سینمای مصر و بحران تقلید از هالیوود ‌

سینمای مصر برای مدتها نقطه کانونی فرهنگ عـــرب به حساب می آمد، اما امروزه وضعیت آن کمی عوض شده است.
فیلم "آکواریوم" در اواخر سال ۲۰۰۶ ساخته شد، موقعی که اپیدمی آنفلوآنزا و موج آشوب های سیاسی سراسر مصر را فرا گرفته بود. در کنار کشتار پرندگان و سرکوب آشوب ها، این فیلم به زندگی ۴۸ ساعته دو بیگانه می پردازد. امر واکد Amr Waked(‌‌)، هنرپیشه مصری با چانه مثلثی و چشم های آبی نافذش، نقش یوسف را بازی می کند که به عنوان یک دکتر در یک بیمارستان گرانقیمت کار می‌کند و شب ها نیز در یک کلینیک غیر قانونی سقط جنین مشغول به فعالیت است. او بیماران خود را در نوعی از حالت هیپنوتیزم قرار می دهد و بعد از شنیدن حرف های آنها، رازهایشان را برای آنها بازگو می کند. هیند صبری(‌‌)Hind Sabri نقش لیلا را بازی می‌کند که میزبان برنامه گفتگوی رادیویی "رازهای شبانه" است. او هر شب، قبل از آن که وارد دنیای ترسناک شخصی خود که به واسطه مادرش بر او تحمیل شده، شود به اعترافات دیگران گوش می کند. در آخر فیلم، این دو همدیگر را ملاقات می کنند. یسری نصرالله Yousri Nasrallah(‌‌) کارگردان فیلم می گوید. "هر دو آنها آدم های بی روح و خونخواری هستند. آنها به درون زندگی شخصی افرادی که به حرفهای آنها گوش می دهند، نفوذ می کنند.استعاره آکواریوم، مربوط به احساسی است که مردم هنگام تماشای دیگران از پشت شیشه آکواریوم دارند."
برای چندین دهه، سینمای مصر به عنوان یک وسیله فرهنگی، جهان عرب را به هم متصل می نمود. قاهره، دارای سینمای فوق العاده و هنری بود. اما فیلم هایی نظیر "آکواریوم" یا "ساختمان یاکوبیان" فیلم های خوب نپخته ای از آب در آمده اند. ارزش ها،اقتصاد و تکنولوژی به سرعت در پایتخت تجارت فیلم کشورهای عربی رو به فرسایش است.‌
دیگر کشور های عربی هم دارند به وضعیت مصر دچار می شوند. دوبی در کشور امارات به محلی برای بهترین تجهیزات پس از تولید منطقه بدل شده است. سوریه شروع به ساخت مجموعه برنامه های تلویزیونی کرده که باعث شهرت آنها شده است. لبنان به سراغ فیلمبرداری از ویدئوهای موسیقی برای بازار رفته است. کانال های ماهواره مثل ‌MBC‌ (عربستان) به پخش فیلم های هالیوودی با زیر نویس عربی روی آورده اند. حنا رحمان (‌)Hana Rahman که به کار تجارت موسیقی و فیلم در دنیای عرب مشغول است می گوید: "از یک طرف این دسته از فیلم ها باعث گسترش توجه مردم به آن ها می شود، اما از طرفی به تجارت هم آسیب می رساند زیرا مردم کم کم آگاه می شوند که فیلم های بهتری هم وجود دارد."
تأثیر فیلم های وسترن در عین حال باعث تغییر مذاق مردم در زمینه برنامه های تلویزیونی ماهواره ای شد. منتقدین سینما معتقدند که بسیاری از فیلم های جدید مصر، تقلید بدی از روی هـالـیوود است. حنا رحمان معتقد است: "تجارت نیازمند شیوه های جدید، ذهن های خلاق و افراد جوان است. همچنین باید به این نکته توجه داشته باشید که بینندگان احمق نیستند. مردم فقط به دنبال چیزی نیستند که آنها را به خنده وادارد. آنها چیزی را می خواهند که حقایق بیشتری را از مسائلی که ما در خاور میانه با آنها دست و پنجه نرم می کنیم، نمایش دهد."‌
فیلم ها اولین بار در سال ۱۸۹۶ وارد مصر شدند و در سال ۱۹۲۷ اولین فیلم بومی کشور به نام (لیلا) به طور صامت ساخته شد. در دهه۱۹۷۰، مصر حدود ۸۰ فیلم و سریال در سال تولید می کرد و لهجه عربی مصری به زبان مشترک جهان عرب تبدیل شد. اما کم کم رو به زوال رفت. برخی از آن به جریان جنگ سال ۱۹۶۷ با اسرائیل بر می گردد که باعث بی اعتباری ملی گرایی این کشور شد. بسیاری از خانه های تئاتر بسته شدند. مراکز تولید متوقف شد و در اواخر دهه۹۰ بود که برخی از آنها مجدداً به صحنه بازگشت، آن هم به شکل خاصی از تئاترهای مختلط درون فروشگاهها. تجهیزات جدید تولید در حومه های شهر های بیابانی جدید افتتاح شد.‌
فیلم "ساختمان یاکوبیان" با آنکه بر زندگی افراد زیادی از ساکنین آپارتمانهای قاهره تأثیر گذاشت و در زمره موفق ترین فیلم های مصری به شمار می رود،اما با مقاومت های بسیار زیادی نیز مواجه شد. بسیاری از مقاله نویسان و ستون نویسان ادعا می کنند که این فیلم باعث رسوایی جامعه مصر شد. بسیاری از اعضای پارلمان، تقاضای سانسور صحنه های زیادی از این فیلم را داشتند. صبری، هنرپیشه فیلم "آکواریوم" اعتقاد دارد که "حضور وقایع این فیلم را در جامعه نیز می توان احساس کرد. تغییرات زیادی در حال شکل گیری است.این یک روند جدید است؛ روندی که برای مدتی طولانی حاکم خواهد بود." واکد هم می گوید که خیلی از دوستان صمیمی او نیز فیلم هایش را تماشا نمی کنند. او می گوید: "آنها فیلم های آمریکایی، انگلیسی، ایرانی، اسپانیایی و اروپایی را تماشا می کنند زیرا اکثر فیلم های مصری واقعا بد هستند."‌
فیلمی مثل "یاکوبیان" بارقه های امید را روشن کرده است. امید می رود سینمای قاهره که مدت ها هر چه می ساخت مورد پذیرش دنیای عرب قرار می‌گرفت، دوباره قدرت خود را باز یابد. با زوال فیلم های ظاهری پر ادعا، فیلم هایی در حال پدیدار شدن هستند که زندگی واقعی مردم را نشان می دهند.‌

مأخذ: لس آنجلس تایمز

منبع : روزنامه آفتاب یزد