مدیریت گردشگری

▪ نویسنده: مهدی کاظمی
▪ انتشارات: سمت
انواع گردشگری، واژگان کلیدی آن و سیستم گردشگری را توضیح می‌دهیم. گردشگری مدرن به سه نوع ماجراجویانه فرهنگی و طبیعت‌گردی تقسیم می‌شود. در هر جامعه، کسانی هستند که به انجام دادن کارهای متهورانه و مخاطره‌آمیز علا‌قه وافر دارند. برخی از این افراد با اقدام به مسافرت‌های ماجراجویانه به این نیاز درونی خود پاسخ می‌دهند. چنین گردشگرانی می‌خواهند از راه‌های جدید یا غیرعادی، مهارت‌ها و توانایی‌های جسمی خود را در مواجهه با سختی‌ها و دشواری‌ها بیازمایند، لذا نوعی از گردشگری برای آنان لذت‌بخش و جذاب است که توام با تهور و هیجان بیشتر باشد.
در گردشگری فرهنگی، هدف اصلی گردشگر دیدن جلوه‌های فرهنگی یک مقصد از قبیل مراسم، رفتارها، نمایشنامه‌ها، نمایشگاه‌ها، هنر و موسیقی است. برای مثال بازدید از موزه لوور در فرانسه یا پرادو در کادرید یا حضور در سالنی که یک برنامه هنری در آن اجرا می‌شود. در مناطق در حال توسعه، اماکن مذهبی یا کارگاه‌های صنایع دستی از جمله جاذبه‌های فرهنگی برای گردشگران است. ویژگی‌های طبیعت‌گردی حاکی از اهداف مثبت این شاخه از گردشگری است. طبیعت‌گردی نوعی از گردشگری با انگیزه و هدف گرایش به طبیعت است. در این شیوه، گردشگران علا‌وه بر استفاده از اوقات فراغت خود، از شگفتی‌های طبیعت، عظمت و ظرافت‌های جهان خلقت آگاهی می‌یابند و از آن لذت می‌برند; ضمن اینکه گردشگران فقط جلوه‌های طبیعت و احترام به فرهنگ جوامع و ملل دیگر را بر خود لا‌زم می‌دانند. در یک تقسیم‌بندی دیگر، از دو نوع گردشگری یاد شده است; گردشگری عادی و گردشگری طبیعت‌گرا. گردشگری عادی نوعی از گردشگری است که مقصد انتخابی آن الزاما با طبیعت سر و کار نداشته باشد، مانند بازدید از آثار باستانی و جاذبه‌های تاریخی و مذهبی، شرکت در جشنواره‌های فرهنگی و دیدار از دوستان و بستگان. گردشگری طبیعت‌گرا هم آن دسته از فعالیت‌های گردشگری را شامل می‌شود که مستقیما با منابع و جاذبه‌های طبیعی سروکار دارند.
اما با تمامی‌تفصیلا‌ت گفته شده اگر نتوانیم گردشگری را به مثابه یک سیستم به حساب آوریم، تمایل ما برای جمع‌بندی یا گسترش گردشگری بیهوده خواهد بود. اگر سیستم را مجموعه‌ای از عناصر مرتبط و پیوسته بدانیم که یک کل واحد را تشکیل می‌دهند و هدفی خاص را دنبال می‌کنند، آنگاه درک گردشگری به مثابه یک سیستم، رویکرد جامعی برای شناخت این پدیده خواهد بود، پدیده‌ای که متشکل از اجزای مختلف از جمله موسسات تجاری گردشگران، جامعه و محیط است.
بنابراین برای هر مدیری که در این سیستم فعالیت می‌کند، درک پیچیدگی و کلیت گردشگری و پرهیز از جزء‌نگری ضروری است. اصولا‌ مزیت رویکرد سیستمی این است که اجازه می‌دهد وضع پیچیده زندگی واقعی را در مدل‌های ساده‌ای ببینیم که نشان دهنده پیوندهای مختلف بین عناصر درون سیستم است. بازده این سیستم نشان می‌دهد که گردشگری می‌تواند موجب بروز تغییرات مثبت یا منفی در فرهنگ، محیط و گردشگران باشد. از پیامدهای مثبت اقتصادی سیستم گردشگری می‌توان به ایجاد فرصت‌های شغلی و درآمد برای جامعه اشاره کرد; همچنان که افزایش درصد تورم و وابستگی اقتصاد به گردشگری از نتایج منفی آن به شمار می‌آید، اقتصاد، فناوری و تغییرات سیاسی می‌توانند قابلیت دسترسی به گردشگری را برای عده بیشتری ازجمعیت جهان میسر و از این طریق، به توسعه این صنعت کمک کنند. برای مثال اگر از لحاظ اقتصادی و سیاسی شرایطی ایجاد شود که منجر به افزایش درآمدها، طولا‌نی‌تر شدن تعطیلا‌ت و آزادی سیاسی بیشتر شود و موجبات گسترش صلح و آرامش در سطح جهان فراهم آید، انگیزه مسافرت هم تقویت می‌شود.
همچنین پیشرفت‌های فناوری، ازجمله در صنعت حمل و تقل، سفرهای بین‌المللی را تسهیل و گردشگران را به مسافرت ترغیب می‌کند. توسعه فناوری رسانه‌ها و اطلا‌عات نیز موجب می‌شود اطلا‌عات بیشتری از مقاصد مختلف در اختیار علا‌قه‌مندان قرار گیرد.
همانطور که هر تولیدکننده‌ای می‌داند، بهترین محصول، محصولی است که بتواند رضایت یا ترجیحات بازار را برآورده سازد. سیستم گردشگری نیز زمانی می‌تواند به نیازهای بازار پاسخ گوید که بازداده‌ای مناسب عرضه کند. اصولا‌ از لحاظ اقتصادی، تمایل و توان خرید دو عامل اساسی تعریف شکل‌گیری تقاضایند. سلا‌مت جسمی و امکانات پزشکی و بهداشتی از جمله دیگر عوامل مهم و موثر در انگیزه افراد برای سفر کردن است. علا‌وه بر اینها عوامل متعدد دیگری نیز وجود دارند که بعد تقاضای گردشگری را تحت تاثیر قرار می‌دهند. به هر حال گردشگری به مثابه یکی از عناصر مهم درآمدزایی در جهان معاصر که گاه تا ۸۰ درصد درآمد ناخالص ملی بعضی از کشورهای توسعه یافته ار تشکیل می‌دهد، دارای ابعاد گسترده‌ای است که غفلت از آنان می‌تواند ما را از مواهب چنین خوان گسترده‌ای محروم سازد.

امین فیروزگر

منبع : روزنامه حیات نو