بیم ها و امیدهای پیش رو

بشر به رغم پیشرفت های زیادی که در علوم کسب کرده و از این رهاورد، زندگی راحت و تجملی برای خود آفریده است، ولی متاسفانه این پیشرفت ها عیب های زیادی نیز به همراه دارد که از آن جمله می توان به انفجار جمعیت، آلودگی محیط زیست و هوا، تخریب و تخلیه منابع جبران ناپذیر، کاهش اندازه خانواده ها و عدم وجود ارتباط عاطفی عمیق اشاره کرد. زندگی ماشینی به حدی برای انسان آسایش فراهم آورده و وی را فریفته که تصور لحظه یی بازگشت به عقب برای وی محال است، تصور دنیای بدون ماشین، هواپیما، قطار یا دنیای فاقد تلویزیون، رادیو، تلفن، موبایل، رایانه، ماهواره، اینترنت و... واقعاً غیرممکن است. این فناوری ها زندگی آسانی را به ارمغان آورده که امکان هرگونه تحرک را نیز از وی سلب کرده است؛ انواع دستگاه های کنترل از راه دور، تلفن بی سیم و ده ها مورد دیگر باعث شده که سبک زندگی وی بسیار غیرفعال و انسان به موجودی بی تحرک تبدیل شود. در کنار این معضل، سبک مصرف غذا از سیستم سنتی به رژیم غذایی غربی که عمدتاً با مقدار زیاد کالری (قند و چربی) و پروتئین مشخص می شود، تغییر یافته است. مجموعه این موارد یعنی عدم تحرک، استرس بالای زندگی مدرن و مصرف غذاهای پرپروتئین و پرانرژی انسان را به سوی چاقی و عواقب آن یعنی فشار خون بالا، دیابت (مرض قند) و افزایش چربی های خون سوق داده و در نتیجه آمار سکته های قلبی و مغزی و دیگر بیماری ها بالا می رود. چه باید کرد؟ دیابت می تواند باعث کوری، بیماری قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و قطع عضو شود. بعضی بیماران علائم دارند و برخی فاقد علامت اند. آمارها میزان بروز دیابت را در جوامع مختلف، ۷ تا ۱۰ درصد تخمین می زنند، یعنی در کشور ایران با جمعیت بالای ۷۰ میلیون نفر چیزی حدود ۵ تا ۷ میلیون نفر مبتلا به دیابت زندگی می کنند که خیلی از این افراد از بیماری خود آگاهی ندارند و درصد بیشتری نیز در معرض خطر بروز این بیماری هستند. بیست وسوم آبان ماه (چهارشنبه گذشته) مصادف بود با روز جهانی دیابت. به همین مناسبت نگاهی داریم به بیماری دیابت و پیامدهای آن.
□□□
در بیماری دیابت بدن نمی تواند انسولین تولید کند یا توانایی استفاده از آن را از دست می دهد. انسولین هورمونی است که برای تبدیل قند، نشاسته و دیگر مواد غذایی قندی به انرژی به کار می رود. گرچه علل ژنتیک و محیطی مانند چاقی و عدم تحرک به عنوان زمینه ساز بیماری مطرح هستند، اما علت دیابت هنوز هم یک راز است.
در ایالات متحده ۲۰ میلیون و ۸۰۰ هزار کودک و بالغ (حدود ۷ درصد از جمعیت این کشور) به بیماری دیابت مبتلا هستند. تخمین زده می شود که ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از این تعداد از بیماری خود آگاه بوده و ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر دیگر (حدود یک سوم) از بیماری خود اطلاعی ندارند، برای اینکه فرد از وجود بیماری یا حالت پیش دیابت بودن خود مطلع شود، پزشکان از آزمایش قند خون ناشتا یا تست تحمل گلوکز استفاده می کنند. آزمایش قند خون ناشتا به دلیل آسان تر بودن، سریع تر بودن و ارزان بودن توصیه می شود. در آزمایش قند خون ناشتا، در صورتی که قند خون بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر گزارش شود، اعلام خطر برای پیش دیابتی بودن فرد است. در صورتی که قند خون ناشتا بیش از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر باشد، فرد مبتلا به دیابت است. در تست تحمل گلوکز، قند خون بیمار در دو حالت ناشتا و نیز دو ساعت پس از خوردن نوشیدنی سرشار از قند، اندازه گیری می شود. اگر قند خون دو ساعت پس از نوشیدن بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی گرم در دسی لیتر باشد، فرد به عنوان پیش دیابت تلقی شده و اگر قند خون در این حالت بیش از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، فرد دیابتی تلقی می شود.
