اندازه گیری قند خون چرا و چگونه؟

اینجا یک فروشگاه عرضه لوازم بهداشتی و درمانی (داروخانه) است. می‌خواهید یک دستگاه اندازه‌گیری قند خون (گلوکومتر) خریداری کنید. مدل‌های مختلفی روی میز قرار دارند که شما نمی‌دانید کدام یک را انتخاب کنید؟ قیمت‌ها، شکل‌ها و... یکی با دیگری متفاوت است ولی واقعا یک دستگاه گلوکومتر خوب برای انتخاب شدن باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
یک دستگاه گلوکومتر چیست و چگونه کار می‌کند؟
اگر شما دیابت داشته باشید مجبورید بنا به توصیه پزشکان هر چند وقت یک بار برای اندازه‌گیری قند خونتان به آزمایشگاه بروید.
این آزمایش خون میزان قند خون شما را نشان خواهد داد. ولی راه ساده‌تری هم برای اندازه‌گیری قند خون وجود دارد و آن خرید یکی از همین دستگاه‌های اندازه‌گیری میزان قند خون در منزل است. گلوکومترهایی که در بازار وجود دارند دستگاه‌های پزشکی هستند که میزان تقریبی قند خون شما را نشان می‌دهند.
خرید این وسیله خرید مناسبی (انتخاب مناسبی) برای افرادی است که دیابت شیرین (مرض قند) دارند چرا که با اندازه‌گیری مرتب قند خون می‌توان از میزان قند خون آگاهی یافت تا به یکباره قندن خون از میزان مشخصی بالاتر نرود و دچار عوارض ناشی از زیادی قند خون نشود، استفاده از این وسیله آسان است. هنگام خرید، فروشنده به شما تعدادی سوزن یک بار مصرف، نوارهای ویژه کاغذی و یک دستگاه دیجیتالی خواهد داد. شما با استفاده از یکی از سوزن‌ها انگشت خود را سوراخ کوچکی کرده و یک قطره خون روی نوار حساس می‌چکانید، سپس نوار را درون دستگاه دیجیتال قرار می‌دهید و دستگاه میزان قندن خون شما را روی صفحه دیجیتال نشان خواهد داد.
از حدود سال‌های ۱۹۸۰ میلادی اولین ایده‌های ساختن دستگاهی که بتوان به وسیله آن قند خون را به راحتی در منزل اندازه‌گیری کرد، به فکر کارخانجات سازنده دستگاه‌ها و لوازم پزشکی رسید و تا امروز انواع بسیار متفاوتی از این دستگاه‌ها در بازار مصرف وجود دارد شما با خرید یکی از این دستگاه‌ها می‌توانید از عوارض کوتاه مدت و طولانی‌مدت بالا رفتن قند خون در امان بمانید.
● راهنمای خرید گلوکومتر
برای خرید یک دستگاه اندازه گیری قند خون مناسب باید به شاخص‌هایی توجه کنید. توجه به این شاخص‌ها کمک می‌کند که انتخاب بهتر و آگاهانه‌تری داشته باشید.
● سایز (اندازه)
دستگاه‌های گلوکومتر موجود در بازار اندازه‌های بسیار متفاوتی دارند ولی به طور معمول اندازه این دستگاه‌ها به اندازه کف دست است. ولی انواع بزرگ‌تر و کوچک‌تری از آن هم در بازار وجود دارد. این دستگاه‌ها معمولا با باتری کار می‌کنند.
● نوار آزمایش
در هر جعبه دستگاه‌های گلوکومتر که از بازار خریداری می‌کنید چندین نوار اندازه‌گیری قند خون وجود دارد که شما قطره خونتان را به روی آن می‌چکانید و درون دستگاه می‌گذارید.
