لنز تماسی برای تمام فصول

در حدود ۲۰% از مردم دچار آلرژی می‌باشند و یک سوم از این آلرژی‌ها در چشم بروز می‌کند. در حدود ۳۵ میلیون نفر در ایالات متحده از لنز استفاده می‌کنند که بخشی از آنها از آلرژیهای چشمی ‌بی‌بهره نیستند. اینگونه بیماران باید لنز خود را در طی ایامی که علائم آلرژی چشمی دارند خارج سازند همراه با دقت در مواد لنز و محلولهای شوینده نگه‌دارند و درمان موضعی بیماری به طوری که سلامتی و راحتی بیمار مد نظر باشد.
● تیپI و تیپ IV:
با مروری بر پاتوفیزیولوژی آلرژی چشمی غالباً همراهی واکنش تیب ۱ و ۴ هیپرسانسیتویتی دیده می‌شود. در تیپ ۱، آلرژنها مستقیماً در تماس با سطح چشم بوده و با ایمونوگلوبولین (IgE) E در ماست سل‌های ملتحمه ترکیب می‌شوند که سبب Degranulation ماست سل‌ها گردیده و باعث آزاد شدن مدیاتورهایی همچون هیستامین، پروستاگلاندین ولکوترین می‌شود. این مدیاتورها سبب ورم ملتحمه‌ی آلرژیک به شکل خارش، قرمزی، اشک ریزش و کیموزیس می‌گردد.
ورم ملتحمه‌ی فصلی (SAC) شایعترین نوع واکنش تیپ ۱ حساسیت است. هیپرسانسیتویتی تیپ ۴ نیز ممکن است در بیماران دارای لنز پیدا شود. فعال شدن تقسیم مکمل‌ در اثر ترکیب آلرژن با آنتی‌بادی‌های سرگردان اتفاق می‌افتد. این نوع واکنش‌ در برابر قطره‌های موضعی و یا مواد نگهدارنده‌ مانند تایمروزال اتفاق می‌افتد.
SAC غالباً بیماران را به مدت ۲ تا ۳ ماه در فصل بهار و تابستان گرفتار می‌سازد.
گرده‌ی گیاهان وآنتی ژنهای چمن، مسوول آلرژی‌های بهاره بوده در حالی که آلرژی اواخر تابستان مربوط به سایر گیاهان است آلرژن و ایام سال اساس موقعیت جغرافیایی بروز آلرژی است.
گرد و خاک خانگی و کپک‌ها از آنتی‌ژنهای معمولی هستند. نشانه‌ها در طول سال هم ممکن است دیده شود منتهی از نوع فصلی خفیف‌ترند گاهی هم بدتر شده و درمانهای خاص می‌طلبند.
باید نگاهی به سایرانواع ورم ملتحمه‌ی آلرژیک انداخت، کراتوکونژنکتیویت آتوپیک، ورم ملتحمه‌ی ورنال (بهاره) و GPC (ورم ملتحمه‌ی پاپیلری غول آسا).
آیا ورم ملتحمه‌ی آلرژیک در مصرف کنندگان لنز از چشم خشک یا سایر تحریکات غیر وابسته به لنز قابل تشخیص است. گرفتن شرح حال در تشخیص آلرژی چشمی مهم است. شرحی از آلرژیهای سیستمی و چشمی، دارو و لنز مورد استفاده مهم است داروهای سیستمی مانند آنتی‌هیستامین‌ها سبب خشکی چشم گردیده و خود درمانی با قطره‌های ضد آلرژی سبب تحریک می‌شود. نگهدارنده‌ها ممکن است درماتریکس لنز نفوذ کرده و سبب کراتیت سطحی نقطه‌یی و قرمزی و ترشح گردند.
از بیمار در ارتباط علائم با فصل سوال شود و یا اگر در ارتباط با آلرژی خاصی بوده مانند علف یا دستگاه چمن زن ممکن است سبب تشدید واکنش‌ گردد. خارش برجسته‌ترین نشانه‌ی‌همراه آلرژی بوده که همراه قرمزی سوزش، اشک ریزش و ورم می‌باشد (شکل ۱).
● معاینه:
در بررسی بیمار ابتدا باید قسمت خارجی آزمایش شود. در آلرژی شدید ورم اطراف چشم ممکن است دیده شود.
آلرژی‌های دارویی به صورت درماتیت همراه با لیکنی شدن lichenification قرمزی و فلسی شدن پلک می‌باشد در معاینه با اسلیت لامپ باید ملتحمه‌ی پلکی و کره‌ی چشمی از نظر عفونت، کیموزیس (ورم ملتحمه)، فولیکول و پاپی بررسی گردد.SAC وPAC همراه با ترشحات آبکی ولی ترشحات رشته مانند مخاطی ناشی از ورم ملتحمه آلرژیک است (شکل۲).
بیمار مبتلا به آلرژی می‌تواند به استفاده از لنز خود ادامه دهد. یک دسته امکاناتی برای کاهش تحریکات چشمی و ادامه‌ی استفاده از لنز وجود دارد، چطور باید بیمار را اداره کرد؟ اگر بتوانیم آلرژن را پیدا کرده وآن را مشخص کنیم نور علی نور است که البته این‌کار غالباً شدنی نیست. روشهای جانشین شامل درمان موضعی، دقت در انتخاب لنز مناسب و استفاده از مواد و محلولهای نگهدارنده‌ی‌ جدید است.
