بیمه های اتومبیل

از اواسط قرن بیستم خصوصا" بعد از جنگ جهانی دوم با پیشرفت تمدن و به وجود آمدن تکنیکهای جدید در علوم و فنون، ازدیاد وسایل نقلیه موتوری زمینی به قدری سریع و غافلگیر کننده بود که کشورها با مشکل جدیدی همچون عبور و مرور در داخل و خارج شهرها مواجه گردیدند و برای رفع این مشکل ناچار دست به اقدامات جدیدی در مورد شهرسازی و جاده سازی زدند و حتی از پلهای هوایی و راهروهای زیر زمینی برای رفع مشکلات فوق کمک گرفتند.
از طرف دیگر افزایش جمعیت و نیاز مبرم به حمل و نقل کالا و متعاقب آن کثرت وسایل نقلیه موتوری زمینی ازدیاد بیش از اندازه تصادفات رانندگی را به دنبال داشت، به طوری که روز به روز بر تعداد قربانیان این حوادث افزوده می‌شد و خسارات جانی و مالی ناشی از این حوادث نیز از دیگر مشکلات این تحول بود، لذا به منظور رفع این مشکلات در کشورهای پیشرفته بیمه اتومبیل و شخص ثالث به شکل جدیدی رو به گسترش گذاشت و دامنه آن در زمانی کوتاه به کشورهای دیگر جهان نیز کشیده شد، به طوری که امروزه داشتن بیمه نامه اتومبیل از ضرورتهای زندگی روزمره مردم جهان شده است زیرا به وضوح دیده می‌شود که چگونه حوادث رانندگی فعالیتهای اقتصادی خانواده ها را مختل و سرنوشت آنها را دگرگون کرده و باعث از هم پاشیدگی خانواده ها می‌گردد.
در تشریح انواع بیمه های اتومبیل و پوشش حوادث ناشی از تصادفات اتومبیل می‌توان علاوه بر حوادثی که برای سرنشینان وسایل نقلیه موتوری روی میدهد و تحت عنوان بیمه حوادث سرنشین مورد بحث قرار می‌گیرد. به طور کلی می‌توان بیمه اتومبیل را به دو قسمت بیمه بدنه و بیمه شخص ثالث تقسیم نمود:
● بیمه بدنه اتومبیل
بیمه بدنه اتومبیل جبران کننده خسارات ناشی از حوادثی است که برای اتومبیل مورد بیمه اتفاق می افتد و به طور معمول در بیمه نامه‌های عادی شامل سه خطر : حادثه، آتش سوزی و دزدی کلی می‌باشد.
البته خطرات تبعی دیگری نیز از قبیل شکست شیشه به هرعلت، سرقت در جا، توقف در مدت تعمیر وسیله نقلیه و ترقی قیمتها وجود دارد که بیمه‌گذار میتواند با پرداخت حق بیمه اضافی، از بیمه‌گر درخواست نموده و آنها را نیز تحت پوشش بیمه بدنه اتومبیل قرار دهد.
الف) خطرات اصلی :
۱) حادثه
حادثه عبارت است از به هم خوردن دو اتومبیل و یا برخورد اتومبیل مورد بیمه با جسم متحرک یا ثابت و یا برخورد شیئی دیگر با اتومبیل مورد بیمه و یا واژگونی و سقوط مورد بیمه در اثر حوادث رانندگی.
۲) آتش سوزی
آتش سوزی، صاعقه و انفجار نیز از خطرات تحت پوشش بیمه بدنه می‌باشد و چنانچه مورد بیمه دچار این حوادث شود، خسارت آن قابل جبران می‌باشد ولی چنانچه خسارت وارده به وسایل و دستگاههای الکتریکی اتومبیل ناشی از کار آنها باشد قابل جبران نیست.
