قاجاریه خدمات بزرگی به ایران کرد!

از آدم‌های عامی تا پژوهشگران تاریخ، هر کس که سخن از قاجاریه به زبان می‌آورد، نقدها بر عملکرد این دودمان دارد.
اما کسانی هم یافت می‌شوند (هرچند کم تعداد) که کارنامه قاجاریه را مثبت ارزیابی می‌کنند. یکی از اینان سلطان علی میرزا، فرزند سلطان عبدالمجید میرزا، برادر احمد شاه قاجار است، او که هفتاد و پنج سال دارد در بیروت به دنیا آمده اما از هجده ماهگی در فرانسه زندگی می‌کند.
سلطان علی میرزا دو سال پیش در هشتادمین سالروز انقراض سلسله قاجاریه با وب سایت بی‌بی‌سی به گفت‌وگو پرداخت و نظرات خود درباره پدران قجر خویش را شرح داد. اکنون شاید مرور گفته‌های او که بی‌بی‌سی آن را به صورت یک متن مستقل منتشر کرده، خالی از لطف نباشد. جالب اینکه او در تحلیل خود از سلسله قاجار به حوادث بزرگ این دوران از قبیل جنگ ایران و روس و جدایی قفقاز از خاک ایران؛ معاهده پاریس در زمان ناصرالدین شاه و جدایی افغانستان از ایران؛ واگذاری امتیازات مختلف به روس و انگلیس و نهایتاً خیزش عمومی علیه دولت قاجار در جنبش مشروطیت هیچ اشاره‌ای ندارد.
این نکته را نیز باید در شرح وضع خاندان قاجار پس از خلع احمد شاه از سلطنت توضیح داد که احمد شاه سه برادر تنی داشت: محمدحسن میرزا که ولیعهد بود. در سال ۱۹۴۳ میلادی درگذشت، سلطان محمود میرزا که در سال ۱۹۸۸ در اویان فرانسه فوت شد و پدر سلطان عبدالمجید میرزا که در سال ۱۹۷۵ در پاریس از دنیا رفت. او یک برادر ناتنی هم داشت که از همسری که محمد علی شاه پیش از ازدواج با ملکه جهان، مادر احمد شاه داشت به دنیا آمده بود.
برادران احمدشاه همگی از ایران رفتند اما برادر ناتنی او و اولادش در ایران ماندند. پس از شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی (۱۹۴۱ میلادی) که رضاخان از حکومت کنار گذاشته شد این ایده مطرح شد که سلطان حمید میرزا، پسر محمدحسن میرزا را به ایران برگردانند و پادشاه کنند.
سلطان حمید میرزا در دانشکده دریانوردی تحصیل کرده و به ناوگان بازرگانی بریتانیا پیوسته بود اما با راه افتادن جنگ جهانی دوم به نیروی دریایی منتقل شده و افسر نیروی دریایی بریتانیا شده بود و همین موضوع مشکلی برای به سلطنت رساندنش بود و این موضوع در همان حد صحبت باقی ماند.
احمد شاه هیچ‌گاه کنار گذاشتنش از سلطنت را نپذیرفت و آن را قانونی ندانست، محمد حسن میرزا هم پس از مرگ احمد شاه خودش را در روزنامه‌های اروپا به عنوان وارث تاج و تخت ایران اعلام کرد اما ادعای خاندان قاجار بر تاج و تخت با مرگ محمد حسن میرزا دیگر هیچگاه جنبه رسمی پیدا نکرد و حالا بخوانید نظرات سلطان علی میرزا پیرترین بازمانده از میان برادرزادگان احمد شاه را:
به نظر من در همان زمان احمد شاه، در ایران افرادی مثل مصدق، قوام‌السلطنه و دیگران بودند که اگر سلطنت احمد شاه ادامه می‌یافت می‌توانستند با کمک برخی از رجال آن زمان که افرادی قوی بودند دموکراسی رجالی در ایران برپا کنند و این دموکراسی رجالی به مرور، همان‌گونه که در ممالکی همچون انگلستان پیش آمد، به دموکراسی ملی بینجامد.
من معتقدم که بریتانیا نقش فعالی در ساقط کردن خاندان قاجار از قدرت داشت و این را قبول ندارم که می‌گویند عوامل بریتانیا بدون اطلاع دولت مرکزی این کشور در روی کار آوردن رضاخان شرکت کردند.
من فکر نمی‌کنم که مملکتی مثل بریتانیا که در آن زمان امپراتوری قوی‌ای بود، سفارتخانه‌اش در تهران بدون توافق دولت مرکزی اقدامی بکند.
در وزارت خارجه بریتانیا دفاتری هست که سیاست بلندمدت این کشور را تعیین می‌کند، منقرض کردن سلطنت قاجار هم حتماً از همان سیاست‌هایی است که در این دفاتر تعیین شده و مورد قبول مقامات بریتانیایی بوده است.
خاندان قاجار در آن دوران مشکل، خدمات بزرگی به ایران کرد، آغامحمد خان قاجار این مملکت را که در قرن هجدهم پاره پاره شده بود یکپارچه کرد و هجده سال جنگید تا تمامیت ارضی آن را تامین کند.
در دوران ناصرالدین شاه چون ایران در صلح به‌سر می‌برد و جنگی رخ نداد، فرهنگ و هنر و ادبیات پیشرفت کرد و نوعی رنسانس بوجود آمد که آثار آن هنوز در ایران مشهود است.
ارتش نوین ایران را هم عباس میرزا، ولیعهد فتحعلی شاه با کمک خارجیان و به‌خصوص فرانسوی‌ها شکل داد. قاجاریه ایران را به آستانه دنیای مدرن رساند.

منبع : آریایی