ترک اعتیاد به شرط چاقو

روزنامه‌های صبح و مجله‌های پرطرفدار خانواده، این روزها لبریز از آگهی‌های درمان اعتیاد است که با عباراتی چون درمان تضمینی، موفق‌ترین و جدیدترین روش، درمان پنهانی و دور از عوارض ترک، درمان اعتیاد بدون عود مجدد، از روشی به نام «سم‌زدایی به روش فوق سریع» نام می‌برند که در مدت چهار تا پنج ساعت و بدون تجربه عوارض معمول ترک برای فرد، اعتیاد را درمان می‌کند! .
آگاهی نداشتن فرد معتاد و خانواده‌اش، از روش‌های ترک اعتیاد و میزان اثربخشی آنها، نتیجه‌ای جز بر باد رفتن تلاش و هزینه مادی و معنوی ایشان ندارد. در حالی‌ که بسیاری از این آگهی‌ها، بدون توجه به ابعاد وابستگی روانی، فرهنگی و اقتصادی فرد، تنها به زدودن ماده موثره مواد مخدر یعنی «مرفین» تاکید می‌کنند، بسیاری از کارشناسان، روان‌درمانی و گروه‌درمانی درازمدت برای بیماران سم‌زدایی شده را حتی از خود سم‌زدایی واجب‌تر می‌دانند. متاسفانه عدم تمرکز روی بعد روانی موجب می‌شود بیماری درصد بالایی از افراد مجددا عود کند. چیزی که در حال حاضر در ذهن مردم جا افتاده این است که ترک اعتیاد با استفاده از برخی روش‌های سم‌زدایی، به طور کامل انجام می‌‌شود، درحالی‌که نتیجه نهایی هیچکدام از روش‌های سم‌زدایی با هم تفاوت ندارد و ۷۵ تا ۸۵ درصد بیماران ظرف شش ماه دوباره معتاد می شوند.
● روش‌های مختلف سم‌زدایی
سم‌زدایی (detoxification) معتادان به سه روش کلی انجام می‌شود که عبارتند از:
▪ روش خشک: در این روش بیمار به ناگهان از مصرف مواد مخدر منع و دچار علائم ترک می‌شود. ترک ماده مخدر به این روش برای بیمار بسیار ناخوشایند و ناراحت‌کننده است، ولی مرگ‌آور نیست.
ترک ماده مخدر با استفاده از دارو: در این روش، بیمار (یا فرد معتاد) اعتیاد به مواد مخدر را با استفاده از دارو ترک می‌کند.
▪ درمان‌های جایگزین: از روش‌هایی که در کاهش علائم ترک دارو در بعضی از بیماران موثر بوده است، می‌توان از روش طب سوزنی، هیپنوتیزم، طب سنتی و گیاه‌درمانی نام برد.
درمان دارویی اعتیاد
در درمان اعتیاد به مواد مخدر می‌توان از روش‌های سم‌زدایی و یا درمان نگهدارنده استفاده نمود. درمان به روش سم‌زدایی چندان ماندگاری نداشته و احتمال عود مجدد بسیار بالاست، مگر اینکه توسط درمان‌های نگهدارنده و یا درمان‌های غیردارویی (روان‌درمانی) حمایت شود. سم‌زدایی یعنی استفاده از دارو و روش‌های پزشکی برای خروج بدون عارضه و ناراحتی مواد مخدر از بدن فرد و رفع وابستگی جسمی به مواد مخدر.
انواع روش‌های معمول سم‌زدایی که امروزه کاربرد دارند، عبارتند از:
۱) درمان علامتی با کلونیدین: در این روش از کلونیدین به‌عنوان داروی غیرمخدر در درمان استفاده می‌شود. این دارو با تأثیر بر گیرنده‌های خاصی در مغز و سایر قسمت‌های بدن سبب کاهش علائم ناخوشایند ترک می‌شود. به همراه کلونیدین داروهایی به‌صورت کمکی برای کاهش درد، بهبود خواب، کاهش علائم آبریزش بینی، دل‌پیچه و... تجویز می‌شود. در این روش، بهتر است فرد برای مدت کوتاه به استراحت بپردازد تا علائم قابل‌تحمل باشد. این درمان برای مصرف‌کنندگان کم تا متوسط تریاک توصیه می‌شود.
