گلودرد کودکان را جدی بگیریم

از بیماری‌های شایع فصل زمستان گلودرد استرپتوککی است که خصوصا کودکان را بیش از سایرین گرفتار می‌کند علائم این بیماری معمولا با گلودرد و تب شدید بروز می‌کند و در این حال معمولا افراد گمان می‌کنند به سرماخوردگی دچار شده‌اند و درپی درمان از طریق آشامیدن مایعات گرم، خوردن غذاهای سبک، استراحت و احیانا استفاده از چند مسکن و تب‌بر می‌شوند و این در حالی است که پزشکان عقیده دیگری دارند و عامل بروز نوعی از بیماری قلبی را ناشی از عدم درمان به موقع این گلودرد ذکر می‌کنند.
اکثر خانواده‌ها خصوصا در مناطق سردسیر درگیر مقابله با بیماری‌هایی همچون گلودرد و سرماخوردگی هستند. در این مقاله با علل بروز بیماری گلودرد استرپتوککی و راه درمان آن آشنا می‌شویم؛گلودرد استرپتوککی یکی از بیماری‌های نسبتا شایع اطفال در سنین ۵ تا ۱۲ سال است که شیوع آن در فصل زمستان ده برابر تابستان است و اهمیت آن به خاطر ارتباطی است که بین این بیماری‌ و تب رماتیسمی و عارضه قلبی ناشی از آن وجود دارد لذا تشخیص زودرس و درمان به موقع و صحیح آن باعث جلوگیری از ابتلا به تب رماتیسمی و عارضه قلبی ناشی از آن می‌شود. و اما عامل آن همان طور که از اسمش مشخص است نوعی باکتری به نام استرپتوکک بتا همولتیک گروه A است که بیش از ۸۰ درصد سروتیپ دارد و از صد سال قبل شناخته شده است. راه سرایت آن شخص به شخص، از راه هوا و از طریق دستگاه تنفس است و بیشترین زمان سرایت آن در دوره حاد بیماری می‌باشد ولی نقش ناقلین در سرایت بیماری کاملا مشخص نیست.
نکته دیگر این است که معمولا از زمانی که این باکتری وارد بدن می‌شود تا زمانی که علائم آن ظاهر می‌شود ۲ تا ۵ روز طول می‌کشد.علائم این بیماری در فرم حاد آن عبارتند از تب ناگهانی، گلودرد، دل‌درد، حالت تهوع و استفراغ، بی‌اشتهایی و دردی است که در هنگام بلع پیدا می‌شود. گاهی اوقات همه به صورت بثورات مخملکی بروز می‌کند به طوری که وقتی طبیب گلوی بیمار را نگاه می‌کند می‌بیند که حلق و لوزه‌ها متورم است و گاهی نقاط سفیدی بر روی لوزه‌ها وجود دارد که اغلب مجزا هستند و گاهی هم به هم می‌پیوندند و به صورت یک غشای سفید مایل به زرد رنگ در می‌آیند . در همین حین غدد لنفاوی ناحیه تحت فکی هم ممکن است بزرگ و دردناک بشود. البته ممکن است گاهی علائم این بیماری خفیف باشد که با کشت حلق مشخص شود که فرد مبتلا به این بیماری شده است و در حالت خیلی حاد نیز ممکن است با تب بسیار بالا، تهوع و استفراغ و حالت شوک همراه باشد.
معمولا علائم این بیماری از شش ماهگی تا سه سالگی به صورت تب خفیف، بی‌اشتهایی، کاهش وزن و بزرگی غدد لنفاوی تحت فکی و خروج ترشحات چرکی از بینی است که بسیار نیز واگیر دارد و ما به آن می‌گوییم استرپتوکوکوزیس و ممکن است چهار تا هشت هفته طول بکشد و تشخیص قطعی آن با کشت حلق است البته ذکراین نکته هم ضروری است که گاهی گلودردهای ویروسی نیز ممکن است با گلودردهای استرپتوککی اشتباه شوند که وجه افتراق آنها وجود تب مختصر، عطسه، سرفه و گرفتگی صدا و قرمزی چشم‌ها است.