جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا
کثرت گرایی و حدود آن در قرآن و کتاب مقدس
دیگرانی را که متدین به دینی غیر از دین مایند، چگونه باید دید؟ در تورات، انجیل و قرآن چه نامهایی به دیگران داده شده است؟ آیا این نامها مدلولات مذموم دارند یا از همدلی حکایت میکنند؟ فلاح دیگران چگونه دیده شده است؟ چگونه میتوان به دیگران توجه داشت و در عین حال کاملاً خود ماند؟ اینها پرسشهایی هستند که نویسنده مقاله در پی پاسخگویی بدانها است.
بورمنز بدین نکته مهم توجه داده است که کتاب دینی هر دین مخاطب خود را متدینان به آن دین میداند و بنابراین در آنها توجه به دیگران و مسأله تنوع و تکثر ادیان کمتر دیده میشود. در تورات، دوازده قبیله بنی اسرائیل مردمان برگزیده شناخته میشوند و از دیگران با نامی که طنین مذموم دارد، یاد میشود. در تاریخ یهودیت، خداوند ابتدا به وصف حسود شناخته میشده و بنابراین ملی گرایی دینی در بین آنان غلبه داشته است.
سپس در دوران تبعید، پیامبران بنی اسرائیل نسبت خدمت به همه مردمان تأکید داشتند و به همین دلیل در این دوران روحیه کثرتگرایی رواج مییابد و دوباره پس از آن دین یهود بر تشخص و تبرز خود تأکید میکند. در قرآن نیز، علی رغم آنکه پیام هدایت برای همه آمده، کسانی آن را دریافت میکنند و بنابراین «مسلمان» نامیده میشوند، یا مؤمنان و حزب خدا ؛ دیگران متهم به کفر و شرک هستند. البته مقام خاصی برای یهودیان و مسیحیان به عنوان اهل کتاب مد نظر گرفته شده است.
اما مخاطب پیام انجیل «همه آدمیان با حسن نیت» است، قطع نظر از تعلقات نژادی، فرهنگی سیاسی یا دینیشان. در ملکوت الهی تبعیضی نیست، اما مکانی ممتاز برای گمنامان و فروتنان وجود دارد. دیگران غالباً «همسایه» خوانده شدهاند. خداوند پدر همه است و «به نحو یکسان خورشید را شامل نیک و بد میکند». مسیح گفته است:
«هر کس به مشیت الهی عمل کند، برادر، خواهر و مادر من است.» پولس نیز گفته است: «بین یهود و غیر یهود، یونانیان و بربرها، رمیها و دیگران، بین عبد و آزاده و زن و مرد تفاوتی نیست و همه در مسیح یکی هستند.» فرمان اساسی این است:
«دشمنان خود را دوست بدار و برای آنان که در آزار تو میکوشند دعا کن. بدین ترتیب تو پسر پدرت در آسمانها خواهی بود».
در تورات، فلاح به ایمان به خدای واحد و عمل به شریعت بستگی دارد. اما باید پذیرفت که در آن جا برای غیر یهودیان فلاح نیز هست. در کتاب یونس نبی به ربوبیت عمومی خداوند توجه داده شده است. در کتاب ایوب آمده است که اولیای خدا را میتوان در میان عادلان و حکیمان ملل غیر یهود یافت. در مزامیر داوود میخوانیم:
«بگذار اقوام گوناگون ترا حمد گویند، جمیع اقوام تو را حمد گویند، امتها شادی و ترنم کنند. زیرا تو با آنان به انصاف واقعی حکم خواهی کرد، تو آدمیان را مشمول عدل خود خواهی کرد.»
در قرآن بهشت به مؤمنان و جهنم به عاصیان نسبت به خدا و پیامبران وعده داده شده است. هر چند آیاتی مانند «ان الذین عند الله الاسلام» و «من یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه» طبق نظر برخی ناسخ آیه «ان الذین آمنوا و الذین هادوا و النصاری و الصابئین من آمن بالله و الیوم الاخر و عمل صالحا فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» است، اما بسیاری بر آنند که این آیه مؤید فلاح غیر مسلمانان، خصوصاً یهودیان، مسیحیان و صابئین است. این آیه توجیه کننده مسأله «ذمه» است که شروع تاریخی پلورالیزم دینی است.
در انجیل نیز با توجه به تعالیم مسیح، امکان فلاح غیر مؤمنانی که ایمان واقعی دارند مطرح شده است: «خداوند میخواهد که همه نجات یابند». در یهودیت بر هویت مستقل داشتن تأکید بسیار شده است. منع از ازدواج با غیر یهودیان یکی از نمونههای این گرایش اکید است.
