زیر نور فوتو پلتیسموگرافی

● Photo plethysmography‏:‏
‏ ‏PPG‏ که به‌صورت ‏Light Reflection Rheography‏ یا ‏LRR‏ شناخته شده است یک روش غیر تهاجمی با استفاده از تاباندن نور غیر مرئی مادون قرمز به پوست است. با توجه به حجم خون موجود در پوست و بافت، نور مادون قرمز جذب می‌شود با اندازه‌گیری نور جذب نشده تغییرات موجود در حجم خون را می‌توان محاسبه کرد. همانند ‏IP‏ می‌توان تغییرات حجم خون در سیاهرگ و منحنی ضربانی شریانها را به‌دست آورد.‏
● اندازه‌گیری فوتوپلتیسموگرافی
‏ ‏PPG‏ بر اساس تعیین مشخصات نوری یک ناحیه معین پوست تعریف می‌شود. برای رسیدن به این مقصود، مقداری نور نامرئی مادون قرمز به پوست تابانده می‌شود. قسمتی از نور که وابسته به مقدار حجم خون موجود در این قسمت از پوست است، جذب می‌گردد. در هر بار مقدار نور منعکس شده با تغییرات حجم خون برابر است. تغییرات حجم خون را میتوان با اندازه‌گیری این نور بازگشتی و با استفاده از مشخصات نوری بافت و خون محاسبه کرد. شما می‌توانید این اثر را با چشمان خود مشاهده نمائید، پوست با خون کم سفید به نظر می‌رسد ولی با خون بیشتر تیره‌تر می‌شود. ‏PPG‏ مفهومی نزدیک به همین قضیه ولی با رزالوشن و حساسیت بالاتر دارد.‏
‏ روشهای اندازه‌گیری جدید از تجهیزات پیچیده‌تری بهره می‌برد که باعث افزایش دقت و اعتبار نتایج این روش شده است، با این وجود باید به خاطر داشت که فقط اندازه‌گیریهای نسبی ممکن است و فقط حجم خون تغییر می‌کند و قابل ثبت است. سیگنال اندازه‌گیری شده تغییرات حجم خون در سیاهرگها و ضربان خون شریانی را در مویرگها نشان می‌دهد. پارامترهای متغیر دیگری نیز که به ‏PPG‏ بر می‌گردند وجود دارد.‏
‏ ‏D-PPG، دیجیتال پلتیسموگرافی یک نام خاص در آزمایش سیاهرگی در پلتیسموگرافی است. به‌صورت تاریخی به معنی یک تکنیک سنجشی پیشرفته به‌کار می‌رود. در حال حاضر اغلب دستگاههای موجود با یک تکنیک مشابه کار می‌کند.‏
Rheography‏- ‏Reflection‏- ‏Light‏ (‏LRR‏) نیز به آزمایش سیاهرگی بر می‌گردد این نام بر اساس یک نوع خاص از سنسور که توانایی حس کردن و ساطع کردن را در یک طرف خود دارد (گیرندگی و فرستندگی) گرفته شده است. این سنسور بخش منعکس شده از نور ساطع شده را اندازه می‌گیرد. (باید توجه کرد که سنسورهایی که در اینجا بحث خواهند شد (سنسورهای تبادلی) فقط می‌تواند موج ضربانی را اندازه‌گیری نماید. (فقط سنسورهای بازتابنده قادر است در آزمایش سیاهرگی کار کنند).
● آزمایش سیاهرگی:
این قسمت که با نامهای ‏tip-toe-test‏ یا آزمایش پمپ عضله شناخته می‌شود و یک آزمایش جهت تشخیص نارسایی دریچه های سیاهرگی است. نارسایی سیاهرگی یک بیماری شایع بوده و می‌تواند نتیجه لخته شدن خون در سیاهرگها باشد. برای انجام آزمایش بیمار باید روی صندلی که قابلیت تنظیم وزن را دارد بنشیند پاها باید کمی کشیده باشد (زاویه ۱۱۰ درجه) در حین آزمایش بیمار باید کف پاهای خود را بالا آورده و سپس به حالت قبل بازگرداند تا خون از سیاهرگها پمپ شود.‏
‏ این حرکت باید حداقل ۱۰ بار انجام شود. در حین این آزمایش خون موجود در سیاهرگها بنابر انقباض موجود در عضلات به سمت قلب پمپ می‌شود.‏
‏ بعد از انجام آزمایش بیمار باید به‌صورت بی‌حرکت تا زمانی که منحنی ‏refill‏ ثبت می‌شود منتظر بماند. در طول این زمان منحنی ‏‎ refill‎‏ اندازه گیری می‌شود. اگر دریچه های سیاهرگی درست عمل کند و به‌موقع بسته شود هیچ خونی برگشت پیدا نمی‌کند و ‏refill‏ فقط در زمان ایجاد جریان بداخل سرخرگها اتفاق می‌افتد. این فرآیند پرشدن مجدد از ۳۰ تا ۱۲۰ ثانیه بطول می‌انجامد. اگر یک سیاهرگ ناسالم وجود داشته باشد، خون می‌تواند به عقب بازگشت نماید و ‏refill‏ خیلی سریعتر اتفاق می‌افتد (کمتر از ۲۵ ثانیه) هر چه سرعت پر شدن بیشتر باشد نارسایی سیاهرگها وخیم‌تر است.‏