۳) دزدی کلی
همان طور که از عنوان آن استنباط می‌شود، خسارت ناشی از سرقت اتومبیل و یا وسایل اضافی مربوط به آن در صورتی قابل جبران است که اتومبیل و وسایل اضافی آن کلا" سرقت شود و به اصطلاح دزدی کلی اتفاق بیافتد، لذا چنانچه به صورت صورت در جا وسایل آن سرقت شود قابل جبران نخواهد بود و به طور کلی سرقت در جا قابل جبران نیست، مگر اینکه توافقی بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار صورت گرفته باشد ولی هرگاه پس از کشف اتومبیل سرقت شده خسارتی به آن وارد شده باشد قابل جبران است. ضمنا" در صورت سرقت کلی اتومبیل ۹۰ روز مهلت جهت کشف آن تعیین شده است و چنانچه ظرف این مدت (۳ ماه) اتومبیل مسروقه کشف نشود بیمه‌گذار میتواند پس از انتقال مالکیت به بیمه‌گر خسارت خود را دریافت نماید.
ب) خطرات اضافی و تکمیلی:
همان گونه که اشاره شد بیمه‌گذار میتواند با پرداخت حق بیمه‌ای اندک برای خطرهایی که در بیمه نامه‌های معمولی تحت پوشش نمی‌باشد درخواست پوشش نماید. این پوششها عبارتند از:
۱) سرقت درجا:
چنانچه لوازم اتومبیل از قبیل رادیو ضبط، لاستیکها، آینه‌ها و سایر اقلام بدون سرقت خود اتومبیل دزدیده شود و یا به همراه اتومبیل سرقت شده اما اتومبیل پس از باز کردن هریک از اقلام فوق پیدا شود، در این صورت سرقت جزئی یا سرقت درجا حادث شده است با تهیه پوشش سرقت درجا این گونه خسارتها نیز جبران خواهد گردید.
۲) شکست شیشه به تنهایی:
چنانچه شیشه اتومبیل به عللی به غیر از خطرات اصلی مانند پرتاب سنگ از بیرون و یا شکست در اثر تغییر دما آسیب ببیند با پوشش خطر تکمیلی هزینه آن قابل جبران می‌باشد.
۳) غرامت عدم استفاده از وسیله نقلیه در ایام تعمیرات:
هرگاه در اثر تصادف، مورد بیمه به تعمیرگاه منتقل شود، برای مدت عدم استفاده، روزانه مبلغی به عنوان عدم‌النفع به بیمه‌گذار پرداخت می‌گردد که در صورت خرید چنین پوششی حداکثر مبلغ پرداختی برای مدت ۳۰ روز (عدم استفاده) خواهد بود.
۴) نوسان قیمتها:
با توجه به اینکه ارزش مورد بیمه ممکن است در اثر شرایط بازار افزایش پیدا کرده و در هنگام حادثه بیشتر از مبلغ بیمه شده در روز شروع بیمه باشد می‌توان با خرید این پوشش و بدون اعمال مادهٔ ده قانون بیمه خسارت را به نسبت ارزش واقعی روز دریافت کرد.
لازم به ذکر است که نوسان قیمت فقط در مورد خسارتهای جزئی قابل پوشش می‌باشد.
▪ توضیحات مهم:
الف) لازم است موارد بیمه به قیمت واقعی روز بیمه شود تا بیمه‌گر با وصول حق بیمهٔ واقعی زیانهای جزئی و کلی وارده را به طور کامل جبران نماید. بدین ترتیب توصیه می‌شود که وسیلهٔ نقلیه حتما مطابق با قیمت واقعی روز بیمه گردد.
ب) در مواردی که عامل خسارت و به عبارت دیگر مقصر حادثه شخصی غیر از بیمه گذار باشد، لازم است از هر گونه مصالحه با وی خودداری شود تا بیمه‌گر بتواند پس از پرداخت خسارت به مقصر حادثه مراجعه نماید، بدیهی است سازش با مقصر حادثه از سوی بیمه‌گذار به منزلهٔ انصراف وی از دریافت خسارت است.
ج) وقوع حوادث بایستی توسط مقامهای انتظامی تائید گردد و این امر در مورد خسارت عمده الزامی است.
