سفر به دنیای یخی

امروزه گردشگری با کشتی‌های تفریحی به مناطق گرمسیری با استقبال فراوانی روبه‌رو است. از سوی دیگر مسئولان سفر به مناطق قطبی را به‌عنوان جایگزینی برای این‌گونه سفرها، بسیار تبلیغ می‌کنند. پاتریک تومی کانادائی، ناخدای بازنشسته کشتی‌های یخ‌شکن، جذابیت‌ها و خطرات سفرهای دریائی به مناطق قطبی را بررسی می‌کند.
افزایش تعداد کشتی‌های تفریحی و مسافرانی که این کشتی‌ها را برای گذراندن تعطیلات خود انتخاب می‌کنند، بازار سفرهای دریائی را پر رونق‌تر از همیشه ساخته است. در اغلب موارد کسانی که خواهان سفر با این کشتی‌ها هستند، دیگر حتی به انجام یک سفر هوائی هم نیازی ندارند، بنابراین تعجبی ندارد اگر خطوط کشتیرانی تفریحی در جستجوی اهدافی تازه و عجیب باشد.
سفر به مناطق گرمسیری امروزه بازار بسیار گرمی دارد و سفر به مناطق قطبی نیز فراوان تبلیغ می‌شود. هدف این تبلیغات نیز اغلب کسانی هستند که علاقه‌مندند به سرزمین‌هائی بروند که کمتر کست انجام داده است. هم‌چنین آن دسته از کشتی‌های تفریحی و کارکنانشان که مشتاق رویاروئی و برخورد نزدیک با مکان‌های کمتر شناخته شده هستند، از طرفداران این سفرها محسوب می‌شوند.
برای سفر به اقیانوس‌های منجمد شمالی و جنوبی دو راه وجود دارد. برای ماجراجویان واقعی کروزهای مسافرتی وجود دارند که معمولاً کوچک‌تر و جمع‌ و جورتر اما گران‌تر هستند. مسافران این کشتی‌ها می‌توانند به هنگام پهلو گرفتن آنها در ساحل، پیاده شده و طبیعت وحشی منطقه را از نزدیک لمس کنند.
از سوی دیگر بسیاری از مسافران دوست دارند دیدار از مناطق قطبی را بدون این‌که آسایش خود را به مخاطره بیاندازند، در قالب یک سفر لوکس و مجلل انجام دهند. آنها تمایلی ندارند که با رفتن به ساحل لباس‌هایشان خیس شود یا دچار سرماخوردگی شوند. برای این دسته از مسافران، کشتی‌های تفریحی بزرگی وجود دارد که سفری را پیشنهاد می‌کند که می‌توان آن را ”گذر از حاشیه“ (fly by) آب‌های قطبی توصیف کرد. این سفرها دیگر با پهلو گرفتن کشتی همراه نیست، اما منظره‌ها و چشم‌اندازهای بسیار زیبا و بدیع از طبیعت، حیات‌وحش و کوه‌های یخ را شامل می‌شود، که البته هیچ‌کدام در فاصله بسیار نزدیک قرار ندارند.
به هر حال دریانوردی و هدایت کشتی در آب‌هائی که در هر گوشه آن قطعه یخی شناور است، مشکلات و مسائل مربوط به خود را دارد. اغلب کشتی‌های معمولی تجهیزات دفاعی لازم در برابر خسارات ناشی از برخورد با یخ‌ها را ندارند.
کشتی‌هائی که در مسیرهای این چنینی و طولانی تردد می‌کنند، معمولاً در برابر یخ‌ها مقاوم‌سازی شده‌اند و یا به یخ‌شکن‌هائی مجهز می‌شوند.
میزان مقاومت هر کشتی در برابر یخ نشان دهنده این است که آن کشتی تا چه میزان برای چنین سفری مناسب است.
این مسئله برای انتخاب مقصد در سفرهای قطبی کاملاً تأثیرگذار است، چراکه در موارد بسیاری مسیرهای سفر به سبب شرایط و نحوه قرار گرفتن یخ‌ها دچار تغییراتی می‌شود. بنابراین مسافران قطبی نباید انتظار داشته باشند که درست طبق برنامه در مکان‌های از پیش تعیین شده، حضور یابند. برای مثال در صورتی‌که یخ در مسیرهای بین راه دیده شود این امکان وجود دارد که کشتی ناچار شود مدتی توقف کرده و یا مسیر خود را تغییر دهد.
● تذکر در مورد انحراف‌های احتمالی
نسخه‌های نهائی بروشورها تذکراتی را در مورد شرایط ویژه یادآوری می‌کنند. به این ترتیب مسافران در می‌یابند که هیچ شناوری قادر نخواهد بود که آنان را در هر زمانی که مایلند به هر نقطه‌ای که می‌خواهند برساند.
البته مشکل انحراف از مسیرهای اصلی، بعضی مواقع رویاروئی‌های غیرمنتظره و جالبی را هم در پی دارد، چراکه ثابت شده است اشتیاق و کنجکاوی مسافران و خدمه در مسیرهای جایگزین بیش از مسیرهای اصلی تحریک می‌شود. با این همه خدمه تلاش دارند تا حوادث غیرمنتظره یا بی‌برنامگی‌ها، گردشگران را از دیدار جاهائی که مد نظرشان بوده است، محروم نکند.
از آن‌جا که ناوبری دریائی در مناطق قطبی به دانشی ویژه نیاز دارد، صنایع بیمه دریائی برخورداری از تجربیاتی را در این زمینه برای خدمه عادی کشتی و یا کارشناسان هدایت کشتی در مسیرهای یخی الزامی کرده است.
