خلاقیت چیست؟

‌● تعریف خلاقیت
خلاقیت چیست؟ و چه معنایی دارد؟ عملاً به جز معدودی از اندیشمندان کسی نمی داند خلاقیت چیست و چه معنایی دارد. یکی از بزرگان معنوی قرن -پال توئیچل- در تعریف خلاقیت چنین نوشته:
" خلاقیت رها کردن انرژی از طریق یک تصویر, آئین, مراسم, موسیقی, کوزه گری, ادراک الهامی, موعظه و هر نمود دیگری که عامل رهاسازی این انرژی گردد."
در جایی دیگر و در ادامه مطلب بالا چنین می گوید:
" … این رهاسازی انرژی در بعضی ها در خدمت به کل عالم و برای دیگران در آثار هنری, ادبیات, موسیقی و سایر بسترهای مناسب خلاقیت به ظهور می رسد.
پیتر بوم معتقداست: خلاقیت مهار کردن کل و تمامیت است, تا بتواند در برابر چشمان جریان یابد."
اوشو فیلسوف و عارف معاصر خلاقیت را بزرگترین عصیان در عالم هستی می داند و می نویسد:
" اگر زندگی با اشتیاق و خلاقیت توام نباشد بسیار ملالت بار و نوعی خودکشی تدریجی است."
و هارولد کلمپ خلاقیت را چنین بیان کرده:
" خلاقیت همان خصیصه ای است که ما را خدای گونه می کند."
● فرایند خلاقیت: ( این فرایند بصورت مثال در قالب تهیه سوپ توضیح داده می شود)
خلاق بودن مانند تهیه کردن سوپ است. طی چند دهه گذشته محققین پنج مرحله را در فرآیند خلاقیت تشخیص و ارایه داده اند:
۱) مرحله اول ارائه مسئله است. زمانی که وظیفه تعیین می گردد. آن هنگامی است که به شما گفته می شود کمی سوپ تهیه نمائید و یا شاید تصمیم بگیرید که می خواهید گزارشی را تهیه کنید, ممکن بود او تصمیم بگیرد فقط یک کنسرو آماده سوپ باز کند یعنی گزارشی از مواد اقتباس شده از دائره المعارف ها بنویسد. اما تصمیم گرفت چیزی تازه و نو تهیه نماید.
۲) مرحله دوم از فرایند خلاق آماده کردن است. این زمانی است که تمام اطلاعات و منابعی که برای حل مسئله یا انجام وظیفه ضروری است جمع آوری می کنید. یعنی وقتی که تمام موارد مورد نیاز برای تهیه سوپ را از قفسه ها و یخچال بیرون می آورید.
۳) مرحله سوم فرایند خلاق همان مرحله ای است که اغلب مردم به عنوان خلاقیت می شناسند, ایجاد ایده ها یا امکانات.در این مرحله آشپز اجزا تشکیل دهنده سوپ را به بهترین روش که به نظرش می رسد با هم مخلوط می کند, ممکن است بیشتر از رشته یا سبزی و یا گوشت استفاده کند و یا ممکن است یک مخلوط آماده باشد.
▪ نکته: فرایند نهفتگی بعضی مواقع در مرحله سوم اتفاق می افتد. نهفتگی یعنی رها کردن مسئله برای مدتی. این عمل برای رسیدن به ایده ها و جنبه های جدید بسیار موثر است. مانند آن است که بگذارید سوپ برای مدتی طولانی آهسته بجوشد که در نتیجه آن بعضی مواقع طعم تازه و بهتری بدست می آید.
۴) مرحله چهارم فرایند خلاقیت اعتبار یابی است. یعنی آزمودن امکانات مختلفی که در مرحله سوم ایجاد شده است. این هنگامی است که آشپز سوپ را می چشد تا ببیند آیا سوپ خوب شده است؟
مثال: ممکن است فردی که هدفش تهیه گزارش است در این مرحله ایده های اولیه خود را برای تهیه گزارش به دلیل مناسب و به حد کافی کاربردی نبودن کنار بگذارد. ( رها کردن مسئله) و این باعث پیدا کردن ایده جدیدی که رضایت وی را تامین کند, گردد.
اغلب اتفاق می افتد که فرد بین مرحله سوم (ایجاد ایده ها) و مرحله چهارم (اعتبار یابی ایده ها) در نوسان (رفت و برگشت) باشد. یک آشپز ممکن است بعضی از مواد را در سوپ مخلوط کند, آن را بچشد, تصمیم بگیرد چیز متفاوتی را بیازماید و مجدداً بچشد و غیره.
