فناوری اطلاعات: توسعۀ سایتهاو نظامهای ارتباطی

سیاست وبرنامه ریزی ارتباطات درهرجامعه وملتی تحت تاثیرعوامل دنیای واقعی است وتوسط آن عوامل شکل میگیرد.سیاستگذاری مرحلۀ اولیه ایست که درآن مشکلات شناسایی میشودوتلاشهای دولتی خاصی به منظورتعیین سمت وسوهاصورت میگیرد،امامفهوم سیاست وبرنامه ریزی ارتباطات به عنوان ماهیت منسجم نمونه های مختلف طرحهای توسعه ای،خوب شناسایی نشده است.به طورکلی،نیازبه کنترل یاقانونمندکردن صنایع فناوری اطلاعات وارتباطات پذیرفته شده است؛امادراکثرکشورهاتوافق کمی درزمینه های سیاسی وفلسفی وجوددارد،یعنی بهترین رویکردهابرای شرایط خاص به سیاستی ختم میشودکه معمولاپراکنده وغیرموثربوده ویاکلاوجودندارد.
● انقلاب ارتباطات:
اگرچه"انقلاب ارتباطات"و"انفجاراطلاعات"انکارناپذیراست،اماماهیت،علل وپیامدهای آنهاهنوزکاملامشخص نیست.درطول سه دهۀ گذشته دودیدگاه متناقض پیشروبوده اند:دیدگاه نخست به گسترش فناوری نوین ارتباطات وجریان بین المللی اطلاعات به عنوان فرآیندهای عادی وتکاملی مینگردکه شبیه فرآیندی است که درطی آن جامعۀ غربی درطول چهارقرن به صورت مداوم تغییرکرده است.
مسئلۀ اصلی به نظرمیرسدکه نقض دموکراسی وتمامت خواهی باشد،علاوه برآن برخی ازمتخصصان میان این صاحب نظرها،نظریۀ"مردان قوی"و"مردان ضعیف"راپیش میکشندکه آنجاکشمکش بین رهبران"خوش فکر"ورهبران"کندذهن"درکانون مسائل قراردارد.وامادیدگاه دوم خوشبینانه تراست؛این دیدگاه بحرانهای کنونی جهان رانه تنهاطنین مرگبارقدرتهای غالب صنعتی،بلکه استیلای کامل کشورهای صنعتی برجهان کمترصنعتی محسوب میکند.این دودیدگاه صحنه رابرای مفهوم جامعۀ جمعی که درطول نیمۀ اول این قرن دربین جامعه شناسان آمریکایی وبریتانیایی متداول بوده است،آماده کرده است.یکی ازاین مفاهیم درنظریۀ زیرمطرح گردیده است:
▪ نظریۀ سه ام:جامعۀ جمعی،رسانه های جمعی وفرهنگ جمعی،رابه عنوان یکی ازنمونه های غالب درساختاراجتماعی مطرح میسازد.اساساجامعۀ جمعی جامعه ایست صنعتی که درآن اعضاءبخش کارگری بیش ازپیش به یکدیگروابسته شده اند.دراین نظریه،چرخۀ مثلثی فرهنگ جمعی،رسانۀ جمعی وجامعۀ جمعی بسته شده است.رسانه های ارتباط جمعی نمونه ای ازفرهنگ جمعی است.فرهنگ جمعی فرزندارتباط جمعی است.رسانه های جمعی زاییدۀ جامعۀ جمعی است.
● فناوری درمقابل سنت:
پس ازآنکه گاندی درهند،جولیوس نایرره درتانزانیا،مائوزدونگ درچین وامام خمینی درایران،اززیرساخت ارتباطی که ازقبل دراین کشورهاوجودداشت،یعنی مجاری سنتی همچون دیدارهای عمومی درسطح گسترده درمراکزتجاری ودرمساجدوبازارهااستفاده کردند،این راه حلهاتوسط دیگران نیزدنبال شد.ازنظرتاریخی این مجاری سنتی که به عنوان منابع ارزشمندبرای طبقه بندی،مطالعه وبررسی،موردغفلت قرارگرفته بودند،اصطلاحاارتباطات شفاهی نامیده میشوند،امانوسانات بسیاری درارتباطات شفاهی وجودداردکه هنوزتعریف وتبیین نشده اند.
