سال صعود نفت

به رغم همکاری میان کشورهای تولیدکننده و مصرف کننده نفت، آژانس بین المللی انرژی اتمی و اوپک هر کدام توقعات و انتظارات خاص خود را درباره نفت دنبال می کنند. افزایش تقاضای جهانی نفت و کاهش تولید کشورهای خارج از اوپک به نفع آژانس بین المللی انرژی است در حالی که دقیقاً عکس این امر جزو خواسته های اوپک است، یعنی کاهش تقاضای جهانی و افزایش تولید کشورهای خارج از اوپک. منافع و انتظارات سازمان های فوق تأثیرات زیادی بر آینده قیمت نفت چه در کوتاه مدت و چه در بلندمدت دارد. همچنین نقش مؤثری در متزلزل کردن بازارهای جهانی نفت ایفا می کند.
ارائه اطلاعات دقیق و داشتن انتظارات درست می تواند نقش عمده ای در استقرار بازار نفت داشته باشد که این مسأله در پایان هم به نفع تولیدکننده و هم به نفع مصرف کننده خواهد بود. اما اختلافات زیاد در سال ۲۰۰۸ نیز باعث خواهد شد تا سالی سرشار از غافلگیری درخصوص قیمت نفت را شاهد باشیم. نوسانات زیاد در سال گذشته باعث شد تا رئیس اقتصاددانان آژانس انرژی، بازارهای نفت در سال ۲۰۰۷ را به رقص بر روی یخ تشبیه نماید. علی رغم رسیدن قیمت نفت در سال ۲۰۰۷ به حدود ۱۰۰ دلار در بشکه میانگین رشد قیمت نفت، نسبت به سال ۲۰۰۶ حدود ۱۰ درصد بود به طوری که میانگین قیمت نفت برنت و غرب تگزاس از حدود ۶۵ دلار در بشکه طی سال ۲۰۰۶ به ۷۲ دلار در بشکه در سال ۲۰۰۷ رسید. تقریباً ارزش سبد نفتی اوپک نیز همان اندازه رشد داشت و میانگین قیمت نفت آن به ۶۷‎/۸۰ دلار در بشکه طی سال ۲۰۰۷ رسید. در حالی که قیمت نفت در سال ۲۰۰۶ ، ۲۰ درصد و در سال ۲۰۰۵ ، ۴۰ درصد افزایش یافته بود. آنچه در خصوص قیمت نفت در سال ۲۰۰۷ قابل توجه بود فاصله زیاد میان بالاترین سطح قیمت و پائین ترین آن بود. دولت ها و شرکت های مرتبط با نفت طی سال ۲۰۰۷ بیشتر به جای توجه به قیمت های روزانه و تغییرات کوتاه مدت میانگین رشد سالانه قیمت نفت را مورد توجه قرار دادند. وجود نوسان در بازار نفت از جمله مواردی بود که باعث شد علی رغم رسیدن قیمت نفت به ۱۰۰ دلار اقتصاد کشورهای مصرف کننده به طور واضح تحت تأثیر قرار نگیرند.
عوامل زیادی در افزایش قیمت نفت در سال ۲۰۰۷ تأثیرگذار بودند که عواملی همچون عوامل سیاسی، اقتصادی، طبیعی و فنی قابل ذکرند. از جمله عوامل سیاسی می توان به پرونده هسته ای ایران، متشنج شدن اوضاع امنیتی در نیجریه، خارج شدن شرکت های بزرگ نفت جهان از ونزوئلا، بحران در روابط آمریکا و میانمار و تهدیدات ترکیه مبنی بر حمله به شمال عراق اشاره کرد. از جمله مهم ترین عوامل اقتصادی تأثیرگذار بر قیمت نفت طی سال ۲۰۰۷ به عواملی همچون کاهش تولید اوپک در آغاز سال آن هم زمانی که تقاضای جهانی نفت در حال افزایش بود، کاهش تولید کشورهای خارج از اوپک، استمرار کاهش ارزش دلار در مقابل سایر ارزهای دیگر، کاهش صادرات برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس طی چند ماه از تابستان به علت افزایش تقاضا برای برق قابل اشاره اند که مورد آخر منجر به دو مسأله می شد: اول، افزایش مصرف داخلی نفت و دوم، انتقال مقادیر زیادی گاز به ایستگاه های تولید برق که باعث کاهش فشار در برخی از چاه ها و کاهش تولیدات شد. یکی دیگر از عوامل اقتصادی تأثیرگذار بر قیمت نفت طی سال ۲۰۰۷ بحران املاک در آمریکا بود. بانک مرکزی آمریکا نیز درصد سود را کاهش داد، این امر باعث شد تا از یک سو اقتصاد فعال تر شود و از سوی دیگر تجار به بازارهای نفت و مواد خام هجوم برند که این مسأله نیز یکی از عوامل افزایش قیمت نفت بود.