‏ آزمایش ‏PPG‏ جهت به دست آوردن کارآیی اولیه سیاهرگ بسیار مناسب است. این آزمایش بسیار ساده است و حتی می‌توان در داروخانه‌ها این آزمایش را انجام داد و نتایج آن را با فشار خون اندازه‌گیری شده مقایسه نمود. معاینه‌های بیشتر توسط پزشکان متخصص با استفاده از روشهای ‏PPG‏ و داپلر انجام می‌شود.
● فوتوپلتیسموگرافی شریانی (‏Photo Pulse‏):
همانند ‏IP‏ در این روش نیز می‌توان سیگنال ضربانی شریانها را از سیگنال تغییرات حجمی خون سیاهرگی جدا کرد. دو نوع مختلف از پروبهای ‏PPG‏ در سنجش شریانی مورد استفاده دارد:‏
●‏ پروبهای بازتابنده :
این پروب برای آزمایش سیاهرگی نیز کاربرد دارد. نور ساطع شده و قسمت حس کننده در کنار یکدیگر و در یک پروب قرار گرفته‌ است. سنسورهای نوری، نوری را که توسط بافت پوست منعکس شده آشکار می‌کند. با توجه به آناتومی بدن، سنسورهای ‏PPG‏ فقط در آشکار‌سازی موج ضربانی در نواحی که تعداد زیادی مویرگ و سیاهرگ به یکدیگر جوش خورده است همانند انگشتان دست و پا، لوب گوش و چند ناحیه در صورت کاربرد دارند. این نواحی با قسمتهایی که در قسمت سیاهرگی بکار می‌رود، متفاوت است ولی هر دو کار توسط یک سنسور انجام می‌شود.‏
● پروبهای انتقال:
در این پروبها سنسورهای نوری در طرف مقابل قسمت ساطع کننده نور قرار گرفته ‌است و بافت در بین این دو قسمت قرار دارد. در این حالت میدان کاربردی و مکانی که نور می‌تواند به داخل آن از میان بافت نفوذ کند، محدود می‌شود (انگشتان دست و پا و لوب‌های گوش)، در مغایرت با پروبهای بازتابنده. منابع اصلی تولید ضربان که شامل رگهای بزرگ نیز می‌شود این سنسورها را برای اندازه گیری فشار خون نیز توانا می‌سازد.‏
‏ پلتیسموگرافی شریانی شکل و اندازه موج ضربانی را همانند ‏IP‏ اندازه‌گیری و ارزیابی می‌کند، کاربرد ساده این روش در روی انگشتان دست و پا ، کاربرد این تکنیک را در موارد زیر مفید و ممکن ساخته است:‏
▪ تشخیص بیماریهای مویرگها در انگشتان (این کار فقط با مشاهده منحنی‌های به‌دست آمده ممکن است).‏
▪ تشخیص کارآیی اغتشاش جریان خون (سندرم ‏Raynould، انگشت مرده، سندرم ‏Fibration‏): برای تشخیص اغتشاشات و اختلافات، انگشت را برای چند دقیقه سرد می‌کند و زمان لازم برای اینکه دامنه پالس دوباره نرمال شود را اندازه‌گیری می‌کند.‏
▪ تشخیص سندرم thoractic outlet‏: در این کار سرخرگ موجود در شانه را توسط فشار مسدود می‌کند (سرخرگ دست یا سر) و با مانیتور کردن موج ضربانی یک بند انگشت، موقعیت و مکان رگی که در شانه مسدود شده باشد مشخص می‌گردد.‏
▪ اندازه‌گیری فشار خون حتی در بند انگشتان‏: در پروبهای انتقال به راحتی می‌توان فشار خون سیستولی را اندازه‌گیری کرد.‏
▪ پروبهای PPG‏ بصورت سنسورهای جریان خون نیز کاربرد دارد: ولی کار کردن با آنها بسیار سخت تر از پروبهای داپلر است. یک کاف روی شریان اصلی بسته می‌شود و فشاری بیشتر از فشار سیستول را اعمال می کند و سپس به آرامی فشار را کم می‌کنند. زمانی که پروب ‏PPG‏ فقط موج ضربانی را نشان می‌دهد، فشار سیستولی خون برابر با فشار موجود در کاف است. با استفاده از کافهای کوچک حتی می‌توان فشار خون در یک بند انگشت را نیز محاسبه کرد.‏‎ ‎

سعید در ویشی

منبع : مجله مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی