تغذیه تکمیلی کودکان

تغذیه انحصاری با شیر مادر در ۶ ماه اول زندگی مناسب ترین رشد و تکامل را برای کودک تامین می کند . تحقیقات اخیر نشان داده است که شروع زودرس غذای کمکی (بین ۴ تا ۶ ماهگی یا قبل از آن ) موجب مخاطرات جدی برای شیر خوار می شود .منظور از تغذیه انحصاری با شیر مادر آنست که جز شیر مادر و قطره ویتامین هیچ ماده غذایی دیگر، حتی آب هم به شیرخوار داده نشود .
▪ در تغذیه کودک تنوع موادغذایی را رعایت کنید تا کلیه مواد مغذی مورد نیاز کودک تامین گردد .
▪ در تهیه و آماده سازی غذای کودک اصول بهداشتی را مراعات کنید .
▪ دستهای خود و دست و صورت کودک را قبل از تغذیه بشویید و از ظروف تمیز و بهداشتی استفاده کنید.
▪ غذا را بلافاصله پس از تهیه به کودک بدهید
▪ در غذا دادن به کودک از بشقاب و لیوان نشکن و قاشق کوچک و کم عمق (مربا خوری) استفاده کنید.
▪ با توانا تر شدن کودک اجازه دهید خودش غذا بخورد و شما فقط کمک کنید.
▪ وقتی به کودک غذا می دهید با او با محبت صحبت کنید و سعی کنید خاطره خوشی از غذا خوردن در ذهن داشته باشد .
▪ در صورت کم اشتهایی و بی میلی کودک سعی کنید از غذای مورد علاقه وی استفاده کنید و از طریق توجه و محبت بیشتر و همچنین با تغییر در ترکیب ، مزه و حتی رنگ غذا ، او را به خوردن تشویق نمائید.
توجه به این نکات در مورد تغذیه تکمیلی ضروری است:
▪ با شروع غذای کمکی باید دفعات تغذیه با شیر مادر را افزایش داد تا حتی المقدور از کاهش حجم شیر جلوگیری شود .
▪ در سال اول زندگی ، وعده های غذای کمکی ، پس از تغذیه با شیر مادر به شیر خوارداده شود.
▪ هر ۳ تا ۵ روز یکبار می توان ماده جدیدی را به غذای کودک اضافه کرد . این فاصله زمانی برای ارزیابی سازگاری غذا و اطمینان یافتن از عدم وجود آلرژی و حساسیت در کودک است .
▪ مادر می تواند شیرخوار را با قاشقی مناسب و یا با انگشتان تمیز خود تغذیه کند و به محض اینکه کودک آمادگی نشان داد ، تغذیه توسط خود او را تشویق نماید.
▪ ضمن اینکه می توان کودک را به طور معقول برای غذا خوردن تشویق کرد ولی هرگز نباید به زور به او غذا خوراند.
▪ شیر خوار معمولا بین ۱۲- ۹ ماهگی قادر است از دو انگشت سبابه و شست خود برای برداشت قطعات کوچک غذا استفاده کند . لذا توصیه می شود در این سن تکه های کوچک مواد غذایی در دسترس کودک قرار گیرد تا بتواند خود را تغذیه کند .
▪ با شروع تغذیه تکمیلی علاوه بر قطره مولتی ویتامین ، باید روزانه ۱۵ قطره از قطره آهن یا ۵/۱ میلی لیتر از شربت آهن (سولفات فرو) به شیر خوار داده شود .
▪ بعد از دادن قطره آهن باید علاوه بر دادن آب جوشیده خنک شده به شیر خوار دندانهای او را هم با دقت تمیز نموده و یا ترجیحا مسواک زد .* از زمان شروع غذای کمکی باید به شیرخوار به میزان کافی آب جوشیده خنک شده داد .
▪ در سال دوم زندگی باید ابتدا به کودک غذا داد و سپس وی را با شیر مادر تغذیه نمود . از مواد غذایی زیر برای تغذیه در سال اول زندگی نباید استفاده شود:
- سفیده تخم مرغ ، شیر گاو، انواع توت، گیلاس ، آلبالو، کیوی، خربزه و بادام زمینی به علت احتمال ایجاد حساسیت و اسفناج به علت وجود نیتریت .
- مواد غذایی که نیاز به جویدن بیشتری دارند ( مانند : آجیل ، کشمش ، ذرت و تکه های سفت سبزی های خام مانند : هویج ). عسل غیر پاستوریزه ، قهوه ، شکلات ، چای پررنگ و نوشابه .باید به خاطر داشت که یکی از اهداف مهم تغذیه تکمیلی ایجاد رفتار صحیح و مناسب در امر تغذیه کودک است ، نه پر کردن شکم وی .
● خطرات زود شروع کردن غذای کمکی
شروع زود هنگام غذای کمکی موجب می شود تا معده کم حجم شیر خوار با ماده غذایی کم ارزش تر از شیر مادر پرشده و او را از دریافت مقدارکافی از شیر مادر که هنوز مناسبترین غذای شیر خوار است محروم نماید.
چون غذای کمکی بر عکس شیر مادر به سهولت با ویروس ها و باکتریها آلوده می شود خطر عفونت و اسهال به شدت افزایش می یابد.
● شرایط غذای تکمیلی
▪ غذای تکمیلی باید:
ـ در حجم کم دارای انرژی کافی بوده و از نظر کیفی از ترکیب متعادل مواد مغذی و ریز مغذی ها نظیر پروتئین ، کلسیم ، ویتامین ها و املاح برخوردار باشد .
ـ در شروع نسبتا رقیق (کمی غلیظ تر از شیر مادر ) باشد و به تدریج بر غلظت آن افزوده شود.
ـ نرم بوده و هضم آن آسان باشد . از یک قاشق مربا خوری شروع شده و کم کم بر مقدار آن افزوده شود.
ـ تازه و پاکیزه تهیه و با رعایت کامل اصول بهداشتی نگهداری شود.
ـ کاملا پخته شده وبعد از خنک شدن مصرف شود.
ـ فقط به اندازه مصرف ۲۴ ساعت پخته شود و در یخچال نگهداری گردد . اگر در حجم بیشتری تهیه شده است ، مقدار اضافی بلافاصله به صورت وعده های جداگانه در فریزر قرار داده شود.
▪ مشکلات ناشی از شروع نکردن غذای کمکی در پایان ۶ ماهگی
ـ ممکن است از ماه هفتم به بعد شیر مادر به تنهایی برای تامین رشد شیرخوار کافی نباشد.
ـ عدم آشنایی تدریجی با قوام ، مزه و نحوه جویدن غذاهای کمکی از ماه هفتم به بعد ممکن است موجب بی میلی کودک نسبت به مواد غذایی گردد.
● وعده های غذای کمکی با توجه به سن شیر خوار
تعداد وعده های کمکی با توجه به سن شیر خوار به شرح زیر توصیه می شود :
▪ سن کودک
۷-۶ ماهگی / ۴-۳ وعده در روز
۹-۸ ماهگی/ ۵- ۴ وعده در روز
۱۰ ماهگی به بعد / ۵ وعده در روز
ـ از پایان ۱۲ ماهگی کودک باید به تدریج از غذای سفره خانواده تغذیه کند .
▪ چرا نباید غذای کمکی را پیش از پایان ۶ ماهگی شروع کرد
ـ در ماههای اول زندگی قدرت دفاعی دستگاه گوارش شیر خوار در برابر عوامل بیماری زا کمتر است .
ـ شروع زود رس غذای کمکی می تواند به سهولت او را دچار عفونت و اسهال های خطرناک نماید .
ـ مقدار و فعالیت آنزیم های لوزالمعده و املاح صفراوی که در ماههای اول زندگی برای هضم غذای کمکی ناکافی است ، از این سن به تدریج افزایش می یابد و هضم غذاهای کمکی راتسهیل می نماید .
ـ ملکول های درشت موادغذایی ، قبل از این سن می توانند به راحتی از منافذ دستگاه گوارش شیرخوار عبور کرده و احتمال بروز حساسیت و آلرژی را افزایش دهند .
ـ حرکت ناخود آگاه زبان که باعث بیرون راندن غذا از دهان می شود در این سن ازبین می رود و شیر خوار قادر به بلع غذا می گردد.
ـ حرکات جانبی زبان که غذا را برای جویدن به طرف دندانها هدایت می کند بین ۸ تا ۱۲ ماهگی ظاهر می شود .
ـ توانایی کلیه ها که تا کنون برای دفع مواد زائد محدود بوده است ازاین پس افزایش می یابد .
ـ شروع غذای کمکی قبل از پایان ۶ ماهگی نه تنها موجب رشد بهتر شیرخوار نمی شود بلکه اغلب منجر به کندی رشد می گردد.

http://www.biologysaeed.blogfa.com