د) ضروری است در صورت وقوع حادثه ، در اولین فرصت مراتب به بیمه‌گر اعلام شود تا بیمه‌گر فرصت کافی برای رسیدگی و تسویهٔ خسارت در کمترین زمان ممکن را داشته باشد. حداکثر مهلت اطلاع به شرکت بیمه مطابق مقررات ۱۰ روز است.
ه­ـ) از آنجا که ممکن است بیمه‌گذار قادر به پرداخت حق بیمه به صورت یکجا نباشد، در هنگام صدور بیمه نامه بدنه اتومبیل می‌توان ۳۰% حق بیمه را نقدا و بقیه آن را حداکثر در ۸ قسط ماهانه متوالی پرداخت نمود.
و) به منظور تسهیل در امر فروش بیمه بدنهٔ اتومبیل و رفاه حال بیمه‌گذاران علاوه بر ارائه پوشش کامل بیمه بدنه و انواع پوششهای تکمیلی، پوشش بیمهٔ بدنه با خطر محدود را نیز می‌توان طبق جدول زیر به انتخاب بیمه‌گذار ارائه نمود.
۱) پوشش آتش سوزی کلی / ده درصد حق بیمه سالانه
۲) پوشش آتش‌سوزی کلی و جزئی / بیست و پنج درصد حق بیمه سالانه
۳) پوشش سرقت کلی و جزئی / چهل درصد حق بیمه سالانه
۴) پوشش حادثه کلی/ سی درصد حق بیمه سالانه
۵) پوشش حادثه کلی و جزئی/ هشتاد درصد حق بیمه سالانه
۶) پوشش حادثه جزئی / هفتاد درصد حق بیمه سالانه
۷) پوشش (حادثه، آتش‌سوزی، سرقت) کلی/ هفتاد درصد حق بیمه سالانه
ز) برای تشویق آن دسته از بیمه‌گذارانی که در طول مدت اعتبار بیمه نامه بدنه هیچ گونه حادثه‌ای نداشته باشند تخفیف عدم خسارت تعلق می‌گیرد. تخفیف مزبور هنگام تجدید بیمه‌ نامه سال بعد از مبلغ حق بیمه قابل پرداخت آنان کسر خواهد شد. تخفیف عدم خسارت به صورت زیر می‌باشد:
یک سال ……………… ۲۵ درصد تخفیف در حق بیمه
دو سال متوالی ……… ۳۵ درصد تخفیف در حق بیمه
سه سال متوالی ……… ۴۵ درصد تخفیف در حق بیمه
چهار سال و بیشتر … ۶۰ درصد تخفیف در حق بیمه
● بیمه شخص ثالث
این نوع بیمه همان بیمه مسئولیت دارندگان وسایل نقلیهٔ موتوری زمینی در زمینهٔ جبران خسارت مالی و جانی تا حد دیهٔ متعلقه به اشخاص ثالث می‌باشد که در سال ۱۳۴۷ قانون آن تدوین و از سال ۱۳۴۸ به صورت اجباری در سراسر کشور به اجرا در آمده است. بیمه نامهٔ شخص ثالث تضمینی است جهت جبران خسارت وارده از سوی دارندگان وسایل نقلیهٔ موتوری زمینی به افراد ثالث که در صورت بروز حادثه و ایجاد خسارت مالی و یا جانی توسط اتومبیل بیمه شده، خسارت وارده از محل بیمه نامه طبق ضوابط و بر اساس مدارک مقامهای انتظامی، پزشکی و قضائی قابل جبران است.
در بیمه شخص ثالث علاوه بر خسارت ناشی از وسیله نقلیه مورد بیمه به اشخاص ثالث، خسارت ناشی از محمولات این وسایل به اشخاص ثالث نیز قابل جبران می‌باشد.
از آنجا که در اثر حوادث رانندگی ممکن است به جان یا مال اشخاص ثالث خسارت وارد شود، لذا این رشته از بیمه را در دو مبحث خسارات مالی و جانی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم.
