مسکنها (Opiudes)

● کدئین چیست؟
کدئین به عنوان یک مخدر آگونیست که اغلب بصورت کریستالهای سفید رنگ مشاهده می‌شود و به عنوان یک آرام کننده و ضد درد جزو مواد نارکوتیک و از مشتقات تریاک به شمار می‌رود. و درساخت با غلظت ۱۰/۱ درصد تا ۲% درصد ساخته می‌شود.
اشکال مختلف کدئین درسراسر جهان موجود می‌باشد. کدئین فسفات سفید رنگ وبصورت کریستالهای سوزنی شکل که بصورت‌محلول معلق در آب و قابل حل در الکل دیده می‌شود. کدئین‌سولفات نیز بصورت‌کریستالهای سوزنی شکل بی رنگ یاسفید یافت‌می‌شوندکه پودرآن قابلیت حلالیت در آب وکمی‌ آن درالکل می‌باشد.
اشکال مختلف دارویی دیگر قرص، شربت و کپسول می‌باشد.کدئین درشکل شربت که از راه خوراکی که تجویز می‌شود جهت تسکین سرفه‌های غیر خلطی و همچنین ترکیب آن با بعضی از داروها غیر نارکوتیک مسکن جهت تسکین درد تجویز می‌شود. مقادیر زیاد کدئین و مصرف آن حتماً باید با تجویز پزشک صورت بگیرد.
● موارد تجویز کدئین:
جهت تسکین دردهای خفیف و متوسط شامل دردهای مفصلی ـ دردکمرـ درد استخوان، درد دندان وسردرد و میگرن وهمچنین تسکین سرفه‌های خشک واسهال بکار می‌رود.
● موارد احتیاط:
تمام اپیوئیدها و مخدرهای آگونیست سبب ایجاد وقفه و یا اختلال درتوانایی‌ها ی مغزی و فیزیکی انسان‌های مبتلا می‌گردند. کدئین بایستی در افراد با بیماریهای مزمن قلبی و نارسایی تنفسی و آسم برونکیال و افزایش فشار جمجمه با احتیاط مصرف شود. در افرادی که دچار صدمات مغزی نخاعی جمجمه ای شده اند استعمال اپیوئیدها می‌تواند منجر به نارسائی تنفسی گردد.اپیوئیدها همچنین بدلیل اثر گذاری روی ماهیچهٔ مثانه باعث احتباس اداری و یا سختی دفع ادرار می‌شوند.
▪ مصرف در دوران بارداری :
درزنان باردار استفاده کدئین احتمال تشکیل نقائص دستگاه تنفسی جنین را افزایش داده ویا منجر به زایمان زودرس یا سقط جنین می‌گردد. همچنین دربعضی از جنین‌ها علایم سندرم ترک نیز مشهود بوده است. اگر شما باردار هستید و یا مادرانی که وظیفه شیردادن دارند نباید از کدئین استفاه نمایند.
● طرق مصرف:
کدئین می‌تواند از راه خوراکی (PO) زیرجلدی (SC) داخل ماهیچه ای (IM) ومقعدی (PR) مصرف گردد. اثر مصرف مقعدی یا رکتال بطور قابل ملاحظه ای موثر تر از اثر مصرف به روش خوراکی آن می‌باشد. مصرف کدئین بصورت وریدی ممکن است منجر به ورم ریه، تورم پوست و آزاد کردن مقادیر خطرناک هیستامین و اثرات گوناگون قلبی عروقی شود.
زمانیکه کدئین بصورت خوراکی مصرف می‌شود حتماً باید یک لیوان پرآب و یامقداری غذا با آن خورده شود تا کمترین اثر را روی سیستم گوارش داشته باشد.
▪ دوز اثر:
بعضی از افراد جهت سرخوشی از مقادیر بالای ۱۵۰ میلی گرم استفاده می‌نمایند. برای دردهای خفیف ومتوسط دوز ائر به ترتیب زیر می‌باشد. در بالغین ۱۵ تا ۶۰ میلی گرم از راه خوراکی هر شش ساعت یا هر چهار ساعت یکبار برای سرفه‌های غیر خلطی و خشک در اطفال یک سال به بالا mg/kg ۵/۰ دو بار در روز استفاده می‌شود. پایین ترین دوز کشندهٔ گزارش شده دوازده میلی گرم درهرکیلوگرم می‌باشد.
▪ متابولیسم:
کدئین به سادگی در دستگاه گوارش جذب می‌شود و به سرعت به سرتاسر بافتهای بدن از طریق سیستم عروقی انتشار می‌یابد و پس از بافتها بوسیلهٔ کبد و طحال و کلیهٔ دفع می‌شود. آگونیست‌های مخدر و آنتاگونیست‌های مخدر بطور مشخص برگیرنده‌های مغزی و دیگربافتها اثری می‌گذارند. این گیرنده‌ها بطور گسترده اما نه پراکنده درسراسر سیستم مرکزی اعصاب شاهده می‌شوند. انواع گیرنده‌های مخدر شامل گیرنده مو(M) و کاپاKappa و دلتاdelta می‌باشند.