● انواع اصلی دیابت
▪ دیابت نوع یک؛
ناشی از عدم توانایی بدن برای تولید انسولین است. در نتیجه فقدان هورمون مذکور، قند توانایی ورود به سلول های بدن را ندارد. این بیماری بیشتر در کودکان رخ می دهد و اغلب به دنبال بعضی از عفونت های ویروسی بروز می کند و شعله ور می شود. تخمین زده می شود که در ایالات متحده ۵ الی ۱۰ درصد افراد دیابتی مبتلا به این نوع باشند.
▪ دیابت نوع دو؛
ناشی از مقاومت بدن به انسولین و کمبود نسبی تولید این هورمون است. در این حالت که اغلب در بالغان و سن بیش از ۴۰ سال دیده می شود، ضمن اینکه تولید انسولین مقداری کاهش می یابد، سلول های بدن نیز به انسولین پاسخ مناسب نمی دهند. این نوع بیماری بیشتر در افراد چاق رخ می دهد.
▪ دیابت دوران بارداری؛
این نوع دیابت حدود ۴ درصد زنان باردار را مبتلا کرده و عوارضی برای مادر و جنین به وجود می آورد.
اگر خانمی که در سنین پائین به دیابت مبتلا شد، حامله شود، به خاطر اثرات دیرپای دیابت بر مادر و بروز عوارض عروقی در وی سبب کاهش وزن و عدم رشد و نمو جنین و نیز مرگ ومیر بالای جنین و نوزاد می شود.
- از طرفی در صورتی که خانم باردار طی حاملگی دچار دیابت شود، به دلیل بالا بودن قند خون، نوزاد با وزن بالا (بیش از ۴ کیلوگرم) به دنیا خواهد آورد. بنابراین بسته به زمان بروز دیابت (قبل از حاملگی یا طی حاملگی) و وجود یا عدم وجود عوارض عروقی، وضعیت سلامت مادر و جنین و نوزاد متفاوت خواهد بود.
▪ پیش دیابت؛
پیش دیابت حالتی است که قند خون فرد از حالت عادی بیشتر است ولی به حدی نیز نیست که تشخیص دیابت نوع ۲ داده شود. در ایالات متحده ۵۴ میلیون نفر به این حالت مبتلا هستند (به غیر از ۲۰ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر مبتلا به دیابت).
● علائم دیابت چیست
از مهمترین علائم بیماری دیابت می توان به تکرر ادرار (پïرشاشی)، تشنگی مفرط (پïرنوشی)، گرسنگی بیش از حد (پïرخوری)، کاهش وزن غیرارادی، خستگی بیش از حد، تحریک پذیری و دید تار اشاره کرد.
سه علامت اول به عنوان علائم کلاسیک دیابت شناخته می شود. در صورتی که هر کدام از این علائم هفتگانه را دارید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
● خودآزمایی برای بررسی خطر بروز دیابت نوع دو
شاید علاقه مند باشید که بدانید آیا در معرض خطر ابتلا به این بیماری مرموز هستید یا نه؟ لطفاً به سوالات جدول ۲پاسخ داده و در نهایت امتیازات به دست آمده را جمع کرده و بررسی کنید.
پس از پاسخ به سوالات، امتیازات خود را جمع کرده و به ترتیب زیر عمل کنید؛
- امتیاز بین ۳ تا ۹؛ در معرض خطر کم برای ابتلا به دیابت نوع ۲ هستید.
- امتیاز ۱۰ و بالاتر؛ از نظر دیابت در معرض خطر بالایی هستید. بلافاصله برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کرده و علاوه بر کاهش وزن، سبک زندگی خود را عوض کرده و بیشتر فعالیت کنید.

دکتر رامین علاسوند-دکتر مهرزاد تشکریان

منبع : روزنامه اعتماد