۲ ) درمان با استفاده از داروهای مخدر: در این درمان، از داروهایی همچون متادون یا بوپرنورفین می‌توان با روش خاصی استفاده کرد. پزشک با شیوه خاصی میزان مناسب دارو را تجویز می‌کند و سپس به‌تدریج ظرف حدود سه هفته از میزان دارو کاسته می‌شود و در نهایت آن را قطع می‌کند. در این روش، فرد می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود بپردازد و علائم جسمی و روانی اندکی را تجربه خواهد کرد.
۳ ) سم‌زدایی سریع: این روش که سم‌زدایی سه روزه نامیده می‌شود با استفاده از داروهای مخدر و غیرمخدر با بستری کوتاه‌مدت بیمار صورت می‌گیرد. در این روش بیمار مختصری درد و ناراحتی را در روزهای اول تجربه خواهد کرد ولی در صورتی که تحت نظر پزشک مجرب انجام شود خطری بیمار را تهدید نمی‌کند. این روش برای مصارف کم تا متوسط مواد و برای کسانی که بیماری‌های قلبی و تنفسی ندارند مناسب است.
۴ ) سم‌زدایی فوق سریع: روش سم‌زدایی فوق‌سریع که به اختصارUROD نامیده می‌شود یکی از روش‌های ترک دادن معتادان است که در سال‌های اخیر توانست جای خود را در میان روش‌های گوناگون ترک اعتیاد در کشورمان باز کند. عمده جذابیت این روش در نظر معتادان، گذران عوارض ناشی از ترک مواد مخدر در طی بیهوشی و سرعت بالای ترک است که دوره آن را به حتی کمتر از پنج ساعت تقلیل داده است. در این روش که تحت بی‌دردی و بی‌خوابی عمیق یا بیهوشی کامل صورت می‌گیرد، با استفاده از داروهایی چون نالوکسان به ترک دادن معتادان می‌پردازند. یکی از تصورات غلطی که در حال حاضر توسط مراکز ارائه‌دهنده این خدمات تبلیغ می‌شود، قطعی بودن این روش برای ترک دادن بیماران مبتلا به اعتیاد است، اما از آنجا که پروسه ترک اعتیاد شامل مرحله ترک فیزیکی اعتیاد و جلوگیری از عود مجدد آن به مدد راهکارهای روان درمانی و گروه درمانی است؛ نه این روش و نه هیچ روش دیگری را نباید به عنوان درمان قطعی اعتیاد در نظر گرفت. از دیگر دلایل استقبال از روش UROD، نیاز فوری به منفی شدن آزمایش است. امری که از سوی این مراکز مورد تاکید و تبلیغ قرار می‌گیرد و معتادانی را که به دلیل قرار گرفتن در موقعیت خاص شغلی یا خانوادگی، مجبور به انجام تست اعتیاد هستند را به این صرافت می‌اندازد تا به چنین مراکزی مراجعه کنند. تمام این درمان‌ها با هدف تقویت انگیزه و حفظ تمایل بیمار به دوری از عادت مصرف مواد و بازگشت به زندگی عادی صورت می‌گیرد. اکثر بیماران معتقدند نیاز به روانشناس و مشاوره ندارند و تمام آنچه در این جلسات گفته می‌شود را به خوبی می‌دانند و فقط اگر سم‌زدایی شوند برای همیشه می‌توانند خود را حفظ کنند. شاید این حرف در موارد نادری به عمل در آید و لیکن عادت اعتیاد ریشه دارتر از آن است که یک فرد به تنهایی با تمام مشغله‌های ذهنی و فکری با عدم آگاهی به روش‌های پیشگیری از عود بتواند در برابر عود مجدد اعتیاد مقاومت کند. لذا به تمامی معتادان توصیه می‌شود که اگر می‌خواهید زحمات خود و خانواده خود را هدر ندهید حتما بنا به دستور پزشک معالجتان در جلسات روان‌درمانی شرکت کنید و یا تحت درمان نگهدارنده دارویی قرار گیرید.
● درمان‌های نگهدارنده پس از سم‌زدایی
پس از انجام سم‌زدایی، درمان درازمدت وابستگی به مواد افیونی به ۲شکل ادامه می‌‌یابد: پرهیز کامل یا پرهیز یاری شده. برای دستیابی به پرهیز کامل، فرد معتاد تشویق می‌شود در مراکز درمانی به منظور یادگیری و ایجاد مهارت‌های زندگی عاری از هر گونه ماده مخدر، شرکت کند. ‌در این مراکز افراد می‌آموزند که چگونه از مواد مخدر دوری جویند و بدون استفاده از ماده مخدر زندگی کنند. ‌در روش پرهیز یاری شده، به فرد داروهایی مانند متادون یا نالترکسون داده می‌شودکه یک آنتاگونیست مخدر است و تاثیرات لذت‌بخش مواد‌مخدر را خنثی می‌کند و در اصطلاح عامیانه از آن به کپسول تنفر یاد می‌شود.