۱) خسارات مالی
چنانچه در اثر حوادث رانندگی مشمول بیمه خسارت مالی به اشخاص ثالث وارد شود بیمه‌گر باید آن را جبران نماید. حداقل تعهد بیمه‌گر /۰۰۰/۰۰۰/۲ ریال و حداکثر آن مبلغ مندرج در کارت بیمهٔ شخص ثالث می‌باشد. بیمه‌گذار هنگام دریافت کارت ثالث می‌تواند با پرداخت حق بیمه‌های مختلف تعهدات مختلف را اخذ نماید.
۲) غرامتهای جانی
این غرامتها شامل هزینه‌های پزشکی و غرامت نقص عضو و فوت می‌باشد حداقل تعهد بیمه‌گر برای دیه کامل مبلغ /۰۰۰/۰۰۰/۸۰ ریال برای هر نفر در هرحادثه می‌باشد، که بیمه‌گذار می‌تواند با پرداخت حق بیمه اضافی این مبلغ را تا /۰۰۰/۰۰۰/۱۶۰ ریال و یا بیشتر افزایش دهد.
▪ توضیحات مهم
الف) چنانچه مقصر حادثه‌ای در دادگاه محکوم به پرداخت دیه شود با توجه به شرایط بیمه‌نامه لازم است نوع دیهٔ انتخابی وی جهت پرداخت به زیاندیده یا اولیای دم فوت شده بر اساس قیمت شتر و ارزانترین نوع دیه انتخاب شود.
ب) چنانچه قتل در یکی از چهار ماه حرام ( رجب، ذیقعده، ذیحجه، محرم ) اتفاق بیفتد یک سوم به کل دیه اضافه می‌گردد که در مورد مردان کل دیه صادره برای هر فوت یک و یک سوم دیه کامل خواهد شد. به همین خاطر لازم است پوشش تعهدات جانی به میزانی انتخاب و خریداری شود که هنگام وقوع حادثه (در ماه حرام) و یا در مواردی که میزان دیه جرح بیش از یک دیهٔ کامل می‌گردد، بیمه‌گذار بتواند تمامی مبلغ محکومیت را از محل تعهدات بیمه نامه جبران نموده و شخصا متضرر نشود.
ناگفته نماند که دیه یک زن مسلمان نصف دیه یک مرد مسلمان است.
ج) چنانچه مقصر حادثه قبل از صدور حکم، مخارجی بابت درمان مصدوم صرف نماید و یا مبلغی بابت دیه به مصدوم و یا اولیای دم متوفی پرداخت نموده باشد در صورت تایید دادگاه مبلغ فوق از دیه قابل پرداخت کسر و شرکت بیمه مبلغ مزبور را در وجه بیمه‌گذار پرداخت خواهد نمود.
د) کسانی که در هنگام حادثه بدون گواهینامه مبادرت به رانندگی نموده و مصدوم واقع می‌شوند به موجب بند ۴ ماده ۴ قانون بیمه شخص ثالث از شمول قانون خارج بوده و غرامت جرح و یا فوت آنان از محل بیمه نامه مقصر قابل پرداخت نمی‌باشد همچنین کارکنان بیمه‌گذارانی که وسیلهٔ مورد بیمه آنان موجب مصدومیت و یا فوت آن کارمند یا کارگر و یا … گردیده به عنوان شخص ثالث شناخته نمی شوند و خسارت آنها قابل پرداخت نمی‌باشد.
شرکتهای بیمه با دریافت حق بیمه‌ای ناچیز دو مورد فوق را مشمول قانون بیمه شخص ثالث شناخته و در صورت خرید پوشش استثنائات هنگام صدور بیمه نامهٔ افرا فوق مشمول دریافت غرامت خواهند گردید.
هـ) مهلت پردخت دیه و تسویه خسارت از تاریخ حادثه تا مدت ۲ سال می‌باشد و پس از گذشت مدت مذکور هیچ گونه ادعایی علیه شرکت بیمه قابل استعماع نخواهد بود. ضمنا قیمت شتر درهنگام پرداخت خسارت بر مبنای ارزش ریالی آن در تاریخ صدور رأی محاسبه خواهد گردید.