۵) مرحله پنجم یا اخرین مرحله ارزیابی نتیجه است. در این قسمت با تصمیم به متوقف ساختن گرفته می شود چون وظیفه با موفقیت به پایان رسیده است, یا مجدداً آن را مرور می کنند زیرا نتیجه کاملاً رضایت بخش نبوده است, و یا آن که ان را متوقف می سازند زیرا امکان بدست آوردن نتیجه ای مناسب وجود ندارد. آشپز می تواند لبخند رضایت برلب آورده آماده کشیدن سوپ می شود یا با تغییراتی که در ذهن دارد به سراغ سوپ برود و یا همه ان را دور بریزد و آشپزخانه را ترک کند .
۶) مواد تشکیل دهنده اصل خلاقیت
الف) اولین جزءترکیب کننده :قلمرو مهارت ها
قلمرو مهارت ها به منزله مواد اولیه استعداد ،آموزش وتجربه در یک حوزه خاص می باشد .قلمرو مهارتها تا حدودی ذاتی است . افراد مطمئناً با درجات متفاوتی از استعداد راه بلندی را به سوی پیشرفت طی کند.نکته ای را که اکثر ما فراموش می کنیم این است که انسان قبل از آن که بتواند در یک زمینه خلاق گردد باید دارای مهارت باشد .
ب) دومین جزءترکیب کننده :تفکر خلاق و مهارت های کاری .
برخی شیوه های کاری شیوه های فکری خاص و ویژگی های شخصیتی در افراد وجود دارد که آن ها را قادر می سازد قلمرو مهارت های خود را در عرصه های جدید به کار گیرند. این ها به منزله چاشنی هایی هستند که طعم های جالب و تازه ای به غذا می دهند. به نظر می رسد بعضی از مهارتهای فکری ذاتی باشد, اما جنبه های دیگری از تفکر خلاق نیز وجود دارد که مانند شیوه های کاری که می توان آن ها را به وسیله آموزش و تجربه افزایش داد.
یک شیوه کاری خلاق دارای خصوصیات زیر است:
الف) نوعی تعهد به درست انجام دادن کار
ب) توانایی متمرکز نمودن تلاش و توجه برای مدت طولانی.
ج) توانایی رها کردن ایده های غیرخلاق و کنار گذاردن موقتی مسائل بسیار پیچیده.
د) پا فشاری برای روبرو شدن با مشکل.
ر) اشتیاق و علاقه برای تلاش و سخت کوشی.
برای توسعه خلاًقیت فکری خود، روش های ده گانه زیر را به کار گیرید:
۱) بهترین انتخاب :
سعی کنید برای یک مساله ، چند پاسخ صحیح ارائه نموده و سپس بهترین آن را انتخاب نمایید.
۲) گسترش فکر:
برای فکر کردن به مساله ای، از منطقی بودن بیش از حد پرهیز کرده و به فکرتان اجازه بدهید به مسایل مجازی تخیلی یا تحلیلی راه یابد.
۳) قانون مبارزه :
روش های عادت شده را به سرعت نپذیرید. بلکه سوالاًت متعددی را برای خود مطرح کرده و انعطاف پذیر باشید.
۴) تجربه کنید: سعی نمایید با مسائل مختلف روبرو شده و نتایج عملی آنها را بیابید.
۵) عدم قطعیت :
سعی کنید علاًوه بر آن که همه امور را شفاف میسازید، ولی هیچ امری را با قطعیت پایان یافته تلقی نکنید و بگذارید راه تغییر و تحول باز باشد.
۶) نگرش به اشتباهات از دید مثبت :
اجازه ندهید ترس از اشتباه شما را خاموش و متوقف سازد. امتحان و اشتباه می تواند ما را به موفقیت رهنمون نماید.
۷) وقت گذاشتن برای تفریح :
تفریحات سالم نه تنها باعث کاهش تنش و فشار می گردد، بلکه انسان را به سمت خلاًقیت و کشف موضوعات جدید سوق می دهد.
۸) شکستن باورهای تخصصی :
به منظور گسترش و توسعه عقاید باید قالبهای ذهنی را شکست و به اطلاًعات موجود خود اکتفا نکرد، زیرا نظرات دیگران می تواند برای ما بسیار مفید باشد.
۹) جمع اضداد:
از تناقض ها و تفاوت ها نهراسید. اجازه دهید از برخورد افکار، تفاوت ها و تناقض ها، فکرهای نو تراش نموده و راه های جدید نمایان گردد.
۱۰) اعتماد به خلاًقیت :
چنانچه شما تصور کنید که خلاًق هستید، بنابراین فرصت های آفرینش ، پیش گویی و توان انجام کار را خواهید داشت.
در آخر هم یک آزمون خلاقیت براتون سراغ دارم که اینجا می تونید خودتونو بسنجید تا بدونید که چقدر خلاق هستید...

منابع:
www.irica.com
www.shabda-ir.com
www.jobiran.com

منبع : کلوب