سطح این نوارها به مواد شیمیایی آغشته شده است که با قند خون شما واکنش نشان می‌دهند، برخی از این نوارها، نوارهایی پلاستیکی هستند که قطره کوچکی از آنزیم (گلوکتراکسیاز) روی آن چکانده شده است. فراموش نکنید هر نوار یک بار مصرف است و باید پس از مصرف آن را دور بیندازید.
برخی از مارک‌های گلوکومتر به جای نوار، دارای دیسک‌ها (صفحاتی) هستند که شما قند خونتان را روی آن می‌چکانید و در دستگاه قرار می‌دهید این دیسک‌ها چندین بار قابل استفاده هستند. دربرخی دستگاه‌ها لازم است هنگامی که نوار اندازه‌گیری قند خون را درون دستگاه می‌گذارید یک کد را وارد کنید. این کد روی بسته (ظرف) حاوی نوارها درج شده است پس از وارد کردن کد دستگاه تنظیم شده و نوار اندازه‌گیری وارد شده درون دستگاه را می‌خواند.
اگر تصمیم ندارید بعدا هزینه دیگری بابت خرید نوار بپردازید، دستگاهی را از اول انتخاب کنید که تعداد نوارهای آزمایش بیشتری داشته باشد.
● میزان خون لازم
اندازه قطره خونی که برای اندازه‌گیری قند خون باید به دستگاه بدهید، متفاوت است. این میزان از ۳/۰ میلی‌لیتر تا ۱۰ میلی‌لیتر متفاوت است. انواع قدیمی‌تر دستگاه گلوکومتر نیاز به مقدار خون بیشتری دارند، پس انتخاب انواع جدیدتر مناسب‌تر است. اگر دستگاه قندخونی که خریداری می‌کنید، نیاز به مقدار کمتری خون داشته باشد، شما نیاز دارید کمتر انگشتتان را سوراخ کنید.
● زمان دستگاه
دستگاه‌های مختلف موجود در بازار در طول زمان‌های متفاوتی قندخون شما را اندازه‌گیری کرده و نشان می‌دهند. این زمان از ۵ ثانیه تا ۶۰ ثانیه متفاوت است.
● واحد میزان قند خون
هنگامی که می‌خواهید روی صفحه نمایش گلوکومتر را بخوانید، باید دقت کنید که این عدد به چه واحدی نمایش داده شده است. این میزان قند خون یا به‌صورت میلی‌گرم بر دسی‌لیتر و یا میلی‌مول بر لیتر در صفحه نمایشگر کوچک دستگاه ظاهر می‌شود.
این واحد اندازه‌گیری قند خون دستگاه بستگی به کشوری دارد که توسط آن کشور ساخته شده است در آن ساخته شده است. دستگاه‌های ساخت آمریکا واحدشان میلی‌گرم بر دسی‌لیتر و دستگاه‌های ساخت اروپا و کانادا میلی‌مول بر لیتر (mmol/l) است. برای تبدیل میلی‌گرم بر دسی‌لیتر به میلی‌مول بر لیتر کافی است عددی که صفحه نمایش نشان می‌دهد را بر ۱۸ تقسیم کنید. برخی از دستگاه‌ها، قابلیت تنظیم این دو واحد را به یکدیگر دارند.
● زمان / ساعت
همه گلوکومترها دارای ساعتی هستند که می‌توان زمان و تاریخ دستگاه را تنظیم کرد. به‌علاوه این دستگاه‌ها دارای حافظه‌ای برای ثبت نتایج آزمایش‌های پیشین شما هستند و شما در صورت لزوم می‌توانید به این داده‌ها دسترسی پیدا کنید و تغییرات میزان قند خون‌تان را در طول روزهای مختلف با یکدیگر مقایسه کنید.
● چه قدر پول بدهید؟
قیمت اندازه‌گیری قند خون با گلوکومتر بستگی دارد به قیمت نوارهای اندازه‌گیری قند خون که باید خریداری کنید. شما یک قیمت اولیه بابت خرید دستگاه می‌پردازید که تعدادی نوار را در جعبه این دستگاه خواهید یافت ولی وقتی این نوارها تمام شد، شما باید این نوارها را خریداری کنید، بنابراین در هنگام خرید دستگاه، قیمت نوارها را هم در نظر بگیرید.