درچنین موقعیتی فناوری جدیدرشدکرد،ازآن جمله میتوان"انفورماتیک"رانام برد.به طورکلی انفورماتیک نقطۀ تلاقی رایانه وفناوری ارتباطات راه دوراست وبه پیدایش مجموعه ای ازرشته های مهندسی فناوری علمی وفنون مدیریتی که امکان کارباداده هاواطلاعات رابه طریق نظام مندترفراهم میکند،ضمن اینکه ازشرایط فرهنگی،اقتصادی واجتماعی اطلاعات آگاهی دارد،اشاره میکند.این حوزۀ جدیدتحت تاثیروتوسعۀ عوامل مختلف میباشد.اولین مورد،ظهورفناوری ریزالکترونیک است،که شامل ریزپردازنده ها،ارتباطات پهن باند،فیبرنوری وسایرپیشرفتهامیگردد.جنبۀ دوم انفورماتیک که براین حوزه تاثیرگذاشته است،درک نیازبه سیاستگذاری منسجم دراین حوزه میباشد.
هفت اصل برای سیاست ملی انفورماتیک پیشنهادشده است:
۱) توجه به انفورماتیک درشکل دادن به راهبردهاوسیاستهای توسعۀ ملی
۲) مراجع ذیصلاح وکارگزاریهای خاص انفورماتیک به منظورهماهنگی تلاشها
۳) برنامه های آموزشی بیشتربه منظورتولیدنیروی کارقادربه استفاده ازجدیدترین فناوری
۴) قابلیت تولیدانفورماتیک بومی
۵) توسعۀ راهبردهایی برای استفادۀ مناسب ازرایانه وخدمات ونظامهای ارتباط ازراه دور
۶) شناخت نیازهابه منظورحفظ سنتهای فرهنگی وفناوریهای کنترل به نفع جامعه
۷) همکاری وتعامل منطقه ای وبین المللی.
● فناوری ارتباطات وتوسعۀ ملی:
فناوری وانفورماتیک میتوانندبراحتی سرمشق معرفت شناختی وفرهنگی منسجم غالب دربرخی جوامع باشند،اماهیچکس نمیتواندنیروهای وسیع علم،ایدئولوژی یااسطوره رادرهمان جوامع انکارکند.ازنظرتاریخی،سه پیشرفت اصلی فناورانه راکه تاثیرعمیقی برجنبه های اجتماعی،سیاسی واقتصادی تمدن بشری داشته اند،میتوان شناسایی کرد:این سه انقلاب کشاورزی(ازسال۱۸۰۰قبل ازمیلاد)،صنعتی(ازسال۱۸۰۰میلادی)واطلاعاتی(ازسال۱۹۶۰میلادی)
به عنوان اصلی ترین مراحل تاریخ فناوری موردبحث است.
چارچوبهای مفهومی برای نظریه وسیاست:
۱) برنامه ریزی درازمدت بااهداف سیاستی به سمت توزیع برابرقدرت ارتباطی درآیین یک جامعه
۲) برنامه ریزی جامع که همۀ جنبه های یک نظام ارتباطات رادرچارچوب سیاسی واجتماعی وسیعترجامعه بررسی میکند.
۳) ارتباطات توسعه یار(development support communication)که به منظورتشویق مشارکت افرادذینفع دریک طرح وکسب اطمینان ازاجراوموفقیت آن طراحی شده است.
۴) ارزیابی وانتقال فناوری به ویژه درحوزه هایی چون ارتباطات ماهواره ای،تلویزیون کابلی وارتباط راه دوررایانه ها.
۵) کنترل ومقررات ونتایج حقوقی وسازمانی آنها.
۶) رویکردهای هنجاری وهدفمداری که درآنهاسیاست برنامۀ اطلاعات ازطریق برنامه های انتقادی وجایگزین،نقشی فعال درگسترش نظرات فرهنگی وسیاسی مردم بعهده دارد.
۷) اقتصاداطلاعات که بخش اطلاعاتی اقتصاددررشدهمه جانبۀ اقتصادراتعیین میکند.
۸) رویکردی منسجم نسبت به روش شناسی جامع ویکسان.
منابع ارتباطات دردسترس برای هردورویکردسازمانی وفناوری رامیتوان درسه دسته طبقه بندی کرد:
۱) ارتباطات سنتی وتعاملات بین شخصی
۲) ارتباطات ازراه دورورسانه های جمعی سنتی
۳) فناوری اعلی وکاربردهای فضایی.

منبع : بنیاد آینده نگر ایران