جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

با سیلندر های گاز خوش رفتاری کنید


با سیلندر های گاز خوش رفتاری کنید
سیلندرهای گاز متراکم که برای ذخیره یا حمل گازهای با فشار زیاد یا کم به کار می‌رود، دارای انواع و اندازه‌های مختلفی است. تمام سیلندرهای گاز متراکم، از فولاد با کیفیت بالا ساخته شده‌ است.
معمولاً گازهای متراکم مانند هیدروژن-اکسیژن-ازت در سیلندرهای یک تکه و گازهای با فشار کم مانند گاز پارافین، فریون و غیره در سیلندرهای دو تکه نگهداری می‌شود.‏
علاوه بر نقش کردن حروف روی سیلندرها علایم و نشانه‌گذاری آنها نیز باید طبق استاندارد برحسب نیازها و تأیید کمیسیون بازرگانی باشد.
این علایم و نشانه‌ها روی قسمت بالای تنه سیلندر نزدیک گلوگاه به ترتیب زیر حک می‌شود. (‏IVVBA۲۰۱۵‎‏)‏
این علایم و نشانه‌ها تحت هیچ شرایطی نبایستی تغییر کند، یا پاک شود. علامت بازرسی نیز توسط بازرس کنار شماره سریال قرار می‌گیرد. تاریخ آزمایش سیلندر طوری قرار می‌گیرد که تاریخ آزمایش‌های بعدی بدون پاک کردن تاریخ آزمایش اولیه به راحتی نوشته شود. کلیه سیلندرهای گاز متراکم به استثناء سیلندرهای گاز استیلن دارای کلاهکی است، تا آنها را در برابر وارد شدن ضربات احتمالی حفاظت کند، این کلاهک روی گردن سیلندر در محل خود پیچانده می‌شود، البته این اقدامات ایمنی برای سایر سیلندرهای محتوی گازهای متراکم، روی شیر آنها انجام می‌شود.‏
رعایت جنبه‌های ایمنی - دستورات ایمنی و لازم به هنگام حمل و استفاده از سیلندرهای گاز متراکم، شیرها و لوازم یدکی ‏
۱) افرادی که جهت کار با سیلندرهای متراکم انتخاب می‌شود بایستی طوری تربیت شود که دانش کلی و جامع از خصوصیات گازهای متراکم، سیلندرها، شیرها و علایم مربوطه را داشته باشد.
۲) گازها را بهتر است با نام اختصاصی آنها نامید و اکتفا کردن به کلمه هوا و گاز مورد نظر کافی نیست. ‏
۳) تحت هیچ شرایطی سوپاپ ایمنی و شیر سیلندرهای محتوی گاز فشرده نباید دستکاری شود.‏
۴) مخازن ذخیره گاز نیتروژن را می‌توان به دو کلاس تقسیم کرد، کلاس ‏A‏ و ‏B‏.‏
سیلندرهای کلاس ‏A‏ محتوی نیتروژن فاقد روغن است (توسط پمپ آب متراکم شده است) و سیلندرهای کلاس ‏B‏ محتوی نیتروژن همراه با روغن است (توسط پمپ روغن متراکم شده است) گاز نیتروژن بدون روغن گاز خشک است و از نیتروژن مایع تهیه می‌شود. نیتروژن زمانی به عنوان نیتروژن فاقد روغن شناخته می‌شود، که اولاً توسط پمپ‌های آبی متراکم شده باشد و ثانیاً از هر گونه آلودگی روغن به دور باشد.‏
توجه: تحت هیچ شرایطی نباید از تنظیم کننده فشار، فشارسنج، شیلنگ و سایر اتصالات مربوط به سیلندرهای محتوی گاز متراکم شده توسط پمپ روغنی برای سیلندرهای گاز اکسیژن استفاده شود.‏
۵) بایستی دقت شود که زروه‌های درونی تنظیم‌کننده فشار، رابط و اتصالات دقیقاً هماهنگ با رزوه‌های روی شیرهای کنترل باشد و در صورتی که اتصالات به سهولت پیچانده نمی‌شود، نبایستی به آنها فشار وارد شود.‏
به منظور عایق‌بندی کامل اتصالات و جلوگیری از نشت گاز بایستی اطمینان حاصل شود، که رزوه‌ها از یک نوع بوده و فاصله رزوه‌ها نیز به یک اندازه است.‏
۶) هنگام استفاده از گاز فشرده سیلندرها لازم است، از وسایلی از قبیل تنظیم کننده فشار یا شیرهایی که دارای وسیله کنترل گاز است استفاده شود و جهت کم کردن فشار گاز سیلندرها نبایستی از وسایل مسدودکننده مسیر شیر کنترل خود سیلندر استفاده شود.
