پزشکی در آستانه انقلاب سلول‌های بنیادی

طی دو دهه اخیر دانش پزشکی دچار تحولات عظیمی شده است. به طوری که حتی وقایع کشف پنی سیلین یا داروهای بیهوشی و اشعه ایکس را تحت الشعاع خود قرار داده است.
طی دو دهه اخیر دانش پزشکی دچار تحولات عظیمی شده است. به طوری که حتی وقایع کشف پنی سیلین یا داروهای بیهوشی و اشعه ایکس را تحت الشعاع خود قرار داده است. چنان که به طور ناگهانی بشر وارد یک دوره جدیدی از روش های درمانی از قبیل پیوند قلب و کبد، روش های جدید باروری و نوزادان آزمایشگاهی کشف شگفت انگیز ژنوم انسانی و سلول های بنیادی شد.
سلول های بنیادی جنینی embryonic در سال ۱۹۹۷ کشف شد. از آن زمان تاکنون بارش طوفان اطلاعات در نتیجه مطالعات قابل توجه و مفید از مراکز علمی و کلینیکی سرتاسر جهان آغاز شد و روش های درمان پزشکی را در آستانه تحول قریب الوقوعی قرار داد. حال دانشمندان در سکوی پرتاب این علم جدید قرار دارند و آماده درمان بسیاری از بیماری های جدی و حتی علاج ناپذیر از طریق تزریق و پیوند سلول های بنیادی می شوند.
سلول های بنیادی ابتدایی ترین سلول های سازنده بدن انسان هستند که در طول دوره رشد جنینی پرورش یافته و تبدیل به سلول های بالغ و خاصی می شوند که مسئول ساخت انواع بافت های بدن هستند. در واقع منشأ کل اعضا و بافت های بدن ازجمله سلول های عضله قلب، سلول های عصبی، گلبول های قرمز خون، سیستم ایمنی، پوست و غیره، سلول های بنیادی هستند. بعد از کامل شدن اعضای بدن این سلول مسئول ترمیم بافت های آسیب دیده در واقع نقش بسیار مهمی در بازسازی بافت های مختلف بدن ایفا می کنند. تحقیقات بالینی نشان داده است که این سلول ها می توانند درون بافت های آسیب دیده یا بیمار که بخش عمده سلول های آن از بین رفته اند، پیوند زده شده و جایگزین آن سلول ها شوند. این سلول ها بسیار پرتوان و نامیرا هستند و همچنین در اثر تکثیرهای پی در پی دچار افت نمی شوند و خاصیت بسیار مهم دیگر آنها انعطاف پذیری و قابلیت تبدیل شدن به سلول های تخصصی همان بافتی که در آن قرار می گیرند است.
▪ انواع سلول های بنیادی با توجه به منبع استخراج سه دسته هستند:
- از مراحل ابتدایی تا انتهای جنینی
- از خون بند ناف جدا شده از نوزاد که هنگام تولد دور ریخته می شود.
- از بافت های بزرگسالان و به ویژه مغز استخوان
این سلول ها از نظر کیفیت تفاوت هایی با هم دارند. سلول های بنیادی جدا شده از خون بند ناف در حال حاضر مناسب ترین و قابل دسترس ترین انواع آن هستند که بتوان از آنها در درمان های بالینی اثبات شده استفاده کرد. تحقیقات و فعالیت های بسیار زیادی در مراکز دانشگاهی و علمی در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه در جریان است که هر چه سریع تر از ویژگی های درمانی این سلول های معجزه گر استفاده شود.
در حال حاضر درمان بیماری هایی چون انواعی از سرطان های خون، لوسمی، تالاسمی، انواعی از لنفوم ها و تومورهایی از قبیل نور و بلاستوما و مولتیپل میولما، کم خونی اپلاستیک کشنده و.... به صورت بالینی در کشورهای مختلف با موفقیت در حال انجام است و در آینده بسیار نزدیک طی شواهد معتبر تحقیقاتی درمان بیماری های پوکی استخوان (استئوپروز)، ام اس، تومورهای سرطانی سینه و تخمدان و بسیاری دیگر از انواع سرطان های خون و لنف به مراحل بالینی نزدیک هستند. در مرحله بعدی بیماری های زیاد دیگری از قبیل آسیب های مغزی نخاعی، سوختگی های شدید پوستی، بیماری های قلبی، آلزایمر، پارکینسون، دیابت، آرتریتها، آسیب های کلیوی و... قرار دارند و همه روزه شاهد اخبار جدیدی از نمونه های افراد درمان شده از این طریق در رسانه های دنیا هستم.
با توجه به قریب الوقوع و قطعی بودن این تحولات، گروهی از پیشگامان و آینده نگران شروع به ارایه خدمات در این زمینه کرده اند، به طوری که بانک های مختلفی در آمریکا و اروپا به ویژه سوئیس در جهت جمع آوری، استخراج و نگهداری سلول های بنیادی از خون بند باف هنگام تولد ایجاد کرده اند و به اعضاء دهنده و خانواده آنها خدمات ویژه درمانی می دهند. خوشبختانه به تازگی نمایندگی های ذی ربط در داخل ایران نیز شروع به ارایه خدمت کرده اند که بی شک این خبر در راستای ارتقای سطح بهداشت و پزشکی کشورمان بسیار نوید بخش است.
نزدیک شدن به تحقق رویای بشر در غلبه بر بیماری های ناعلاج، چالش و هیجان مطلوبی را در جوامع پزشکی ایجاد کرده است. آنچه که مسلم است همه دنیا از اثرات معجزه آسای این تحول چشمگیر متأثر خواهد شد. ویژگی ها، قابلیت ها و نتایج به دست آمده در خصوص سلول های بنیادی، این ابتدایی ترین جزء به وجود آورنده اعضاء انسان، چیزی نیست که نادیده انگاشته شود به خصوص که در بستر تحول عظیم علوم یعنی در بخش بیوتکنولوژی عرضه شود.

http://www.btg.blogfa.com