چرا شاد نیستیم

شادی زبانی جهانی است. انسان ها خلق شده اند تا شاد باشند، بخندند و از زندگی لذت ببرند. در حالی که ما به دلیل مسائل فرهنگی و تربیتی یاد گرفته ایم که خیلی جدی باشیم و به مرور عادت به بدخلقی کرده ایم اما آیا فقط این عامل دلیل شاد نبودن مان است؟
دکتر سیدمهدی میرشریفا روانشناس بالینی می گوید؛ نشاط و شادی از حالت های انفعالی انسان است که منجر به هیجانات مثبت می شود هرچند عکس این موضوع هم مصداق دارد اما در فرهنگ های مختلف ابراز شادی و نشاط برای دستیابی به هیجانات مثبت مدنظر است.
او نشاط را به دو دسته عوامل بیرونی و درونی وابسته می داند؛ عوامل درونی، شرایط فیزیولوژیکی را در کانون توجه خود قرار می دهند. برای مثال اگر افسردگی مادرزادی باشد و زمینه های شادی و نشاط هم برای بیمار فراهم شود باز هم روانشناسان برای ایجاد شادی و نشاط در این فرد با مشکل مواجه می شوند.در حالی که عوامل درونی، شرط لازم و ضروری برای شادی است اما آموخته های افراد از کودکی تا بزرگسالی نیز در تبیین درک شادی و نشاط تاثیرگذار است.
او از عوامل بیرونی موثر بر شادی می گوید؛ این عوامل شامل شرایط فرهنگی متفاوت و محرک های محیطی تاثیرگذار می شود. هنگامی که در اجتماع، شرایط ابراز شادی و نشاط برای افراد مختلف با سلیقه های گوناگون ایجاد شود، افراد شاد می شوند. پس مسلماً عامل بیرونی هم محرک ایجاد شادی است هرچند باید عوامل بیرونی و درونی با هم هماهنگ باشند تا زمینه بروز شادی و نشاط در افراد فراهم شود.
میرشریفا می افزاید؛ از سویی باید شرایط و امکانات ایجاد شادی و نشاط در جامعه فراهم شود و از سوی دیگر باید به این موضوع توجه شود که زمینه های ایجاد شادی در بسیاری از موارد مقطعی هستند. برای مثال برنده شدن یک تیم در مسابقات فوتبال فصلی و مقطعی است، پس ممکن است شرایط ابراز شادی تماشاگران و طرفداران یک رشته ورزشی همواره وجود نداشته باشد و باید به فکر ایجاد شادی از راه دیگری بود. او به نکته مهم دیگری هم اشاره می کند؛ درست است که مثلاً برنامه های تلویزیونی و رادیویی هم باید به سمت ایجاد شادی و نشاط به خصوص در بین جوانان ایرانی بروند اما در نهایت جوانانی که با آینده مبهم و مشکلات فراوانی مانند بیکاری، مسکن و... مواجه هستند با این برنامه ها شاد نمی شوند.
این روانشناس بالینی از نقش زنان در ایجاد شادی و نشاط می گوید؛ زنان در ایجاد زمینه های شادی و نشاط موثر هستند و خصوصیات شخصیتی و قدرت خارق العاده آنان که از لطافت و احساسات درونی شان نشات می گیرد، می تواند هم باعث شادی خود زنان شود و هم اینکه برای اطرافیان شادی به ارمغان بیاورد. اما این شادی و نشاط هم به موقعیت و جایگاه زن در جامعه بستگی دارد؛ جایگاهی که حتی باعث افسردگی و غمگینی زنان می شود.
او ادامه می دهد؛ نماد شادی برای مردان و زنان هم با هم متفاوت است و این موضوع را باید در بستر فرهنگ جامعه تفسیر کرد و مورد تحقیق قرار داد. از سوی دیگر بروز رفتارهای شادی آور مردان در اجتماع بیشتر است چون این فرهنگ و ریشه های سنتی است که شادی زنان و مردان را تعریف و ارائه می کند.
آیا در ریشه های فرهنگی و اجتماعی جامعه برای ایجاد شادی و شادبودن، بنیانگذاری صورت می گیرد؟ میرشریفا می گوید؛ در این زمینه در ایران هم مردان و هم زنان با مشکلاتی روبه رو و مواجه هستند. برای مثال بسیاری از افراد به دلیل کنکور و سیستم دانشگاهی ایران در رشته تحصیلی یی که مورد علاقه و منطبق با شغل دلخواه آنها نیست، مشغول به تحصیل می شوند و بعد از آن برای اینکه بتوانند وارد بازار کار شوند به شغلی مشغول می شوند که شاید هیچ تناسبی نه با رشته تحصیلی و نه با علایق آنها داشته باشد. همین عدم تناسب بین شغل و مدرک دانشگاهی باعث ایجاد سرخوردگی در افراد و بروز بیماری های روانی می شود و مسلماً در این شرایط زمینه های بروز شادی از بین می رود.
میرشریفا ازدواج را هم از جمله عواملی می داند که باعث ایجاد شادی در افراد می شود؛ ازدواج و زندگی با فرد مورد علاقه باعث ایجاد شادی و نشاط می شود. اگرچه برای تشکیل خانواده، زنان و مردانی با نگرش، عقاید و افکار مختلف در کنار هم قرار می گیرند اما باید زن و مرد با هم تفاهم داشته باشند تا از بروز آسیب های رفتاری و روانی در آنان جلوگیری شود. مسلماً برای ایجاد شادی و نشاط دائمی در ازدواج، آموزش مهارت های زندگی بسیار موثر است چون یکی از این مهارت های اصلی، توانایی حل مساله است.
او به موارد دیگری هم اشاره می کند؛ هرچند ساختار خانواده، زمینه های بروز شادی و نشاط را تقویت می کند اما باید توجه داشت که اگر ساختار خانواده مستبدانه و بر اساس اعمال قدرت بیشتر از جانب یک نفر از اعضای خانواده بر بقیه باشد که در ایران این اعمال قدرت بیشتر از جانب مردان صورت می گیرد، نه تنها شادی و نشاطی وجود نخواهد داشت بلکه ساختار خانواده در اینجا دارای تاثیرات منفی خواهد بود. نماد بیرونی شادی در افراد چیست؟ میرشریفا می گوید؛ جامعه، شادی دائمی را در افراد ایجاد نمی کند بلکه شادی در لایه های درونی و شخصیتی افراد نقش می بندد.

مریم لشینی

منبع : روزنامه اعتماد