براکت‌های دندانی

براکت‌های دندانی که بست‌های دندانی نامیده می‌شوند وسایلی هستند که برای تصحیح و ردیف کردن دندان و تعیین موقعیت آنها در جفت‌گیری فکین با هم در ارتودنسی به کار می‌روند. این براکت‌ها غالباً برای تصحیح جفت‌گیری‌های غلط دندانی مانند Under Bite و Over Bite و Cross Bite و Open Bite و دندان‌های کج و انواع دیگر نقائص زیبایی و ساختاری دندان‌ها و فک‌ها به کار گرفته می‌شوند. براکت‌های ارتودنسی اغلب همراه با دیگر ساختارهای ارتودنسی به منظور افزایش عرض کام یا فک‌ها به کار می رود که باعث ایجاد فضا بین دندان‌ها یا حتی شکل دادن به دندان‌ها و فک‌ها می‌شود. بیشتر بیماران ارتودنسی کودکان یا جوانان زیر ۱۹ سال هستند گر چه اخیراً بالغان بیشتر به دنبال درمان ارتودنسی هستند.
● تاریخچه:
از اواسط قرن هفدهم پزشک فرانسوی Pierre Fauchard پدر دندانپزشکی جدید نام گرفته و پیش از انقلاب فرانسه توانست چندین مورد مشکلات بسیار شایع در ساکنان پاریس را تشخیص دهد و درمان نماید. اما تاریخ‌نویسان به این باورند که دو نفر متفاوت لقب پدر ارتودنسی را یدک می‌کشند. یکی Norman و دیگری W. Kingsly دندانپزشک، نویسنده، هنرمند و مجسمه‌ساز که رساله‌اش را در (نابهنجاری‌های دهانی) به سال ۱۸۸۰ نوشت. نوشته‌های Kingsly تأثیر عظیمی بر علم دندانپزشکی گذاشت. همچنین دندانپزشک دیگرFarrar در طراحی دستگاههای براکت بسیار ماهر بود و اولین پیشنهاد دهنده‌ی کاربری نیروهای متوسط در فواصل زمانی به شمار می‌رود.
● براکت‌ها چگونه کار می‌کنند:
دندان‌ها در اثر کاربری نیرو حرکت می‌کنند و نیروی اعمال شده به وسیله‌ی Arch Wire دندان‌ها را در مسیر مشخصی می‌راند و استرس در الیاف پریودنتال پدید می‌آورد، تغییر مختصر در گردش خون پریودونتال باعث جواب بیولوژیکی می‌گردد که منجر به تحرک استخوان می‌شود، و در یک سمت سلول‌های استئوبلاست، استخوان‌سازی و در سمت دیگر تحلیل استخوان در اثر سلول‌های استئوکلاست صورت می‌پذیرد.
▪ دو نوع تحلیل استخوان
۱) تحلیل مستقیم از سلول‌های حاشیه‌یی استخوان الوئولار شروع می‌شود
۲) نوع تحلیل غیر مستقیم یا قهقرایی درجایی که استئوکلاست‌ها فعالیت خود را در مجاورت مغز استخوان آغاز می‌کنند. تحلیل غیر مستقیم زمانی انجام می‌شود که لیگامان پریودنتال فاقد سلول شده باشد. به علت افزایش بیش از حد میزان استخوان تحلیل رفته بیشتر از میزان استخوان جدیداً تشکیل شده است (تعادل منفی) تحلیل استخوان فقط در لیگامان پریودنتال فشرده شده روی می‌دهد. پدیده‌ی مهم توام با حرکت دندان رسوب استخوان است. رسوب استخوان در سمت کشش لیگامان پریودنتال بروز می‌کند. در غیاب رسوب استخوان، دندان لق خواهد شد و خلائی در خلاف جهت حرکت دندان رخ خواهد داد.
معمولاً دندان در ارتدنسی، ماهی یک میلی متر حرکت می‌کند ولی این امر بستگی متغیری به فرد دارد. مکانیک ارتودنسی ممکن است کارایی‌های متفاوتی داشته باشد و شامل، طیف وسیعی از پاسخ به درمان در ارتودنسی است.
● روند:
خدمات ارتودنسی توسط هر دندان پزشک مجاز در بازار رقابت ارتودنسی عملی عرضه می گردد. در آمریکای شمالی بیشتر درمان‌های ارتدنسی به وسیله‌ی ارتودنتیست‌ها صورت می‌گیرد که دندانپزشکان متخصص در تشخیص و درمان اکلوژن‌های ناهنجار و نامرتب بودن دندان‌ها و فک‌ها یا هر دوی آنها هستند. یک دندانپزشک باید دوره‌یی بالغ بر ۲ الی ۳ سال اضافه به آموزش‌های دکترا را به منظورکسب مدرک تخصصی در ارتودنسی بگذراند.