دقت کنید نوارهای تقلبی اندازه‌گیری قند خون هم در بازار وجود دارند. این نوارها قند خون شما را به غلط اندازه‌گیری و نشان می‌دهند که برای سلامت شما خطرناک خواهد بود. شما نباید چنین نوارهایی را خریداری کنید و به فروشنده یا نمایندگی فروش کارخانه گزارش دهید.
● چقدر قابل اطمینان است؟
شاید بگویید نتایجی که این دستگاه‌های گلوکومتر نشان می‌دهند تا چه اندازه قابل اطمینان است؟ و دقت این دستگاه‌ها چقدر است؟ این موضوع موجب انجام مطالعات و تحقیقات بسیاری در سراسر دنیا شده است. فراموش نکنید عوامل بسیاری، دقت یک دستگاه گلوکومتر را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
دقت یک دستگاه گلوکومتر که از بازار خریداری می‌کنید، به تنظیمات آن، محدوده دما، فشاری که برای پاک‌کردن نوار استفاده می‌شود، اندازه قطره خون، میزان داروهایی که در خون وجود دارد، تمیزبودن بخش اندازه‌گیری قند خون و تازه‌بودن نوارهای اندازه‌گیری قند خون بستگی دارد. دستگاه‌های مختلف، قابلیت‌هایشان از نظر این شاخص‌ها متفاوت است و بر این اساس قیمت دستگاه‌های گلوکومتر متفاوت است. مسلما دستگاه‌های دقیق‌تر، قیمت گران‌تری نیز خواهند داشت.
● نکاتی برای استفاده بهتر از گلوکومتر
قبل از استفاده از گلوکومتر جدیدتان، دستورالعمل‌های استفاده از آن را که در بروشورهای کارخانه درج شده بخوانید و یا از راهنمای نمایندگی فروش بخواهید آن را برایتان توضیح دهد.
▪ نوارهای اندازه‌گیری فشار خون را از درون قوطی‌هایی که شکستگی دارند و یا ترک خورده‌اند استفاده نکنید.
دقت کنید نوارهای سنجش قند خونی را خریداری کنید که تاریخ مصرفشان سپری نشده باشد.
▪ قبل از استفاده از دستگاه گلوکومتر جدیدتان‌آن را با فردی که قبلا تجربه استفاده از این دستگاه را دارد، تمرین کنید تا یاد بگیرید درست قند خونتان را اندازه‌گیری کنید.
▪ قبل از استفاده از دستگاه دست‌هایتان را خوب بشویید. حتی اندکی باقیمانده غذا و قند روی انگشتتان بر نتیجه آزمایش اثر خواهد گذاشت.
▪ اندازه قطره خونی که روی دستگاه می‌گذارید مناسب باشد چون در غیر این صورت دستگاه اندازه‌گیری قند خون را با دقت انجام نخواهد داد.
▪ اجازه دهید خون از انگشتتان روی نوار جاری شود. انگشتتان را نچلانید (فشار ندهید) این کار روی نتیجه آزمایش اثر می‌گذارد.
▪ دستگاه گلوکومتر خود را گاه گاهی با محلول‌های کنترل، کنترل کنید.
▪ وقتی برای اندازه‌گیری قند خون به آزمایشگاه می‌روید گلوکومترتان را همراه ببرید تا عددی که صفحه نمایش آن نشان می‌دهد را با نتیجه آزمایش مقایسه کنید. با این کار می‌توانید ببینید دستگاه شما میزان قند خون را تا چه اندازه دقیق و درست نشان می‌دهد.

دکتر گلرخ ثریا

منبع : روزنامه تهران امروز