شمع گردانی آیین بی نظیر

کربلا مسلخ عشق و محرم فصل عشق ورزی به اسوه جوانمردی،آزادگی، عزت، کرامت و شجاعت است.
محرم، زنگار دل ها را شستشو می دهد و دل را به عشق حسین (ع) پیوند می زند. امسال هزار و سیصد و شصت و هفتمین محرمی است که هنوز صدای «هل من ناصر ینصرنی» حسین (ع) از فراز تاریخ در نوای طبل ها، زنجیرها و سنج ها چنان شور و شوقی به پا می کند که گویی کربلایی دیگر در راه است. در و دیوارهای سیاه پوش، دسته جات عزاداری حسینی، چای و شربت و آب و ... دست ها بر سینه، زنجیرها بر شانه، علم و کتل و چلچراغ و روضه و تعزیه و گریه. مردم، سینه ها چاک می کنند، دست ها بر سینه و سر می زنند و خاک بر سر می ریزند، اشک چون سیل بر دیده جاری می کنند شاید که اشقیاء شرم گیرند از خاندان رسول خدا. هوای محرم که می پیچد هر خانه تل زینبیه، هر چشم فرات ماتم، هر سینه یک دجله می شود. اشک، رواق چشمان را شست و شو می دهد و شبکه های ضریح دل را به حلقه های عشق حسین گره می زند.
همه ساله با فرا رسیدن ماه محرم، حال و هوای کشور دگرگون می شود و همه آحاد مردم به نوعی عشق و ارادت خود را به سرور و سالار شهیدان ابراز می کنند، در این ماه جوانان پرشور و علاقه مند و هیئت های حسینی نقش مهم و عمده ای را ایفا می کنند. حضور مداحان و ذاکران اهل بیت عصمت و طهارت و اجرای مراسم ویژه نوحه و عزاداری در این ایام رونق خاصی به مجالس عزاداری امام حسین (ع) می بخشد. مردم اردبیل مانند سایر هموطنان ایرانی دارای آداب و رسوم و سنن خاصی در برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری هستند و این مراسم در اردبیل که خاستگاه تشیع و مرکز تبلور عشق حسینی است رواج کامل دارد.
مراسم تشت گذاری در استان اردبیل در ۲۷ ذی حجه و به مدت سه روز برگزار می شود که طی آن سوگواران پس از مدیحه سرایی و عزاداری برای سرور و سالار شهیدان، تشت هایی را به یاد تشنه کامی شهیدان کربلا پر از آب کرده و با زیارت کردن این تشت ها آب آن را به عنوان تبرک بر سر و صورت خود می ریزند. در روزهای محرم، محلات شش گانه اردبیل به ترتیب به بازار می آیند و حال و هوای خاصی به زندگی شهری می بخشند، این حضور که از دومین روز محرم و طبق سنت دیرین آغاز می شود با عزاداری های محله اونچی میدان پا می گیرد، دسته عزاداران این محله به همراه شاخه ها و زیرمجموعه هایش در دومین روز محرم به خیابان اصلی شهر میآیند و با گذر از بازار سنتی اردبیل (بازار قیصریه) در خیابان ها به عزاداری مشغول می شوند. در ضمن عزاداری، مردم شهر اقدام به پخش نذری که بیشتر چای، شیر کاکائو و خرماست می کنند.
در روزهای بعد محلات دیگر اردبیل به ترتیب محله های عالی قاپو، سرچشمه، پیرعبدالملک، اوچدوکان و طوی به همراه زیر شاخه ها و زیر مجموعه هایشان به بازار می آیند تا با نشان عزا و نوحه مرثیه ارادت خود را به امام حسین (ع) و یاران کربلایی او اعلام کنند.
این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست
این چه شمعی است که عالم همه پروانه اوست
در شب های دهه محرم نیز مساجد اردبیل و شهرها و روستاهای این استان مملو از عزاداران است. مردم که برای سینه زنی و زنجیر زنی در سوگ امام حسین گرد هم می آیند طبق یک رسم دیرینه، اهالی هر مسجد با به صدا درآوردن طبل و نوای عزا به سمت مساجد محلات دیگر حرکت می کنند و در آنجا به عزاداری می پردازند.
در روز تاسوعا دسته جات عزاداری اقدام به شمع گردانی می کنند که این مراسم سنتی نه تنها در کشور بلکه در دنیای شیعه، بی نظیر و متعلق به دیار اردبیل است، عشق و ارادت به خاندان عصمت و طهارت در این روز به نقطه اوج خود می رسد که گاه عزاداران و نذر کنندکان با پای پیاده اقدام به شمع گردانی می کنند. این مراسم که از صبح روز تاسوعا تا پاسی از شب ادامه می یابد طی آن مردم عزادار گاه به صورت گروهی و گاه در قالب دسته جات عزاداری از یک مسجد به مسجد دیگر و از محلهای به محله ای دیگر اقدام به روشن کردن شمع می کنند. زنان نیز در روز تاسوعا با حضور در مساجد و شرکت در مراسم شمع روشن کردن ارادت خود را به شهیدان کربلا ابراز می دارند. در روز تاسوعا علاوه بر شمع گردانی چند سال است که گروه های مختلف از جمله هیئت های ورزشکاران، هنرمندان، فرهنگیان و ... در قالب دسته جات به عزاداری مشغول می شوند و سعی می شود در این دسته جات برای استقبال مردم از ورزشکاران دیار سبلان نظیر علی دایی، حسین رضا زاده، علی اشکانی و مسئولین و ورزشکاران کشوری دعوت شود.
شبیه خوانی، هنر سنتی این دیار در شهرها، محلات و روستاهای اردبیل با استقبال گرم مردم برگزار می شود و با وجود سردی و نامساعد بودن اوضاع جوی، این مراسم سال به سال با حضور گرم مردم حسینی همراه است. در این مراسم که با نوحه خوانی و ذکر مصیبت و موعظه همراه است زنان با چادر سیاه شرکت می کنند و به یاد مظلومان کربلا اشک ماتم می ریزند.
رنگ های سبز، سفید و گاه سیاه رنگ لباس اولیاء است و رنگ قرمز، گاه زرد، رنگ لباس اشقیاء است و در این میان دو رنگ متضاد سبز و قرمز نمادی از جدال و پیکار میان خیر و شر است. در تمامی مراسم، تعزیه ای که در این استان برگزار می شود حرکات و نمایش ها به نحوی انجام می شود که جمعیت بر عزای امام حسین (ع) و اهل بیت او اشک می ریزند و شانههایشان را سنگینی مصیبت آن بزرگوار به لرزه درمی آورد. غروب عاشورا غروبی غم بار و حزن انگیز است، غروب عاشورا که می رسد بی قراری ها و ناله ها نیز رنگ و بویی دیگر می گیرند، نور شمع هایی که هر فردی بنا به حاجتی روشن کرده است، صدای زنجیرهای بسته شده به پای کودکان و صدای شلاق هایی که بر تن اسرا می نشیند به کسی امان آرام بودن نمی دهد. صدای آه و ناله های کودکان شام به صدای شیون و ضجه های مردم داغدار پیوند می خورد و سرهایی که به سوی آسمان بلند می شود و شانه هایی که آرام نمی گیرد. با بی بی دو عالم همدردی می کنند، زمین و آسمان می گریند به یاد مصیبت هایی که هنوز هم تازه است.

اردبیل - خبرنگاررسالت

منبع : روزنامه رسالت