جالب است که بدانید علی‌رغم استفاده از تجهیزات پیچیده، هنوز هم شیوه قدیمی ناوبری از طریق نگاه کردن از پنجره‌ پل‌های کشتی به خارج، به جای صفحه‌های الکترونیک، تنها راه مطمئن برای شناسائی مکان یخ‌ها است. حداقل حضور مداوم دو افسر نگهبان روی پل در شرایط وجود یخ، ضروری است. این مسئله به تمرکز فوق‌العاده افسری که کشتی را هدایت می‌کند، نیاز دارد تا راهی ایمن را در میان یخ‌هائی که مرتب تغییر وضعیت می‌دهند پیدا کند.
این تمرکز نباید با مشغول شدن به انجام کارها و وظایف کم اهمیت‌تر، نظیر ثبت و ظبط آمارها، جواب داردن به تلفن و یا حتی تعیین موقعیت کشتی روی نقشه، خدشه‌دار گردد.
تمامی این فعالیت‌های جانبی را افسر دیگری که در حال نگهبانی است، انجام می‌دهد و در مواقع ضروری با تذکرات خود در مورد شیوه ناوبری و موارد دیگر به افسر هدایت‌کننده، او را هدایت می‌کند.
برای ناوبری و هدایت کشتی در مناطق قطبی، کمک‌های جانبی اندکی از قبیل چراغ‌های هشدار یا فانوس‌های دریائی وجود دارد. به علاوه نقشه‌ها ممکن است به میزان کافی دقیق نباشد. بنابراین باید برای مقابله با خطرات غیرمنتظره و ناشناخته‌ای که در طول ساحل کمین کرده‌اند، احتیاط‌ها و مراقبت‌های بیشتری انجام شود.
برای شناسائی ناخداهای کارشناس در محیط‌های یخی هنوز قوانین و مقررات یا مدارک خاصی مشخص نشده است. با این همه سازمان جهانی دریانوردی (IMO) به مدت ۲ دهه است که برای اعطای گواهینامه در این زمینه کار می‌کند، اما هنوز به نتایج ملموسی نرسیده است.
اما ناخداها، تجربیات بسیاری را برای مقابله با یخ، در فصل‌های مختلف سال طی سفرهایشان به اقیانوس‌های منجمد شمالی و جنوبی کسب کرده‌اند. آنها هم‌چنین بارها وظایف دیدبانان یخی و یا فرماندهی عملیات یخ‌شکنی را برعهده داشته‌اند.
یک ناخدای آب‌های یخی، علاوه بر تجربه برای هدایت کشتی در یخ، باید اطلاعات خوبی از ویژگی‌ها و مشخصات محلی مناطق قطبی داشته باشد. چنین اطلاعاتی در شرایطی که گرفتن تصمیم‌های آنی بر تصحیح مسیرهای سفر ضروری می‌شود، بی‌اندازه باارزش است.
دانستن مسیرهای جایگزین و امن به ویژه از این‌رو اهمیت می‌‌یابد که با به هم خوردن برنامه اصلی و ناکامی در رساندن مسافران به مقصد برنامه‌ریزی شده که بسیار هم رخ می‌دهد، باید بتوان آنها را به مقصدی رساند که موجبات دلخوری و سرخوردگی‌ها نباید جذابیت‌هائی کمتر از مسیرهای اصلی را داشته باشند.
وقوع حوادث نیز حتی با حضور کشتیرانان با تجربه در آب‌های یخی اجتناب‌ناپذیر است. با این همه درجه ایمنی سفرهای قطبی در مناطقی این چنین دور افتاده و دارای شرایط آب و هوائی سخت، تفاوت چندانی با متوسط ایمنی در سایر سفرهای دریائی در دیگر نقاط جهان را ندارد.
موارد بسیاری در سفرها پیش آمده که به دلیل آب و هوای بد کشتی برای ساعاتی از سفر بازمانده و یا مجبور به توقف شده است، اما پس از آن به راحتی و بدون آن‌که خسارت مهمی را متحمل شود، توانسته است به سفر خود ادامه دهد. تنها در یک مورد حادثه‌ای جدی در سال ۱۹۸۹ در ایستگاه پالمر در شبه جزایر اقیانوس منجمد جنوبی رخ داد که به توقف طولانی مدت کشتی منجر شد.
● اجتناب از تاکتیک‌های هجومی
خسارت سنگین ناشی از برخورد با یخ امروزه تقریباً برای شناورهای تفریحی ناشناخته است، چراکه هر کشتیران در آب‌های یخی به خوبی می‌داند که راز اجتناب از خسارت، پرهیز از هر شرایطی است که که ممکن است واکنش ناگهانی را ضروری سازد.
برخی از کشتی‌ها در شرایط تراکم اندک تکه‌های کوچک شناور یخی، به حرکت خود ادامه می‌دهند. در چنین شرایطی یخ‌شکن‌ها حتی ممکن است سرعت خود را هم کاهش ندهند. اما کشتی‌هائی که تجهیزات مقاوم برای مقابله با یخ‌ها را ندارند، از این کار اجتناب می‌کنند.
من شخصاً به‌عنوان یک هدایت‌گر کشتی مثل سایر کسانی که در عرشه هستند، علاقه چندانی به سوار شدن بر قایق‌های نجات ندارم، با این همه دریانوردی همیشه با خطر همراه بوده است. اما اگر ریسک‌ها به درستی ارزیابی شوند، در آ‌ن صورت دریانوردی در قطب خطرناک‌تر از کشتیرانی در کانالی مه گرفته در شب و هوای نامساعد نخواهد بود. ضمن این‌که در مناطق قطبی مطمئناً ترافیک بسیار سبک‌تر است.

مترجم: مهرداد علمداری
منبع: Fairplay

منبع : ماهنامه پیام دریا