در قرآن با برخوردهای متفاوتی مواجه هستیم: «لکم دینکم و لی دین»، و از سوی دیگر «و قاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلوکم... و اقتلو هم حیث ثقفتموهم و أخرجوهم من حیث أخرجوکم و الفتنه اشد من القتل». شکی نیست که این آیه در باب دشمنان اسلام است، اما آیاتی دیگر هست که معنای مشابهی را درباره اهل کتاب دربر دارد (مانند سوره ۱۰۶: ۱- ۶، ۲: ۱۹۰ - ۱۹۱، ۹: ۲۹ و ۱۳، ۵: ۸۲). این حقیقت که غیر مسلمانان نمیتوانند وارد مکه و مدینه شوند، آیا چیزی جز ابراز و احراز هویت از راه جدا کردن خود است ؟
اما در عهد جدید داستان متفاوت است. در اینجا باب ملکوت الهی به روی همه باز است.
مسیح حتی برای شهری که وی را نپذیرفت، درخواست عذاب نکرد. از نظر او، عدالت باید از راه تطهیر دلهای آدمیان به دست آید. ملکوت خدا توصیه میشود، نه تحمیل. از نظر مسیح معیار قضاوت خداوند در روز جزا آن است که شخص تا چه حد به دو فرمان عشق به خدا و عشق به همسایه عمل کرده است.
در قرآن، یهودیان و مسیحیان اهل کتاب شناخته شدهاند و به پیامبر گفته شده که با آنان طبق شریعتشان رفتار کند.
از سوی دیگر «لا اکره فی الدین» و نیز «ادع الی سبیل ربک الحکمهٔ و الموعظهٔ الحسنهٔ» را داریم. اینها به ما کمک میکند تا آیه «و لو شاء الله لجعلکم امهٔ واحدهٔ ولکن لیبلوکم فی ما اتاکم فاستبقوا الخیرات الی الله مرجعکم جمیعاً فینبئکم بما کنتم فیه تختلفون» را بهتر بفهمیم. این آیه تندی برخی آیات پیشین را از بین میبرد.
آیا اکنون تفسیری نوین از این آیات برای تنظیم روابط بین مسلمانان و دیگران قابل توصیه نیست؟ این آیه اخیر صبر را به عنوان فضیلتی برجسته به همه ما توصیه میکند و همه ما را به احترام به فرهنگهای گوناگون میخواند. در قرآن همچنین آمده است: «و اتبع ما یوحی الیک و اصبر حتی یحکم الله و هو خیر الحاکمین».
در بخش نتیجهگیری مقاله، نویسنده بیان میکند که تأمل عمیقتر و تکیه بر آیات معنویتر قرآن و عهد جدید نشان میدهد که آنها نسبت به چشماندازهای نوین باز هستند. پاسخهای قرآن و عهد جدید باید با توجه به زمینه تاریخی نقل آنها مورد تفسیر تازه قرار بگیرند. آیات اساسیای در هر دو متن هست که میتوانند اصول کلی ارزیابی جدیدی از روابط بین ادیان را به دست دهند که در آن پلورالیزم تضمین شود و چار چوب حرکت یک دولت مدرن که در آن همه شهروندان برخوردار از حقوق بشر هستند، تدوین گردد.
موریس بورمنز
منبع : بلاغ
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
اسرائیل ایران حمله ایران به اسرائیل گشت ارشاد ایران و اسرائیل سفر استانی ارتش جمهوری اسلامی ایران دولت دولت سیزدهم جنگ ایران و اسرائیل جنگ سید ابراهیم رئیسی
سیل زلزله دبی قوه قضاییه قتل هواشناسی تهران سیلاب شهرداری تهران پلیس سازمان هواشناسی سلامت
بانک مرکزی مالیات قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا بازار خودرو ایران خودرو حقوق بازنشستگان قیمت سکه بورس دلار مسکن
تلویزیون احسان علیخانی تبلیغات سینمای ایران دفاع مقدس کتاب سریال تئاتر موسیقی
دانشگاه تهران دانشگاه آزاد اسلامی
رژیم صهیونیستی فلسطین سازمان ملل عملیات وعده صادق آمریکا جنگ غزه روسیه وعده صادق چین اسراییل حماس حزب الله لبنان
پرسپولیس فوتبال صنعت نفت آبادان استقلال لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید بارسلونا بازی لیگ برتر کشتی فرنگی سپاهان تراکتور
هوش مصنوعی سامسونگ تلگرام اپل وزیر ارتباطات فناوری ایلان ماسک ناسا
چاقی دیابت پیاده روی درمان و آموزش پزشکی سلامت روان کاهش وزن