۷) قبل از وصل کردن تنظیم کننده فشار و سایر اتصالات به سیلندر لازم است، که شیر کنترل سیلندر را به اندازه یک چهارم اینچ باز و به سرعت بسته شود. این عمل به این منظور است که کلیه خاک و خاشاک و گردوغبار یا هر شی خارجی که در مسیر لوله شیر کنترل قرار گرفته خارج شود، زیرا ممکن است وارد اتصالات یا تنظیم کننده فشار شود.‏
۸) بعد از وصل کردن تنظیم کننده فشار به شیر سیلندر باید اطمینان حاصل شود که پیچ تنظیم واقع در آن قبل از باز کردن شیر کنترل آزاد شده باشد. ‏
توجه: برای باز و بسته کردن شیر کنترل سیلندرهای مجهز به شیر فلکه نباید از آچار یا چکش استفاده شود. استفاده از این ابزار برای این نوع شیر کنترل باعث می‌شود به مواد پوشش شیر دچار صدمه و در نتیجه شیر کنترل خراب شود. فشار مورد نیاز جهت بستن شیر کنترل مجهز به شیر فلکه می‌تواند بدون استفاده از آچار به وسیله دست تأمین شود.‏
۹) شیر کنترل سیلندرها بایستی به آرامی باز شود، تا از تخلیه ناگهانی گاز در تنظیم کننده فشار جلوگیری به عمل آید.
۱۰) قبل از تنظیم میزان‌گر فشار از سیلندر، شیر کنترل بایستی بسته باشد تا همه گاز از تنظیم کننده فشار خارج شود. دو نوع سیلندر گاز موجود است:
۱) گازهایی که جهت مصارف انسانی است و از نظر کیفیت و درجه خلوصی باید شامل ۵/۹۹ درصد اکسیژن خالص باشد و با سه حرف ‏ABO‏ (نماد اکسیژن تنفسی) مشخص می‌شود.
۲) گازهای دیگر در طبقه پایین‌تری قرار دارد، که اگر درجه خلوص آنها به ۵/۹۹ درصد نرسد، مشکلی ایجاد نمی‌شود و جان انسان به خطر نمی‌افتد، ولی در هنگام جوشکاری یا برش فلزات باعث کندی کار می‌شود.
کسانی که با سیلندرهای گاز اکسیژن و هر نوع سیلندر دیگری سروکار دارند، باید به این نکته توجه داشته باشند، که انتقال گاز از یک سیلندر به سیلندر دیگر ممنوع است و در حالی که از سیلندر استفاده نمی‌شود شیر آن بایستی بسته و سرپوش ایمنی آن نیز محکم شود. ‏
سیلندرهای اکسیژن به سرپوش‌های ضد غبار برای اتصالات خارجی شیر مجهز است سرپوش‌های ضد غبار در همه حال به جز در حالتی که سیلندر در حال استفاده است بایستی در محل خود بسته شده باشد.‏
۱۱) شماره‌های یا علایم حک‏‌ شده روی سیلندر نبایستی پاک شود یا تغییری در آنها حاصل شود.
۱۲) سیلندرهای گاز متراکم به منظور جلوگیری از حوادث احتمالی‏ در همه حال بایستی پر تلقی شود، هرگز نبایستی آنها را پرتاب کرد یا اجازه داد با یکدیگر یا به اشیاء برخورد کند.‏
۱۳) سیلندر را نبایستی با گرفتن شیر یا سرپوش شیر بلند کرد و یا چرخاند.
