خواص درمانی و غذایی گوجه‌فرنگی

گوجه‌فرنگی ابتدا به‌عنوان گیاه زینتی در باغچه‌ها مورد استفاده قرار گرفت و به نام سیب طلایی یا سیب عشق معروف شد.
مصرف گوجه‌فرنگی به‌عنوان نوعی سبزی از قرن نوزدهم میلادی به بعد شروع شد و بعد از جنگ جهانی اول به‌تدریج به مصرف آن اضافه شد، طوری که امروزه به‌صورت خام و پخته یا به‌صورت سس و رب موارد استعمال زیادی دارد.
● ترکیبات شیمیایی
بررسی ترکیبات و مواد موجود در گوجه‌فرنگی نشان می‌دهد که در میوه گوجه‌فرنگی رسیده؛ گلوکز، فروکتوز، ساکاروز و تقریبا تمام آمینواسیدهای اصلی به استثنای ترپتوفان وجود دارد.اسید آلی اصلی و عمده موجود در گوجه‌فرنگی، اسید سیتریک است. اسیدیته میوه به‌تدریج از مرحله سبزی به طرف قرمز‌شدن افزایش می‌یابد و حداکثر آن، موقعی است که قرمزشدن و رنگ عوض‌کردن آن آغاز می‌گردد و پس از آن رو به کاهش می‌گذارد. ماده رنگی اصلی و عمده گوجه‌فرنگی کاروتنوئید، بتاکاروتن و لیکوپن می‌باشد. حداکثر مقدار کاروتنوئیدها در حالتی است که گوجه‌فرنگی زیر تابش مستقیم نور رشد می‌کند.
● خواص و کاربردها
میوه نارس گوجه‌فرنگی سمی است و باید از خوردن آن پرهیز کرد. به‌علاوه خوردن برگ آن که به‌عنوان دارو در مواردی تجویز می‌شود، باید در حد اعتدال و به‌مقدار مجاز و محدود، در حدی که پزشک تعیین کرده مصرف شود، زیرا برگ آن هم سمی است.
▪ در چین از جوشانده ریشه، شاخه‌ها و برگ‌های مسن گوجه‌فرنگی برای رفع دندان‌درد استفاده می‌کنند و خود گیاه نیز خاصیت حشره‌کش دارد.
ـ توجه:
ماده‌ای سمی به نام سولانین در گوجه‌فرنگی سبز و نارس وجود دارد که خوردن آن موجب مسمومیت می‌شود ودل‌پیچه، اسهال و باز‌شدن مردمک چشم را ایجاد می‌کند.
▪ در هند و چین از میوه گوجه‌فرنگی به‌عنوان ملین استفاده می‌شود و برای تقویت مسلولین (مبتلایان به بیماری سل) تب‌های حصبه‌ای، رفع ورم ملتحمه چشم، آماس گوش (اوتیت) و دفع سنگ کلیه تجویز می‌شود.
▪ در اندونزی از گرد برگ‌های خشک کوبیده گوجه‌فرنگی، برای رفع
آفتاب سوختگی پوست و صورت استفاده می‌شود.
▪ مصرف گوجه‌فرنگی برای مبتلایان به درد مفاصل تجویز شده است و برای مبتلایان به نقرس و روماتیسم مفید است.
▪ گوجه‌فرنگی، خنک و اشتهاآور است و آب آن برای رشد و نمو بهتر طفل موثر است.
▪ گوجه‌فرنگی به‌علت دارابودن ویتامین‌های A، B، C، K و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و آهن در تامین انرژی و تقویت بدن نقش موثری ایفا می‌کند.
▪ گوجه‌فرنگی یکی از مهم‌ترین منابع ویتامین A می‌باشد، لذا در تقویت بینایی، تقویت و سلامت پوست و مخاط‌ها (دهان و بینی) و رشد و نمو استخوان‌ها ضروری است.
▪ گوجه‌فرنگی سرشار از ویتامین‌های B۱ و B۲ است،‌ از این جهت در تسکین دردهای عصبی، رفع بی‌اشتهایی و درمان یبوست، نقصان ترشح شیر مادر و تورم دهان تجویز می‌شود.
▪ گوجه‌فرنگی، بدن را در برابر امراض و بیماری‌های عفونی حفظ می‌کند.
▪ مصرف گوجه‌فرنگی نیرو و نشاط می‌بخشد و پوست و دانه‌های آن به هضم غذا کمک می‌کند و روده‌ها را پاک می‌کند.
▪ آب گوجه‌فرنگی، ادرارآور است.
▪ برای تمیز‌کردن خون باید از آب گوجه‌فرنگی و کرفس به نسبت مساوی و به‌مقدار ۳ فنجان در روز، قبل از غذا و به مدت ۳ هفته استفاده کرد.
▪ گوجه‌فرنگی هضم مواد نشاسته‌ای را آسان می‌کند و به همین جهت از آن سس درست کرده و با حبوبات پخته مصرف می‌کنند.
▪ مصرف گوجه‌فرنگی برای اشخاصی که مبتلا به سنگ کلیه، مثانه و کبد هستند، تجویز شده است.
▪ گوجه‌فرنگی بعد از لیموترش، بیش از سایر میوه‌ها ویتامین C و مقدار زیادی فسفر، آهن، سیلیس و کلسیم دارد.
▪ گوجه‌فرنگی گرچه دارای اسید سیتریک است اما بدن را قلیایی می‌کند.
بوی برگ‌های گوجه‌فرنگی، زنبورهای خرمایی را ناراحت می‌کند، لذا می‌توان بوته گوجه‌فرنگی را در باغ‌ها و بوستان‌ها کاشت تا از گزند زنبورها در امان باشند.
▪ اگر پوست شما کک و مک دارد، هر روز آن را با آب گوجه‌فرنگی تمیز کنید. کم‌کم کک و مک‌ها را از بین می‌برد.
▪ برای جلوگیری از مزاحمت حشرات می‌توانید برگ‌های گوجه‌فرنگی را به بند بکشید و آن را در اتاق خود بیاویزید، با این کار حشرات فرار می‌کنند.
▪ سالاد کاهو و گوجه‌فرنگی درمان‌کننده امراض عصبی هستند.

شیما کاشانی

منبع : روزنامه تهران امروز