نقشه مکه مکرمه

● کوه حرا و غار حرا
کوه حرا به نام جبل النور ، جبل القرآن و جبل الاسلام نیز معروف است این کوه که یکی از مکانهای مقدس مکه و ازآثار باقیمانده از عصر رسالت به شمار می رود، در شمال شرقی مکه ، در مسیر جاده ای واقع شده که به سمت عرفات می رود و در فاصله ۵/۱ کیلومتری سمت راست آن جاده قرار دارد در غار به سمت شمال است و فضای آن گنجایش تقریبی پنج نفر نشسته را دارد ارتفاع غار نیز به اندازه قامت یک انسان است غار حرا محل عبادت رسول خدا (ص ) بوده و آن حضرت روزهایی از ایام سال ، به ویژه ماه مبارک رمضان را در آنجا بسر می برده است در همین غار بود که نخستین باربر رسول خدا (ص ) وحی نازل گردید این غار از جمله بهترین و متبرک ترین نقاطمکه محسوب می شود
● کوه ثور، غار ثور
کوه ثور، کوهی است بزرگتر از کوه حرا که در جنوب شرقی مسجد الحرام و در فاصله ای دورتر نسبت به مکه واقع شده است زمانی که مشرکان مکه قصد کشتن رسول خدا ) را داشتند، آن حضرت از شهر خارج شده و به غار ثور رفت و مدت سه روز در آن مخفی بودند به اعجاز الهی ، عنکبوتان تارهایی را بر در غار تنیدند تا مشرکانی را که در تعقیب حضرت بودند از رفتن به درون آن منصرف سازند
● شعب ابیطالب
شعب ابیطالب ، یا شعب علی ، جایی است که مشرکان مکه پیامبر (ص ) و بنی هاشم را حدود سه سال در آنجا محصورکردند و مردم را از دیدار و معاملت با آنان منع نمودند این دره به سوی کوه ابوقبیس سرازیر است و همان جایی است که کتابخانه مکه هم اکنون در آن جاست و در کنار مسجدالحرام واقع است
● قبرستان ابوطالب
قبرستان ابوطالب یکی از زیارتگاههای مسلمانان در مکه به شمار می آید قبرستان ابوطالب محل دفن بسیاری از افراد خاندان بنی هاشم و برخی از نزدیکترین یاران رسول خدا (ص ) است عبدالمطلب جد پیامبر )، عموی رسول خدا ابوطالب و خدیجه (س ) چهره دیگر مدفون در قبرستان ابوطالب است
در این قبرستان بسیاری از عالمان شیعه نیز، که در مکه درگذشته یا به شهادت رسیده اند مدفونند
● مولد النبی (ص )
خانه ای را که رسول خدا (ص ) در آن متولد شده ، با نام مولد النبی می شناسند محل مولد النبی هم اکنون تخریب شده و در آنجا کتابخانه ای بنا شده که امروزه به نام مکتبهٔ مکهٔ المکرمه شناخته می شود
● صفا و مروه
صفا و مروه نام دو کوهی است که در مسعی قرار دارد و درموسم حج ، حاجیان هفت بار فاصله بین آن دو را طی می کنند با افزایشی که در مساحت مسجدالحرام صورت گرفته ، مسعی و مسجدالحرام به هم متصل شده است طول آن ۵/ ۳۹۴ و عرض آن ۲۰متر است و ارتفاع طبقه اول ۱۲و طبقه دوم ۹ متر می باشد مسعی مجموعا ۱۸در دارد
● دار ارقم
این همان منزلی است که پیامبر (ص ) و مسلمانان نخستین در آغاز اسلام پنهانی در آنجا جمع شده ، خدا را عبادت می کردند دار ارقم نزدیک صفا و خارج مسجدالحرام بوده است سپس در آنجا کتابخانه ای ساختند که در سال ۱۳۹۵ ه ق ویران شد و اکنون جزء میدانی است که روبروی صفا و مروه است
● شهر مکه
شهر مکه مکرمه در دل مجموعه ای از دره های رشته کوههای حجاز واقع است و مسجد الحرام در میان دره ابراهیم ، با حدود۲۷۷متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد از ویژگیهای برجسته این منطقه ، کوههای پر شمار پیرامون آن است که برخی از آنها در شکل گیری تاریخ آن نقش داشته اند، از آن جمله جبل النور است ، که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، پیش از بعثت ، در آن به پرستش خدا می پرداخت دیگر جبل ثور است
که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، در راه هجرت به مدینه منوره ، در آن پنهان شد
هجرت ابراهیم علیه السلام از عراق به فلسطین و صحرای سینا در مصر و از آنجا به بیت الله الحرام در مکه مکرمه ، درحدود چهار هزار سال پیش ، دروازه های شمالی شهر را تعیین کرده است مهمترین دروازه های دیگر برای حاجیان عبارتند از : دروازه عراقی ( زبیده )، دروازه مصری ، دروازه شامی و دروازه یمانی یا جنوبی
● عرفات
صحرایی است به درازای ۱۲کیلومتر در شش کیلومتر و نیم در فاصله بیست و یک کیلومتری شمال مکه ، بر سر راه طائف در جهت شمالی این دشت کوهی است که آن را جبل الرحمه یا جبل عرفات نامند صحرای عرفات در این سال ها درختکاری شده و هر حاجی باید از ظهر روز نهم ذی الحجه تا غروب شرعی آن روز در این صحرا به قصد قربت وقوف نماید
● مشعر الحرام