در مورد (Rigid Gas Permeansle) RGPکه نوع روزانه‌ی آن هم وجود دارد.
RGP درصد آب کمی داشته و میزان اندکی آلرژن نسبت به لنز نرم درماتریکس خود جذب می‌کند، بعضی بیماران قادر به استفاده از این نوع لنز نیستند. برای بیماران آلرژیک لنزی که کمتر رسوب بگیرد به مراتب بهتراست.
هر چقدر لنز زودتر تعویض شود البته تجمع آلرژن هم در آن کمترخواهد بود. لنزهای یکبار مصرف روزانه از این نظر بسیار عالی هستند. در موارد آستیگماتیسم خفیف ‌و نیز افراد پیر چشم، لنزهای توریک و تدریجی روزانه نیز وجود دارد. لنزهای Proclear از نظر راحتی در بیمارانی که از خشکی چشم ناراحت‌اند، مصرف می‌شود.
مادهOmafilcon، لیپید و پروتئین را به خود نمی‌گیرد و لنز حاوی فسفوریل کولین بوده که سبب سازگاری لنز با محیط بوده وراحتی کامل برای بیمار فراهم می‌کند. این لنزها به صورت ماهانه دراستفاده کنندگان از لنز به کار می‌رود. لنز دیگری که از هیپوکسی فیلکون A ساخته شده برای بیماران با چشم خشک مفید است که به شکل لنز ۲ هفته‌یی بوده و نگهداری آب آن خوب بوده و تحمل آن آسان است. لنزهای هیدروژل سیلیکون به صورت روزانه در بیماران آلرژیک همراه چشم خشک نیز مصرف می‌شوند. لنزهایی که ماده‌ی هیدراکلر (عامل مرطوب کننده‌ی داخلی) داشته باشند در مقابل عوامل خشک کننده مقاومت می‌کنند و این لنزها ۳ برابر بیشتر از لنزهای هیدروژل معمولی اکسیژن را از خود عبور می‌دهند. مروری بر فرآورده‌های نگهدارنده‌ی‌ لنز و آلرژی‌ بیماران ضرورت دارد، چه بسا این بیماران نسبت به محلولها و مواد شیمیایی مختلف و نگهدارنده‌ها حساسیت‌بیشتری داشته باشند. البته مالش لنز برای خارج کردن آلرژنها کارمفیدی است. بیمار از محلولهای فاقد مواد نگهدارنده‌ استفاده نماید. بهترین محلولها آنهایی هستند که مواد متشکله‌ی آنها از آب اکسیژنه باشد.
نسخه‌ی‌ درمانی برای بیماران مبتلا به ورم ملتحمه‌ی حساسیتی عبارت است از آنتی‌ هیستامتیک‌های موضعی که سبب بلوکه شدن گیرنده‌های هیستامینی شده و قرمزی و علائم حاد را بر طرف می‌کند. ثابت کننده‌های ماست سل‌ها نیز از برگشت علائم با مهار سلولهای ماست سل جلوگیری می‌کنند. ترکیبی از ثابت کننده‌ی ماست سل و آنتی‌هیستامین سبب مهارگیرنده‌های HI شده و مانع تجمع آنها می‌شود و چون تأثیر این ترکیب از درمان واحد به مراتب بهتر است، به صورت گسترده‌یی در درمان مصرف می‌شود. Olapatadine HCL از درصد (پاتانول) جزو این مجموعه است.
این ترکیب آنتاگونیست HL بوده و بسیار مؤثر در درمان خارش، قرمزی و کیموزیس که همراه با ورم ملتحمه‌ی آلرژیک بوده می‌باشد Epinastine ۰۵/۰درصد (الستات) از ترکیبات جدید است.
Ketotifen ۲۵/۰درصد(Zaditor) وAzelastine ۰۵/۰درصد (اوپتی‌وار) نیز در این گروه قرار دارند.
این قطره‌ها روزی ۲ بار ۲۰ دقیقه قبل از گذاشتن لنز و پس از خارج کردن آن مصرف می‌شود. استروئید موضعی نیز در درمان ورم ملتحمه‌ی آلرژیک مؤثر است. استروئید بیمار را مستعد عفونت چشمی، افزایش فشار داخل چشم و ایجاد آب مروارید می‌نماید و لذا باید از لنز استفاده نکند. ناگفته نماند استفاده از محلولهای مرطوب کننده‌ی جدید نیز سطح تحمل بیماران را افزایش می‌دهد به علاوه اشک مصنوعی بدون نگهدارنده که هم برای شستشوی آلرژنها و هم در درمان به کارمی‌رود مفید است.
درمان بر اساس شدت حساسیت متفاوت بوده مثلاً در زمان شدت علائم باید مدت زمان استفاده از لنز را کم کرده و یا اصلاً استفاده نشود.
تغییر لنز و فرآورده‌های لنز و درمان موضعی ممکن است لنز را برای بیمار قابل تحمل می‌کند و خارج کردن لنز برای مدت زمانی ممکن است ذرات درمانی را تقویت کند.

دکتر محمدحسین کوچک زاده

منبع : هفته نامه پزشکی امروز