فقه و بازتابها

دیرگاهی است تحول در فقه مدرسه و تبدیل آن به فقه جامعه, دل مشغولمان دارد.
در مجلّه (حوزه) این دل مشغولی را بارها بار, نمودیم. از آغازین شماره ها تا کنون, که ماههاست پا در یازدهمین سال طلوع خویش از افق حوزه علمیه قم, گذارده, این سمت و سو را در گفت و شنود با عالمان, اسلام شناسان و صاحب نظران, در مقالات تحقیقی و تحلیلی و در مقالات ویژه فقهی, چه رسیده و چه تولید داخلی, لحاظ کرده ایم.
تا این که نیازهای جامعه اسلامی, وادارمان کرد بخشی از صفحات مجلّه را و گاه شماره ای را به مناسبتی, ویژه (فقه) کنیم. امّا این کار, با محدودیتی که در صفحات مجلّه ( حـوزه ) داشتیـم و گستردگی مسائل نوپیدای فقهی, میسور نشد. از این روی, به فکر انتشار کتاب (فقه) افتادیم که گه گاهی از این تریبون, نظرها را منعکس کنیم و پیامها را به گوش مشتاقان برسانیم.
کتاب اول (فقه) را به همین انگیزه, نشر دادیم. استقبال پرشور بود و گرم آهنگ. صداهایی هم به مخالفت, شنیده می شد. امّا صدای مردان صالح خدا و بصیر به امر دین و آشنای به امور مسلمانان, آرزومندان تحقق جامعه ایده آل اسلامی, چنان دل انگیز بود و گرما بخش و یأس زدا و مشوق و پر هیبت, که صداهای ناهنجار را مجال نمی داد که فراتـر از گوش صاحبان صدا رود. در فضا گم می شدند و اهل درد و بصیرت, کریمانه و بی اعتنا به این صداهای دلخراش و درد افزا, گذشتند و کارمان را ارج گذاردند و با ارسال مقالات دقیق و علمی یارمان شدند. به امید این که بذل محبتها ادامه یابد.
مقام معظم رهبری, ما را با کلمات تشویق آمیز خود و با ابراز خرسندی از راهی که برگزیده بودیم, نواخت:
(من, تقریباً, همه این مجلّه را مطالعه کرده ام. اگر بگویم بهتر از این نمی شد, شاید می شد. ولی الآن, بهترین است. این که می گویم بهترین است, نه تنها به جهت آن است که فکر نوی است, بلکه از جهت فنی و علمی هم خوب است.)
این کار خُرد را چنان بزرگ نمود در مناسبتهای گوناگون, در مجالس و محافل, عمومی و خصوصی که شرمگین شدیم و مدیون آن همه لطف و مهربانی.
انتظار نداشتیم این هدیه کم مقدار, از افراد کم مایه و نوپایی چون ما, پیش سلیمان چنین قدر یابد. این را حکایت از آن می دانیم که مردانی که دانش و فکرشان, در این دوران نیاز, می تواند گره بگشاید و کار را به سامان رساند و طرح نو در افکند, به میدان نیامده اند و یا غنوده اند و بی تفاوت از کنار قضایا و مشکلات دست و پا گیر, در گذر.
یا به این احساس نرسیده اند که روزگاری است دگر و نیازها از نوع دگر, باید آهنگ کار کرد و پیامهای نو, راه گشا, حیات آفرین, مانع زدا, عرضه داشت. توانایی اسلام را نمود, چگونگی بر خورد آن را با مشکلات و معضلات اجتماعی, سیاسی, اقتصادی, فرهنگی تبیین و تفسیر کرد و نسل جوان و سرگردان و انسانهای جویای معنویت و علاقه مند به زندگی در سایه قوانین ایمنی آفرین, روح افزا و آسایش خاطرآور اسلام را, ره نمود.
این همه, سبب شد, کتاب (فقه) را به نشریه (فقه) بدل کنیم و هر سه ماه یک بار, به بازار اندیشه عرضه داریم, تا گامی باشد در راه ادای دینی که به نظام مقدس اسلامی و رهبری داریم. شماره اوّل را ویژه شیخ اعظم, از جمله بنیان گذاران فقه استدلالی و صاحب سبک در اصول, گردانیدیم. به امید آن شروع از این قلّه, سبب گردد که خداوند بزرگ, ما را بر قلّه بدارد و روی بر قلّه و از سقوط و فرو افتادن در درّه های ناپیدا عمقِ اندیشه های سخیف و به دور از قرآن و سنّت و جمود و کژ اندیشی, مصون بدارد و در همه آنات, دستمان را بگیرد و راه بنماید که سخت محتاجیم.
● مقام معظم رهبری:
آقایان! فقهای بزرگی از قبیل صاحب جواهر که ما فقهمان را به تعبیر امام , رضوان الله علیه, گفتیم فقه جواهری, خصوصیت عمده شان این بود که اهل تحول در اندیشه های رایج فقهی زمان خودشان بودند ... آن فقیهی می تواند الگو باشد, برجسته باشد, بزرگ باشد, که دارای این روح باشد. مرحوم آیت الله بروجردی, رضوان الله علیه, که قلّه فقاهت شیعه شد در زمان خودش, از این قبیل بود. امام, رضوان الله علیه, از این قبیل بود. در حوزه ها باید روح تطور علمی و فقهی وجود داشته باشد.
از بیانات مقام معظّم رهبری, در آغاز درس خارج سال۷۳
● امام خمینی, رضوان الله علیه:
هدف اساسی این است که ما چگونه می خواهیم اصول محکم فقه را درعمل فرد و جامعه پیاده کنیم و بتوانیم برای معضلات, جواب داشته باشیم و همه ترس استکبار از همین مسأله است که فقه و اجتهاد جنبه عینی و عملی پیدا کند وقدرت برخورد درمسلمانان به وجود آورد.
صحیفه نور ج ۹۸/۲۱
بسیاری از افاضل و طلاب بی احتیاط را می بینم, به محض این که خود را دارای قوه اجتهاد می یابند, در همه امور حکومتی, دخالت می کنند; مثلاً, حکم به ثبوت هلال, قضاوت بین مردم و اجرای حدود و تعزیرات, تصرف در اموال یتیمان و دیوانگان و سفیهان و غائبان می کنند و دخالت در امر ازدواج آنان و عزل و نصب قیّم و تصرف در خمس و مال مجهول المالک و اجاره دادن موقوفات عمومی و کارهایی شبیه به اینها, که از وظائف زمامدار و ریاست عالیه مسلمانان است, قسمتی از کارهایی است که این افاضل و طلاب بی احتیاط انجام می دهند. در حالی که دلیلی برای کارهایی که می کنند, ندارند.

منبع : مجله فقه