درمان این گلودرد فقط یک تزریق پنی‌سیلین از نوع بنزاتین با بطئی‌الاثر است که اگر وزن کودک کمتر از سی کیلوگرم باشد ۶۰۰ هزار واحد آن و اگر بیشتر باشد یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد کافی است. این مطلب هم یک نکته اساسی است که بدانید در کودکان کمتر از ۱۴ سال نیاز به تست جلدی پنی‌سیلین لزومی ندارد زیرا حالت شوک آنافیلاتیک که در اثر حساسیت به پنی‌سیلین به وجود می‌آید در سنین ۲۰ تا ۴۹ سالگی شایع است و در کودکان زیر ۱۴ سال بسیار نادر است لذا نیازی به تست جلدی پنی‌سیلین در سنین زیر ۱۴ سال نیست.
هدف اصلی از درمان گلودرد استرپتوککی پیشگیری از تب رماتیسمی و عارضه قلبی ناشی از آن است. تب رماتیسمی معمولا پس از یک تا پنج هفته بعد از ابتلا به گلودرد استرپتوککی که درمان نشده باشد به وجود می‌آید که البته تنها یک درصد مبتلایان به گلودرد استرپتوککی به تب رماتیسمی دچار می‌شوند.حداکثر شیوع این بیماری در سنین شش تا هشت سال است و در اطفال کمتر از سه سال نادر است و باید بگویم که تب رماتیسمی در بین شاگردان مدارس و نقاط پرجمعیت به این دلیل که گلودرد استرپتوککی بین آنها شیوع زیادتری دارد بیشتر دیده می‌شود و عامل ژنتیک برای این بیماری که عامل مساعد کننده است هم در بعضی خانواده‌ها به نسبت بیشتری دیده می‌شود.علائم تب رماتیسمی عبارتند از:
۱) تب که در همه بیماران وجود دارد این تب در روزهای اول شدید است و سپس کمتر می‌شود به طوری که ممکن است تا چهار هفته طول بکشد و علاوه بر تب، خستگی، بی‌حالی و رنگ پریدگی از علائم بیماری است
۲) تورم مفاصل که در سه چهارم بیماران بخصوص در کودکان بزرگتر در شروع بیماری وجود دارد که بیشتر مفاصل بزرگ را گرفتار می‌کند
۳) کاردیت یا تورم قلب که مهمترین علامت بیماری است که در کودکان خردسال شایع است و اغلب در شروع بیماری‌ موجود است اما ممکن است چند هفته بعد بروز کند
۴) اریتم مارژینا یا بثورات حلقوی که در ۱۰ درصد موارد در روزهای اول و بیشتر روی تنه دیده شده و پس از چند روز محو می‌شود
۵) علامت دیگر این بیماری برجستگی‌های زیر جلدی است که در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد چند هفته پس از شروع بیماری ظاهر می‌شود و بدون درد است و پس از چند هفته از بین می‌رود و اغلب با کاردیت همراه است.البته لازم به ذکر است که علاوه بر موارد گفته شده بعضی یافته‌های آزمایشگاهی به تشخیص تب رماتیسمی کمک می‌کند که منجمله مقدار ASO خون است ولی متاسفانه عده‌ای آن را معادل تشخیص تب رماتیسمی می‌دانند که باور غلطی است زیرا بالا بودن ASO در خون علامت ابتلا به گلودرد استرپتوککی است نه تشخیص قطعی تب رماتیسمی.
چه بسا گاهی اوقات والدین طفلشان را محکوم به تزریق ماهانه پنی‌سیلین بنزاتین کرده‌اند بدون اینکه رماتیسمی وجود داشته باشد لذا توصیه می‌شود که والدین خودسرانه اقدام به این درمان‌ها نکنند و به پزشک مراجعه نمایند.

دکتر سید احمد سیادتی - فوق تخصص کودکان

منبع : روزنامه رسالت