جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


فمنیسم جهانی


فمنیسم جهانی
اغلب کتاب ها و مقاله هایی که در داخل و خارج کشور، درباره مسایل زنان منتشر شده است، کنوانسیون رفع تبعیض را ثمره دو قرن مبارزه و فعالیت خستگی ناپذیر «جنبش زنان اروپا و امریکا» در دفاع از حقوق انسانی همه زنان جهان می دانند. این جنبش از اوایل قرن نوزدهم به نام «فمنیسم» (Feminism) و با شعار «تساوی و برابری زن و مرد در همه شئون» در فرانسه پدیدار شد و در واقع نوعی اعتراض به مرد سالاری حاکم بر اعلامیه حقوق بشر فرانسه بود. اعلامیه حقوق بشر فرانسه، که بر اثر انقلاب کبیر فرانسه و براساس حقوق فطری و طبیعی در سال ۱۷۸۹ به تصویب رسید، با بی اعتنایی آشکار به حقوق زنان هیچ گونه حقی را برای آنان درنظر نگرفت و در حقیقت، اعلامیه دفاع از حقوق مردان بود. در نتیجه گروهی از زنان در مخالفت با این نابرابری، دست به اعتراض زدند و خواهان حقوق برابر با مردان شدند. این حرکت را بعدها کندورسه، ریاضیدان و فیلسوف فرانسوی ادامه داد و به تشکیل «مکتب طرفداران زن» انجامید. پایه گذاران اصلی این مکتب در اوایل قرن نوزدهم، سن سیمون و شاگردان او بودند که به گسترش نظریه برابری زن و مرد، کمک شایانی کردند. مکتب طرفداران زن در دفاع از حقوق زنان، به سه نکته اساسی تاکید داشت.
۱) زن انسانی بالغ و کامل است و در برابر مردان، به ویژه در زندگی زناشویی از استقلال، اختیار و حقوق برابر برخوردار است.
۲) زن از نظر فکری، انسانی آزاد و مستقل است.
۳) زنان باید در مسایل سیاسی شرکت کنند و از حقوق مساوی با مردان برخوردار باشند.
در همان سال ها، جنبش دفاع از حقوق زنان در امریکا تحرک خوبی داشت. در سال ۱۸۴۸ جنبش فمنیسم در امریکا به نهضتی سیاسی به نام «نهضت سینکافالز» تبدیل شد. اولین کنگره بین المللی حقوق زنان رالئون ریشیه، یکی از بنیان گذاران جنبش برابری حقوق زن و مرد تشکیل داد. اما به رغم همه این تلاش ها، رژیم های مختلف غربی تا اوایل قرن بیستم در حرکتی هماهنگ و مشترک، به حقوق زنان بی اعتنایی می کردند.
اما قرن بیستم «قرن پیروزی جنبس برابر زنان» است. برخی صاحب نظران، دو دهه اول این قرن را، سال های خیزش موج اول فمنیسم می نامند. چهره شاخص این دوران، خانم یانک هورست در آستانه جنگ جهانی تا سال ،۱۹۱۴ افکار عمومی انگلستان را تحت تاثیر جدی قرار داد؛ به گونه ای که زنان انگلیس در سال ۱۹۱۸ موفق به کسب حق رای شدند. در ادامه این روند، امریکا در سال ۱۹۲۰ این حق را به زنان اعطا کرد.
پس از جنگ جهانی دوم، جامعه بین المللی که خسته از خوی خشن مردانه، به دنبال صلح و صفا در سایه دوستی ملت ها بود، عرصه ای را برای حضور سیاسی و اجتماعی زنان فراهم آورد. سال های ۱۹۴۵ به بعد، سال های گسترش چشمگیر نظریه برابری زن و مرد در جهان است؛ به گونه ای که اعلامیه جهانی حقوق بشر- سازمان ملل متحد ۱۹۴۸- برای اولین بار به صراحت از تساوی حقوق زن و مرد در سطح جامعه ملل، سخن به میان آورد. پس از اعلامیه حقوق بشر تصویب معاهدات بین المللی در دفاع از حقوق زنان تحت تاثیر جنبش فمنیستی دهه ۶۰ و ،۷۰ رشد فزاینده ای به خود گرفت کنوانسیون حقوق سیاسی زنان (۱۹۵۲) و کنوانسیون رضایت برای ازدواج (۱۹۶۲) از جمله مصوبات این دوره اند.