۱۴) سیلندرهای گازهای متراکم نبایستی با جرثقیل یا بالابرهای مکانیکی جابه‌جا شود، مگر آنکه در قفسه یا سکوهای مخصوصی بسته شده باشد.‏
در ضمن هرگز نبایستی از آهنرباهای الکتریکی جهت بلند کردن سیلندرها استفاده شود.‏
قبل از جابه‌جایی سیلندرها، باید تنظیم کننده فشار و دیگر متعلقات سیلندرها باز شده و سرپوش محافظ شیر کنترل در محل مورد نظر بسته شود.‏
● اکسیژن به عنوان پرمصر‌ف‌ترین گاز متراکم بیمارستانی
باید اقدامات ویژه‌ای به عمل آید، تا اکسیژن متراکم شده تحت هیچ شرایطی با هیدروژن گازهای هیدروکربن یا مایعات روغنی مخلوط نشود. چرا که در صورت مخلوط شدن انفجار شدیدی ایجاد می‌شود.‏
سیلندر اکسیژن، شیر کنترل کننده، تنظیم کننده فشار و دیگر متعلقات وابسته به سیلندر اکسیژن باید کاملاً دور از هر گونه گریس و روغن باشد.
هر گونه شیرهای کنترل و تجهیزات وابسته به سیلندر اکسیژن نباید مورد روغن‌کاری قرار بگیرد و قبل از استفاده از تجهیزات مربوط به اکسیژن دست‌ها باید از روغن و چربی پاک شود. برای منفجر شدن کپسول اکسیژن نیازی به جرقه نیست، بلکه اثرات شیمیایی گازها و روغن‌های سوختی برای اکسیژن کافی است، که احتراق لحظه‌ای و در نتیجه انفجار رخ دهد.
● چند هرگز مهم ‏
▪ هرگز نباید سیلندرهای اکسیژن در مجاورت دستگاه یا مدارات جوشکاری قرار بگیرد. جرقه‌ها و شعله های ناشی از جوشکاری یا مشعل برش یا سایر دستگاه‌های مشابه نبایستی در مجاورت سیلندرها باشد.‏
‏ ▪ هرگز بدون کاهش فشار گاز اکسیژن در داخل یک تنظیم کننده فشار نباید از سیلندر اکسیژن استفاده شود. ‏
▪ هرگز نباید برای یافتن نشتی یا ترکیدکی لوله‌ها از اکسیژن استفاده شود، مگر اینکه لوله‌ها با مراقبت‌های ویژه برای استفاده اکسیژن ساخته و تمیز شده باشد. استفاده از اکسیژن متراکم شده برای نشت‌یابی خیلی خطرناک است و اکثر اوقات منجر به انفجار شدید می‌شود.‏
▪ هر گونه تلاش در جهت استفاده از اکسیژن به جای هوای متراکم، احتمالاً منجر به حادثه می‌شود. هرگز نباید از اکسیژن برای پاشیدن رنگ یا هر نوع استفاده دیگری به جز تنفس و جوش و برشکاری استفاده شود.‏
اکسیژن نبایستی در مجاورت مواد قابل اشتعال یا هر نوع ماده آتش‌زا قرار گیرد. اکسیژن خود قابل اشتعال نیست، اما به شدت به عمل احتراق کمک می‌کند. اکسیژن باید حداقل ۵۰ پا دورتر از مواد قابل احتراق نگهداری شود. سیلندرهای اکسیژن نبایستی همراه با سیلندر گاز هیدروژن یا هر نوع گاز قابل احتراق دیگر در محلی که دارای تهویه نیست نگهداری شود. در صورت نگهداری آنها کنار هم بایستی به وسیله دیواره ضد آتش آنها را از هم جدا کرد.‏
● بازدید منظم و نگهداری روزمره:‏
الف) محتویات سیلندر و عملکرد سیستم بایستی هر ماه و قبل از استفاده همانطور که قبلاً توضیح داده شد، بررسی شود.‏
ب) هر ماه باید فرسودگی، پارگی و عملکرد تمامی اجزا بررسی و در صورت نیاز تعویض شود
ج) در مکان‌هایی که از ‏N۲O/O۲‎‏ ۵۰/۵۰ برای یک دوره زمانی طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مانند بخش‌های زایمان، واشر ورودی (‏O-Ring‏) رگولاتور، هر ۶ ماه یک بار بایستی تعویض شود.‏
د) اجزای مشروحه زیر در صورت نیاز می‌تواند توسط کاربر تعویض شود:‏
واشر ورودی- رگولاتور- صفحه دمی با سوزن- پوشش دمی- شیر بیمار- پوشش بازدمی
منابع:
‏۱- Boc Medical gas sheet
۲- Royal Marsden Manual of clinical Procedures
۳- مجموعه دستورالعمل‌های گازهای طبی و نگهداری آن مربوط به آموزش نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران
منبع : مجله مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی


همچنین مشاهده کنید