مشعر یا مزدلفه جایی است که حاجیان پس از عرفات بدان جا می روند و تا سر زدن آفتاب در آن می مانند مشعر میان دوتنگه عرفه از یک سو و محسر از سوی دیگر واقع شده است
● منا
دره ای است به عرض تقریبا هفتصد متر و طول دو کیلومتر و نیم که حاجیان باید از طلوع خورشید روز دهم تا ظهر روز دوازدهم جز ساعاتی که اجازه داده شده آنجا را ترک کنند
آن مکان بمانند آن را ملالانی ، منی و ممنی هر سه در خوانده اند و برای هر یک وجه تسمیه ای نیز ذکر کرده اند
● مسجد مزدلفه
در فاصله شش کیلومتری مسجد نمره و پنج کیلومتری مسجد خیف در منا، مسجد مزدلفه قرار دارد که مساحت آن حدود شش هزار متر مربع است
● مسجد الجن
این مسجد مشهورترین و مسجد کهن مکه است موقعیت آن در پایین کوه حجون به سمت حرم ، حدود پنجاه متر بعد از پل ،حجون و در حاشیه قبرستان حجون است نقل شده که ،
نامگذاری آن به مسجد جن به جهت رابطه ای است که با سوره جن ( یکی از سوره های قرآن ) دارد گویا این آیات در محلی که به نام مسجد جن شهرت دارد، نازل شده است
● مسجد شجره
جدای از مسجد شجره که میقات است و جدای از مسجد الشجره که در داخل شهر مکه قرار دارد، مسجدی دیگر با همین نام درمنطقه حدیبیه در نزدیکی مکه بوده است می دانیم که رسول خدا (ص ) در سال ششم هجرت برای انجام عمره به مکه آمد،
اما مشرکان مانع شدند و آن حضرت برای اینکه با آنها درگیر نشود، راه را به طرف غرب کج کرد و در حدیبیه که در مسیر قدیمی جده واقع است ، توقف کرد و سپس نماینده ای به مکه فرستاد و پس از آن که این نماینده بازنگشت ، در زیر درختی
با اصحاب خود بیعت کرد تا در برابر دشمن بایستند این بیعت را به نام بیعت رضوان و بیعت شجره می شناسند با بازگشت نماینده رسول خدا (ص ) جنگ منتفی شد و پس از آن
صلح حدیبیه به امضا رسید در جای این درخت ، مسجدی بوده است که شجره نامیده می شدو توسط دولت سعودی تخریب گردید درخت مزبور نیز توسط خلیفه دوم از ریشه کنده شد! فاکهی از مسجدی در حدیبیه یاد کرده که نامش مسجد آل کرز بوده و مردم بر این
باور بوده اند که رسول خدا (ص ) در آنجا نماز خوانده است اکنون مؤلف آگاه نیست که آیا این مسجد در حدیبیه وجود دارد یا نه
● مسجد خیف
مسجد خیف در سمت جنوبی و بر جانب چپ کسی است که از سوی عرفات می آید گویند رسول خدا (ص ) در حجهٔ الوداع خیمه خود را در این مکان زده و در جایی که محراب مسجد است پنج نماز را از نماز ظهر تا نماز صبح خوانده اند
مسجد نمره : در محل خیمه ای که پیامبر صلی الله علیه و آله در سفر حجهٔ الوداع بر پا ساخت ، بنا شده است
● مسجد نمره
در محل خیمه ای که پیامبر صلی الله علیه وآله در سفر حجهٔ الوداع بر پا ساخت ، بنا شده است
● مسجد معرس
مسجد معرس در نزدیکی مسجد شجره قرار دارد تعریس به معنای خواب آخر شب مسافر در استراحتگاه است از آنجا که رسول خدا (ص ) در این مسجد استراحت کرده و نماز صبح راخوانده است ، آن را به نام مسجد معرس می شناسند ویرانه این مسجد در سال ۱۳۵۴شمسی برجا بوده ، با این حال اکنون باید یقین داشت که در توسعه جدید یا در خود مسجد بزرگ شجره است یا میادین اطراف آن
● مسجد ذوالحلیفه
مسجد شجره که نام دیگر آن ذوالحلیفه است ، حدود ده کیلومتر بیرون مدینه در منطقه آبار علی ( چاههایی که حضرت امیر (ع ) برای استفاده زائران خانه خدا حفر نمود )
قرار دارد نامگذاری این مسجد به شجره ( درخت ) از آنجاست که در عصر پیامبر (ص ) در آنجا درختی بوده که حضرت زیر آن احرام می بستند، و اهمیت این مسجد بیشتر در آن است که رسول خدا (ص ) در حجهٔ الوداع در آنجا محرم شد زائرانی که از مدینه برای انجام اعمال حج روانه مکه می شوند در این مسجد که میقات آن مسیراست احرام می بندند
● مسجد جعرانه
یکی دیگر از میقاتهای عمره مفرده ، منطقه جعرانه است پیامبر در بازگشت از جنگ حنین قریب پانزده روز در جعرانه توقف نمود و غنایم جنگ با هوازن را میان مردم تقسیم کرد در
جعرانه مسجدی وجود دارد که به نام مسجد الرسول معروف است و در سمت چپ وادی جعرانه قرار دارد مساحت فعلی مسجد ۱۶۰۰متر مربع و معماری آن شبیه تنعیم است
● مسجد تنعیم
در راه مکه مدینه ، منطقه ای است به نام نعمان که در میان دو کوه ناعم و نعیم قرار گرفته که حدود دو فرسنگ با مکه
فاصله دارد تنعیم نام درختی است که در بادیه شناخته شده است مسجدی که در این ناحیه وجود دارد و به نام مسجد تنعیم شناخته می شود، از میقاتهای عمره مفرده است
مساحت این مسجد حدود ۱۲۰۰متر است.

منبع : سازمان تبلیغات اسلامی استان خوزستان