با وجود این، طرفداران تساوی کامل حقوق زن و مرد این اسناد و معاهدات بین المللی را برای دفاع از حقوق انسانی زنان کافی ندانسته؛ از این رو مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای تضمین رعایت حقوق زنان و دست یابی به ابزار قوی تر، مقررات روشن تر و سندهای تعهدآور و محکم تر، سرانجام در هفتم نوامبر سال ۱۹۶۷ «اعلامیه رفع تبعیض علیه زنان» را در یک مقدمه و یازده ماده به تصویب رساند. این اعلامیه به دنبال درخواست مجمع عمومی سازمان ملل از کمیسیون مقام زن در سال ،۱۹۶۳ توسط کمیسیون یادشده در ظرف مدت چهار سال، تهیه و تدوین شد. در سال ۱۹۶۸ کنفرانس جهانی حقوق بشر در تهران، قطعنامه ای را تصویب کرد که یکی از مواد آن، ارتقای حقوق زنان و تاکید بر یک برنامه درازمدت در این زمینه بود. به دنبال این قطعنامه، دبیر کل سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۲ از کمیسیون مقام زن خواست تا نظر دولت های عوض را درباره شکل و محتوای یک سند بین المللی در زمینه حقوق زنان جویا شود. در سال ،۱۹۸۴ کمیسیون مذکور تهیه و تنظیم پیش نویس کنوانسیون حذف تبعیض علیه زنان را آغاز کرد. اولین کنفرانس جهانی زنان ضمن تایید و تشویق کمیسیون مقام زن، از سازمان ملل خواست که کشورهای جهان را به پذیرش و اجرای کنوانسیون در حال تدوین، ملزم کند. کمیسیون مقام زن در سال ،۱۹۷۷ پیش نویس تهیه شده را به مجمع عمومی سازمان ملل تقدیم کرد.مجمع عمومی، گروه کاری ویژه ای را برای تنظیم نهایی پیش نویس کنوانسیون، مامور کرد و سرانجام در ۱۸ دسامبر ،۱۹۷۹ طرح مزبور باعنوان «کنوانسیون محو کلیه اشکال تبعیض علیه زنان» از تصویب مجمع عمومی سازمان ملل گذشت.
در طی ۲۵ سال گذشته، پنج کنفرانس جهانی در زمینه دفاع از زنان از سوی سازمان ملل برپا شده است که عبارتند از: کنفرانس مکزیکوسیتی (۱۹۷۵)، کپنهاک (۱۹۸۰)، نایروبی (۱۹۸۵)، پکن (۱۹۹۴ و نیویورک (۲۰۰۰).
گفتنی است که هدف اساسی پنج کنفرانس اخیر، بررسی و تعیین راهبردها و سیاست های جهانی مناسب برای اجرا و تحقق مفاد کنوانسیون محو تبعیض و ارزیابی توفیق و پیشرفت کشورها در این راستا بوده است.
کنوانسیون رفع تبعیض رسمی ترین سند بین المللی در دفاع از حقوق زنان به شمار می آید و به یک معنا آخرین راه حلی است که افکار عمومی جهان، همگام و همنوا با یافته ها و دستاوردهای فرهنگی غرب برای رهایی زنان از تبعیض و نابرابری ارایه نموده اند. از این رو نقد و بررسی مفاد کنوانسیون، در حقیقت، نقد آسیب شناسانه دیدگاه های جدید معاصر در غرب (دیدگاه فمنیستی) پیرامون مسایل زنان است.
وضعیت ناعادلانه و اسف بار زنان در طول تاریخ و رفتارهای ناروایی که همواره بر آنان اعمال شده است، نقطه عزیمت کنوانسیون رفع تبعیض است. اما کنوانسیون برای خروج از این بحران و دست یابی جامعه جهانی زنان به امنیت و رفاه در سایه حفظ عزت و کرامت انسانی، برنامه و شعار محوری خود را «برابری و تساوی زن و مرد در همه شئون» معرفی می کند.
کتاب «فمنیسم جهانی و چالش های پیش رو» به قلم عبدالرسول هاجری توسط دفتر مطالعات و تحقیقات زنان و موسسه بوستان کتاب با قیمت ۱۵۰۰ تومان منتشر شده است.
منبع : روزنامه جوان


همچنین مشاهده کنید