و) هرگاه رانندهٔ اتومبیل بیمه شده قصد مسافرکشی با مورد بیمه را داشته باشد و یا از اتومبیل خود در آژانس یا کرایه‌های راهی و غیره استفاده می‌نماید لازم است حق بیمه متناسب با نوع استفاده از مورد بیمه را پرداخت کند. در غیر این صورت در هنگام بروز حادثه خسارت به نسبت حق بیمه پرداخت شده به حق بیمه‌ای که می‌بایست پرداخت شود تسویه خواهد گردید.
ز) هر یک از کارتهای بیمه شخص ثالث دارای چهار برش مخصوص خسارت می‌باشد که در هنگام وقوع حادثه و تهیه گزارش توسط مقام انتظامی یکی از برشها جدا شده و به ضمیمهٔ گزارش در پروندهٔ خسارت نگهداری خواهد شد.
بیمه گذار در هنگام تجدید بیمه نامه بایستی برشهای باقیمانده را به مسئول صدور بیمه نامه تحویل نماید تا بر اساس تعهدات این برشها که نشانگر تعداد خسارات سال قبل می‌باشد مشمول تخفیف و یا افزایش حق بیمه شود، بدین شرح که: اگر ۴ کوپن تحویل شود بیمه گذار به ازای هرسال ۵% و حداکثر تا ۱۵ درصد از تخفیف استفاده خواهد نمود. اگر یک کوپن کسر شده باشد که نشانگر مقصر بودن در یک حادثه است از تخفیف محروم خواهد گردید. کسر ۲ کوپن به معنای وقوع ۲ حادثه خواهد بود که مشمول ۲۰% حق بیمه اضافی سالانه خواهد شد. به ازای ۳ حادثه ناشی از تقصیر بیمه‌گذار ۴۰% حق بیمه اضافی دریافت خواهد شد و اگر هر۴ کوپن از کارت بیمه جدا شده باشد و یا بیمه نامه مفقود گردیده و بیمه‌گذار هنگام تجدید بیمه نامه امکان ارائه برشهای خسارت را نداشته باشد ۶۰% جریمه تعلق خواهد گرفت چنانچه اتومبیل مورد بیمه بیش از ۴ بار دچار حادثه شده و راننده آن مقصر شناخته شده باشد بیمه نامه جدید با صددرصد جریمه خواهد شد. لذا از بیمه گذاران تقاضا می‌شود در حفظ و نگهداری بیمه نامه و برشهای خسارت نهایت دقت را به عمل آورند.
ح) چنانچه زیان دیده از دریافت خسارت صرفنظر نموده و به اصطلاح با مقصر حادثه (بیمه‌گذار) سازش نماید نمی‌توان از محل بیمه نامه ادعای خسارتی را داشته باشد مگر آن که ضمن دریافت گزارش انتظامی سازش با شرط استفاده از بیمه نامه صورت پذیرد که در این صورت نیز ارائه گزارش انتظامی همراه با تقاضای خسارت الزامی است.
ط) در هنگام بروز حوادث منجر به خسارت جانی چنانچه طرفین تمایل داشته باشند که بدون مراجعه به دادگاه غرامت جانی از شرکت بیمه دریافت نمایند می‌توانند با ارائه گزارش انتظامی که در آن راننده مورد بیمه مقصر شناخته شده باشد و با ضمیمه نمودن مدارک پزشکی (پزشکی قانونی و سایر مدارک لازم) به شرکت بیمه مراجعه و با سپردن تعهد به امضای زیان دیده یا استفاده کنندگان مبنی بر عدم ادعای خسارت بعدی تا ۷۰% غرامت را تسویه و پرونده را مختومه نمایند. این امر به منظور سهولت در پرداخت غرامتهای جانی در نظر گرفته شده است.
ی) هرگاه حادثه بین دو وسیله نقلیه منجر به وارد آمدن خسارت مالی به اتومبیل ثالث گردد و عامل حادثه اتومبیلی باشد که دارای پوشش بیمه‌ای است. در صورتی که خسارت مالی معادل یا کمتر از ۰۰۰/۳۰۰ ریال باشد طرفین حادثه با همراه داشتن بیمه نامه و اتومبیل خود می‌توانند به شرکت بیمه مراجعه نموده و بدون نیاز به گزارش افسر تنظیم کننده کروکی خسارت زیان دیده را پس از بازدید کارشناسان بیمه دریافت نمایند.
