زنان، شهروندان غریب

با وجود گسترش ارتباطات به واسطه وسایل ارتباط جمعی و حذف برخی مراسم فرهنگی و اجتماعی که هدف از آنها گردهمایی اعضای گروه و تقویت و ارضای روح جمعی بوده است، همچنان شاهد رشد مراسم دیگری هستیم که با توجه به نیازها و کارکردهای موجود به طور نامحسوس در بافت فرهنگی جامعه ما وجود داشته و به علت بعضی تغییرات فرهنگی دچار تغییر شکل شده و به صورت جدید و با تعاریف جدید در گروه هدف خود را نمایان ساخته است.
یکی از این موارد «مهمانی های مناسبتی زنان» است که علی رغم نقش کم زنان در تولید فرهنگی، رسانه ای و اجتماعی به طور چشم گیری تولید یا بازتولید می شود.
این مهمانی ها که به دلیل برخورداری از آداب خاص، آنها را مراسم می نامیم با رشد شهرنشینی و تغییر در سبک زندگی نسبت به گذشته نیازمند شناخت بیشتر می باشد.
چه بسا این مهمانی ها که صرفا توسط زنان برگزار می شود و شاید تعریف جدیدی است از مهمانی های عصرانه انگلیسی، عواقب و پیامدهایی نظیر: شکاف جنسیتی، حذف زنان از اجتماع، تعاریف جدید فرهنگی جدید مغایر با شئونات جامعه، تغییر کاربری سنت ها، ایجاد و حذف هنجارها و گاها ناهنجاری های مرسوم بدون جهت، مصرف گرایی مبتنی بر چشم و هم چشمی، شکاف میان زنان خانه دار و زنان کارمند و... را به همراه داشته باشد.
این مهمانی ها را می توان بر پایه دو عامل یا بهانه مذهب (مانند: مولودی، ختم انعام، جشن عبادت، سفره ابوالفضل (ع) و بهانه فرهنگی مانند جهاز بران، حنابندان، پاتختی، ویاره پزان که در سنت های فرهنگی، مذهبی و قومیتی ما جای دارد طبقه بندی کرد.
به نظر می رسد رشد زندگی شهری و مدرن شدن شیوه زندگی و تعامل قومیت های مختلف ایرانی مراسم جدیدی را نیز به همراه داشته است که این مراسم به سرعت در بافت فرهنگی زنان مرسوم شده و به کار می رود.
از جمله می توان به مهمانی های جشن تولد که از سن یک سالگی تا ۶۵ سالگی زنان نیز رایج است و مهمانی های دوره ای زنان، نیز مراسم جشن تکلیف دختران اشاره کرد.
در اینجا می بایست به دنبال دلایل دیگری بود که به نظر می رسد بی ارتباط با معماری شهری و تخصیص فضای مناسب برای حضور زنان در جامعه نمی باشد.
با توجه به اینکه شهروندی جدید حضور همه شهروندان را در عرصه اجتماعی طلب می کند هنوز بخش زیادی از زنان ایران در حاشیه مفهوم شهروندی در معنای اجتماعی قرار دارند.
چه بسا در مقابل پدیده هایی مانند برجسته بودن حضور مردان، عدم توجه رسانه ها به حضور اجتماعی زنان و عدم امنیت قانونی و فرهنگی زنان برای حضور در جامعه، این گروه به عزلت کشیده می شوند و برای ارضای نیازهای گروهی و بیان شخصی به سقف خانه هایشان پناه می برند که در آنجا مشروعیت گردهمایی دارند و از امینت کامل نیز برخوردارند.
در حالی که این عزلت و محدود شدن این گروه از زنان و تجمل گرایی ناشی از استقرار در فضای خانگی و در اصل عدم داشتن بهانه ای برای ابراز شخصی در گروه می تواند موجب حذف زنان از جامعه شود.
با توجه به فعالیت های شهرداری مانند باشگاه های ورزشی زنان و زمینه سازی برای ورزش های شاد و مفرحی مانند ایروبیک، شوهای لباس بتواند با ایجاد فرصت هایی برای حضور اجتماعی زنان و به تعبیر دیگر پاتوق زنان سقف بلند خانه را برای گردهمایی و ترویج غیرمستقیم تجمل گرایی، عزلت گرایی از فعالیت های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ورزشی به سقف امن اجتماعی برای حضور زنان در این زمینه ها و همچنین گذران اوقات فراغت فراهم نماید.
ادعای ما در این مقاله بر این است که شهرداری می تواند با ایجاد یا تقویت هویت محله ای از طریق اختصاص فضای مناسب شهری از لحاظ امنیت، تنوعگذران اوقات فراغت، زیبایی و... به زنان، گام مثبتی جهت حضور پررنگ تر و مفید تر زنان در جامعه ایفا نماید.

نویسنده : مهدی بخشایی، فاطمه جناب

منبع : روزنامه مردم سالاری