قدم اول تعیین این است که آیا براکت‌ها مناسب برای بیمار هستند. دکتر با بیمار مشورت کرده، مشاهده‌ی عینی به عمل می‌آورد، در صورت مناسب بودن براکت‌ها قرار ملاقات برای اخذ رکوردها گذاشته می‌شود که شامل رادیوگرافی‌ها، گچ‌ها و قالب‌گیری است. این رکوردها برای تعیین مشکلات و دوره‌ی کامل درمان تجزیه و تحلیل می‌شوند. زمان معمول درمان بین ۶ ماه تا ۶ سال متغیر است که بستگی به پیچیدگی و نوع مشکلات دارد. حتی ممکن است احتیاج به جراحی صورت برای برخی موارد خاص موجود باشد.
دندانی که باید براکت رویش قرارگیرد، توسط ماده‌ی شیمیایی Etch آماده شده و سیمان مورد نظر رویش قرارمی‌گیرد. سپس براکت‌ با یک سیمان دندانی سوار شده توسط اشعه‌ی مخصوص Light Cure سخت‌ می‌شود. این روند معمولاً چندین ثانیه برای هر دندان به طول می‌انجامد. در صورت نیاز فاصله گذارهایی برای ایجاد مکانی‌برای عبور حلقه‌هایی در بین کرسی‌ها تعبیه می‌گرد تا در جلسه‌ی ‌بعدی امکان سوارکردن حلقه‌ها میسر گردد. حلقه‌های کرسی نیاز حمایت از براکت‌ها را پاسخ می‌دهند. همچنین زمانی به کار می‌روند که به علت وجود پرکردگی‌های دندانی با سایر اعمال دندانپزشکی، محکم کردن براکت ‌روی دندان ناشدنی باشد.
یک کمان سیمی از بین براکت‌ها عبور داده می‌شود و با حلقه‌های الاستیک یا بخیه‌های فلزی ثابت می‌ماند. در گذشته کمان‌های سیمی باید خم و شکل داده و متناوباً محکم می‌شدند تا نتایح دلخواه حاصل شود.
ارتودنسی مدرن مؤید استفاده‌ی متناوب کمان‌های سیمی از جنس نیکل تیتانیوم و مواد حساس به حرارت است وقتی سرد هستند، شکل‌پذیر و انعطاف پذیرند و به آسانی از بین براکت‌ها با هر آرایشی می‌گذرند. زمانی که به حرارت بدن می‌رسند سخت گردیده شکل اصلی خود را پیدا می‌کنند و این امر منجر به اعمال نیرویی سبک روی دندان‌ها می‌شود.
● مواد الاستیک برای بستن
Open bite، تصحیح خط وسط دندان‌ها یا ایجاد نیروی قوی‌تر برای کشیدن دندان‌ها یا فک، به سمت مورد نظر مصرف می‌شوند. می‌توان از براکت‌های قلاب‌دار یا ساختن و تثبیت قلاب روی کمان سیمی برای قرار دادن مواد الاستیک روی آنها استفاده کرد. قرار دادن و آرایش الاستیک، بستگی به دوره‌ی درمان وخصوصیات فرد دارد.
الاستیک‌ها در قطرها، اندازه‌ها و استحکام‌ متفاوت ساخته می‌شوند. در موارد بسیاری فضای کافی برای تمامی دندان‌ها وجود ندارد تا به طور ردیف قرارگیرند.
دو روش اصلی برای ایجاد فضا در این موارد موجود است:
۱) کشیدن دندان برای ایجاد فضای بیشتر
۲) وسعت دادن کام یا قوس به وسیله‌ی پهن کردن آنها با یک وسیله‌ی Expander وسعت دهنده که ممکن است هم درکودکان و هم در بزرگسالان استفاده شود ولی چون استخوان بالغان جوش خورده است، وسعت دادن کام بدون جراحی برای بازکردن آن ممکن نیست.
می‌توان از یک وسعت دهنده در بالغان بدون جراحی استفاده کرد ولی فضا برای وسعت دادن قوس دندانی برای کام امکانش وجود ندارد.
برای بعضی بیماران استفاده از Invisalign (ردیف کننده‌ی نامرئی) ممکن است جانشینی موفق برای براکت‌ها باشد. سیستمInvisalign یک دستهtray (قاشقک) پلاستیکی شفاف را برای حرکت دندان‌ها به موقعیت‌هایشان در یک زمان طولانی به کار می‌گیرد. این سیستم برای موارد مشکل‌تر توصیه‌نمی‌شود و همچنین در افرادی که آخرین کرسی‌های آنان هنوز نروئیده است به کار نمی‌رود. به هر حال یکی از نکات منفی Invisalign طولانی‌بودن دوره‌ی درمان به خصوص به خاطر متحرک بودن آن دستگاه می‌باشد.
در حالی که براکت‌ها معمولاً همیشه فعال و در حال کار می‌باشند چون ثابت هستند. این امر اجازه‌ی انجام درمان سریع‌تر را به خاطر عدم امکان برداشت دستگاه توسط بیمار می‌دهد ولی در Invisalign این دستگاه ممکن است توسط بیمار برداشته شود. امکان دارد بیمار نیاز به جراحی فک برای استفاده از نگهدارنده‌ داشته باشد.

دکتر هلن ساسانیان
دندانپزشک

منبع : هفته نامه پزشکی امروز