی که در هر دوره به چشم می‌خورد، در دوره آینده برطرف شود.
۸) برگزارکنندگان بازار فیلم ایران باید گوش‌به‌زنگ باشند. در منطقه خاورمیانه بازارهایی سر برآورده‌اند که دارند بسیار فعال و قوی عمل می‌کنند. بازار فیلم دوبی و آنتالیای ترکیه از آن جمله‌اند که با تبلیغات فراوان و زرق‌وبرق تجاری که به بازارشان داده‌اند، اگر مسوولان ما حواسشان نباشد، بازار فیلم ایران را به‌صورت کلی به حاشیه خواهند راند.
۹) ایران در کنار درآمد نفتی‌اش، مرغوب‌ترین کالاهای غیرنفتی را صادر می‌کند اما در مورد واردات همیشه مرغوب‌ترین‌ها را وارد نمی‌کنیم، مثلا در زمینه سینما گاه فیلم‌های متوسط یا ضعیف خارجی را خریداری می‌کنیم که اگر برخی از فیلم‌های خود را با این فیلم‌ها مقایسه کنیم، می‌بینیم که فیلم‌های ما آشکارا سطحی بالاتر دارند، بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم که ما هم می‌توانیم سهمی در بازار گسترده جهانی داشته باشیم.
البته اگر برنامه‌ریزی علمی و دقیق برای آینده و تحلیل موشکافانه گذشته را فراموش نکنیم؛ امری که می‌تواند در بازار فیلم ایران تبلور عینی پیدا کند.

حسین آریانی

منبع : روزنامه تهران امروز