تمرکز و انتشار آنها و انواع مختلف گیرنده‌ها براساس وجود آنها در سیستم اعصاب مرکزی می‌باشد. گیرنده مو(M) بطور گسترده درسرتاسر سیستم مرکزی اعصاب خصوصاً سیستم لمبیک یافت می‌شود و همچنین دربخشهای دیگری مثل تالاموس و مغز میانی نیز مشاهده می‌شود.گیرنده کاپا در طناب نخاعی و کورتکس مغزی یافت می‌شود.
بی دردی یا فقدان احساس درد در اثر تغییرات سیستم درد در طناب نخاعی و رده‌های فوقانی سیستم مرکزی اعصاب ناشی می‌شود. بطور کلینیکال تحریک گیرنده مو سبب ایجاد حالت فقدان درد، سرخوشی، دپرسیون تنفسی ، تنگی مردمک چشم و کاهش حرکات گوارش می‌گردد. تحریک گیرنده کاپا نیز علاوه براثرات فوق سبب کسالت و خستگی نیز می‌گردد.
● اثرات کدئین :
لیست زیرشامل تمام اثرات کدئین و همچنین اثرات جانبی آن می‌باشد.
۱) ساپرس کردن یا جلوگیری و توقف احساس پاسخ به درد، سرخوشی، خواب آلودگی، سستی کاهش اعمال فیزیکی دربعضی افراد و افزایش اعمال فیزیکی دربعضی دیگر، ترس، بی احساسی و احساس خستگی کردن، تنگی مردمک چشم،‌اختلال مغزی،‌عدم دید در شب توهم و متوقف کردن سرفه.
۲) پایین آوردن وکاهش سرعت تنفس
۳) تهوع و استفراغ، یبوست، کاهش اشتها ، کاهش حرکات معده، خشکی دهان، واکنشهای آلرژیک، ‌مشکلات تنفسی، ‌تورم لبها و زبان وصورت، تعریق، کاهش میل جنسی، خارش پوست.
DF۱۱۸ نیز نوعی کدئین است
● مورفین
در سال ۱۸۰۴ م. اولین الکالوئید تریاک – که شناخته شد – مورفین(morphine) نامگذاری کردند که از کلمه مورفئوس (Morpheuse)خدای رویای یونان باستان مشتق شده بود . از سال ۱۸۵۰م. که سرنگهای تزریقی زیر جلدی به بازار آمد ، استفاده از آن گسترش بیشتری پیدا کرد.مورفین از تریاک استخراج میشود و یا مستقیما از ساقه خشخاش بدست می آید و به صورت پودری کریستالی به رنگ قهوه ای روشن و یا سفید می باشد.
مورفین به اشکال قرص، کپسول، پودر یا محلول عرضه می شود و از طریق خوراکی، کشیدن از راه مجاری تنفسی و تزریق زیر پوستی و داخل سیاهرگی مورد استفاده قرار می گیرد.شروع مصرف ‹‹ مورفین ›› را متخصصان به ‹‹ ماه عسل ›› تعبیر می کنند.
زیرا ‹‹ مورفین ›› تمام احساسها را تغییر می دهد، و به تجربه های ادارکی، خلقی و حسی و اساساً ارتباطات شخص با دنیای خارج، ظاهر دلنشینی می بخشد. این لذت در ابتدا در مورد احساسات داخلی نامشخص، بسیار شدید است.
کارکرد ذهنی در سطوح بالا مانند قدرت استدلال نه تنها دچار اشکال نمی گردد، بلکه عملکرد آن با شور و هیجان زیاد توأم است. البته پس از مدتی مصرف، عادت پدیدار می گردد و شخص به ناچار مقدار مصرفی خود را افزایش می دهد.
اضطراب که خود جزئی از درد و رنج وابسته به کمبود احتمالی در اعتیاد است، سبب می شود که شخص علاوه بر افزایش مقدار مصرفی خود، فواصل مصرف را کاهش داده و به این شکل از بروز علائم کمبود و اضطراب احتمالی جلوگیری نماید.
البته افرادی هستند که مصرف روزانه خود را بدون افزایش قابل ملاحظه ادامه می دهند، و زندگی خود را براساس ریتم سرنگ ها قرار داده و به کار و زندگی معمولی خود مشغول می باشند. اما افراد دیگر قادر به تداوم کار و فعالیت نبوده و دائماً درپی بالا بردن مقدار مصرفی و پر کردن سرنگ های بعدی هستند.
اختلاف مورد اشاره مربوط به سازمان روانی – شخصیتی فرد و قدرت او در کنترل تمایلات و ارضا آن است. اما در اکثر موارد، اعتیاد به مشتقات ‹‹ تریاک ›› به طور عام و به ‹‹ مورفین ›› به طور خاص، موجب زوال سریع فیزیکی ، روانی و اجتماعی می گردد، و افرادی که قدرت ذهنی خود را حفظ کرده اند، رنج فراوان می کشند. زیرا دیگر از ماه عسل خبری نیست، بلکه فقط لحظات پر اضطراب و سختی وجود دارد که شخص به پرکردن سرنگ فردای خود می اندیشد.
مرفین به صورت امروزی برای از بین بردن درد از قرن ۱۹ م. سابقه دارد و از حیث طبقه بندی فارماکولوژی، تضعیف کننده سیستم مرکزی اعصاب می باشد.

منبع : ستاد مبارزه با مواد مخدر