▪ نکاتی در مورد درمان‌های غلط و خطرناک
- اعتیاد به‌عنوان بیماری پیچیده و سخت نیاز به یک درمان تخصصی و دقیق دارد. ‌لذا به‌جز پزشکان، روانشناسان و افراد دوره دیده هیچ‌کس صلاحیت درمان اعتیاد را ندارد.
- استفاده از داروهای خطرناک و بعضاً اعتیادآور همچون اکستازی، مواد محرک همچون شیشه، استفاده از مخدرهای قوی‌تر مانند هروئین نه تنها کمکی به درمان اعتیاد نمی‌کند، بلکه مشکل را دوچندان خواهد کرد.
- استفاده از مشروبات الکلی یا حشیش در درمان اعتیاد جایگاهی ندارد و می‌تواند خطراتی را برای بیمار در بر داشته باشد.
- استفاده از داروهای مخدر تزریقی همچون تمجیزک، نورجیزک، ترامادول تزریقی در درمان اعتیاد به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و به شدت اعتیادآور است.
- استفاده و مصرف داروهایی همچون کدئین، ترامادول، دیفنوکسیلات و... به‌علت اعتیادآوری ممنوع است و عوارض کبدی و کلیوی فراوانی به همراه دارد.
● خطرات مصرف خودسرانه داروهای ترک اعتیاد
▪ بوپرنورفین و متادون:
این داروها مخدر بوده و در صورت عدم مصرف اصولی و تحت نظر پزشک اعتیادآور است. به‌علت دفع کند این دارو و تجمع دارو در بدن، خطر مسمومیت این داروها وجود دارد.
▪ کلونیدین:
این دارو با اینکه مخدر نیست، ولی سوء مصرف آن اعتیادآور است. کسانی که مشکلات مربوط به فشار خون ویا بیماری‌های قلبی دارند و همچنین خانم‌های باردار می‌بایست فقط با تجویز پزشک از این دارو استفاده کنند. این دارو سبب خشکی دهان، خواب‌آلودگی و افت فشار خون می‌شود.
▪ نالترکسون:
یا داروی ضدمخدر که برای ایجاد انزجار و تنفر از مصرف مواد بین عوام مصرف شده دارویی بسیار مفید در عین حال بسیار خطرناک است. در صورت مصرف غیراصولی این دارو به خصوص در فرد مصرف‌کننده خطر مرگ وجود دارد.
● دکتر محمود دژکام،روانشناس
اگر می‌خواهیم فرزندانی سالم داشته باشیم قبل از بچه‌دار شدن و حتی بهتر است بگوییم قبل از ازدواج باید به فکر این موضوع باشیم. برای داشتن فرزندانی سالم باید ازدواجی موفق داشت و هنگامی که زن و مرد واقعا احساس کردند آمادگی تربیت و حمایت از یک کودک را دارند، بچه‌دار شوند.
در واقع نخستین قدم والدین در جلوگیری از آلوده شدن فرزندان به مواد مخدر آشنایی آنها با عواملی است که می‌تواند بچه‌ها را مستعد اعتیاد کند. ناهنجاری‌های کودکان به‌طور مثال رفتارهای غیرعادی آنها در اوایل زندگی ممکن است، علائمی از اختلالات مختلف باشد و در این شرایط والدین باید با یک مشاور یا روانشناس مشورت کنند. در صورتی که ریشه این عوامل اولیه که منجر به اختلال در رفتارها و تعاملات کودک با محیط اطرافش (پدر،مادر،خواهر،برادر، همکلاسی و...) می‌شود، در خانواده موجود باشد باید آنها را از بین ببرد. تعارضات و دعواهای مداوم خانوادگی و تنبیه و طرد کردن کودکان از جمله عوامل مهم سوق دهنده فرزندان به سوی مواد مخدر است.
اگر در کودکمان مشکلات رفتاری، روانی و ناسازگاری مشاهده کردیم باید هر چه زودتر به فکر رفع آنها باشیم و به یاد داشته‌باشیم که همین مشکلات زمینه مساعدی را در ابتلای فرزندمان به اعتیاد در سال‌های بعدی فراهم خواهند کرد.

سیامک شایان

منبع : روزنامه تهران امروز