برای چهارمین سال پیاپی عوامل طبیعی تأثیرگذار بر بازارهای نفت جهان استمرار داشتند. وقوع توفان هایی در خلیج مکزیک باعث کاهش تولید آمریکا و مکزیک شد همچنین وقوع توفان ها باعث شد تا مراکز تولید و استخراج نفت در دریای شمال تعطیل شوند. وزش توفان های سرد در پایان سال ۲۰۰۷ نیز از عوامل طبیعی تأثیرگذار بر قیمت نفت بود و باعث شد تا تقاضا برای نفت افزایش و میزان ذخایر نفتی آمریکا کاهش یابد و در نتیجه هر بشکه نفت خام چهار دلار افزایش قیمت پیدا کرد. تعطیل شدن برخی از پالایشگاه ها در اثر عوامل فنی نیز در کاهش تولید نفت سهم داشتند که از جمله مواردی در آلاسکا، دریای شمال و برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس قابل ذکرند.
براساس برخی از سناریوهای پیش بینی شده قیمت نفت طی تابستان آینده بالاتر از ۱۰۰ دلار خواهد بود که علت آن به دلایلی همچون وقوع تندبادهای ویرانگر در خلیج مکزیک و کاهش تولید در مکزیک و آمریکا و آغاز موج گرما در کشورهای حوزه خلیج فارس و ناتوان شدن منابع برقی بازمی گردد و برخی از این کشورها مجبور می شوند صادراتشان را کاهش دهند. عوامل سیاسی احتمالی در سال ۲۰۰۸ نیز می توانند باعث افزایش قیمت نفت شوند که از جمله وقوع برخی از جنگ ها و احتمال اجرای حملات تروریستی علیه تأسیسات نفتی در کشورهای تولیدکننده از این جمله اند. اما برخی دیگر از تحلیلگران اقتصادی پیش بینی کرده اند که قیمت نفت طی سال ۲۰۰۸ از میزان فعلی پائین تر خواهد بود اما با این وجود میانگین قیمت نفت از سال ۲۰۰۷ کمتر نخواهد شد و براساس اعتقاد اکثر تحلیلگران فوق قیمت نفت در سال ۲۰۰۸ حدود ۷۰ الی ۸۰ دلار خواهد بود. تحلیلگران اقتصادی عربستان نیز پیش بینی کرده اند میانگین قیمت نفت در بازارهای آمریکا طی سال ۲۰۰۸ حدود ۷۵ دلار خواهد بود.
اما برخی از تحلیلگران بخش مالی معتقدند قیمت نفت در سال ۲۰۰۸ از سال ۲۰۰۷ بالاتر خواهد بود. کارشناسان شرکت سیمان بردز انتظار دارند که میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۰۸ نسبت به سال ۲۰۰۷ ، ۱۰ دلار بیشتر خواهد شد. شایان ذکر است اداره اطلاعات انرژی در وزارت انرژی آمریکا درباره قیمت نفت با نظریه فوق موافق است. اما کارشناسان گلدمن ساکس انتظار دارند قیمت نفت مدتی در سال ۲۰۰۸ ، ۸۵ دلار خواهد بود اما بعداً به ۹۵ دلار افزایش خواهد یافت. البته آنچه که عنوان شد، میانگین قیمت طی یک سال است و براساس پیش بینی در سال ۲۰۰۸ احتمال دارد هرچند برای مدت کوتاه قیمت نفت از ۱۰۰ دلار تجاوز کند. برخی از تحلیلگران نیز از کاهش قیمت نفت به ۴۰ دلار و یا افزایش آن به ۲۰۰ دلار خبر داده اند اما در حال حاضر ادله کافی برای تأیید این نظرات وجود ندارد.

مترجم: اسد شکورپور

منبع : روزنامه ایران