ک) مهلت اعلام خسارت مالی زیان دیدگان به شرکت بیمه پس از هرحادثه حداکثر ۱۰ روز می‌باشد مگر اینکه زیان دیده دلیل موجهی همراه با مدارک کافی جهت تأخیر داشته باشد، در غیر این صورت پرداخت خسارت دچار اشکال خواهد گردید.
● بیمه سرنشین اتومبیل
هنگام رانندگی و وقوع حادثه، در پاره‌ای اوقات افراد داخل اتومبیل مورد بیمه مصدوم می‌شوند. در بیشتر موارد این افراد شامل راننده، بیمه‌گذار و یا افراد تحت تکفل آنها می‌باشند که در صورت مقصر بودن راننده اتومبیل مورد بیمه پرداخت غرامت جرح یا فوت آنان با اشکال مواجه می‌باشد. از آنجا که طبق ماده ۲ قانون بیمه شخص ثالث بیمه‌گذار، مالک و یا راننده وسیله نقلیه مسئول حادثه و همسر و پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد و افراد تحت تکفل بیمه‌گذار یا راننده، شخص ثالث شناخته نمی‌شوند لذا خسارتی از محل بیمه نامه به افراد مذکور در فوق تعلق نمی‌گیرد.
برای جبران غرامت و خسارت وارد به افراد ذکر شده (غیرثالث) که سرنشین اتومبیل مورد بیمه بوده‌اند، بیمه سرنشین اتومبیل با تعهدات مندرج در کارت بیمه ثالث فروخته می‌شود تا در چنین مواردی بتوان هزینه پزشکی، دیه جرح و یا فوت آنها را از محل بیمه نامه سرنشین جبران نمود. لازم به ذکر است پرداخت غرامت سرنشین تا سقف معینی طبق شرایط عمومی بیمه نامه و در هنگامی که راننده مورد بیمه مقصر است قابل پرداخت می‌باشد.
▪ توضیحات مهم:
۱) برای رسیدگی به پرونده خسارت سرنشین ذینفع موظف است تا مدت ۴۵ روز مراتب حادثه و خسارت را به بیمه‌گر اعلام نماید.
۲) خسارت سرنشین از لحظه‌ای که مصدوم یا متوفی قدم در رکاب اتومبیل گذاشته تا زمانی که از اتومبیل پیاده نشده است مشمول بیمه می‌باشد.
۳) در صورتی که مصدوم تحت درمان قرار گیرد، هزینه‌های پزشکی وی پس از تأئید پزشک معتمد شرکت بیمه حداکثر تا میزان تعهدات بیمه نامه برای هزینه‌های پزشکی که معادل یک دهم تعهدات فوت و نقص عضو می‌باشد قابل پرداخت خواهد بود.
۴) غرامت فوق حداکثر تا سقف تعیین شده در بیمه نامه پرداخت می‌شود و غرامت نقص عضو به میزان مندرج در شرایط عمومی بیمه نامه و با نظر پزشک پرداخت خواهد گردید که حداکثر پرداخت برای چند نقص عضو برای هرنفر نمی‌تواند از میزان تعهد سرنشین مندرج در بیمه نامه بیشتر باشد.
۵) چنانچه تعداد افراد مصدوم یا فوت شده داخل وسیله نقلیه بیش از ظرفیت مجاز مندرج در بیمه نامه باشد خسارت به نسبت ظرفیت مجاز به مصدومین و متوفیان پرداخت می‌گردد.
۶) نظر به این که دیه سرنشین شامل افراد بین ۷ تا ۷۰ سال می‌گردد برای حذف این محدودیت می‌توان با پرداخت ۵% حق بیمه اضافی به شرکت بیمه این محدودیت نسبی را از شرایط بیمه نامه حذف نمود.

منبع : شرکت خدمات بیمه ۱۵ آبان