خاطره های پراکنده اما منسجم

«من وجود ندارم» فیلمی است که در به تصویر کشیدن شمایل فردی همچون باب دیلن، رویکردی شبه کوبیستی را پیشه خود ساخته تا از این طریق وجوه گونه گون شخصیتی دیلن را به تمامی پوشش دهد. به همین دلیل فیلم فارغ از وجوه سینماتیکش به آن دست آثاری شبیه شده است که یکی از فارغ التحصیلان هوشمند و مشتاق رشته موسیقی درباره قهرمانی خلاق از قهرمانان زمانه خود می سازد. برای انعکاس همین وجوه گونه گون در زندگی و حرفه باب دیلن است که تاد هینز در مقام کارگردان با تبعیت از رویکردی به غایت جسورانه علاوه بر استمداد از سبک بصری ویژه و خاص و احتراز از به کارگیری روایت سرراست داستانی، بر استفاده از شش بازیگر متفاوت برای بازی در نقش دیلن اصرار داشته است.
چنین جسارتی در ساخت فیلم از عدم توجه هینز به قواعد معمول فیلم های زندگینامه یی نشأت گرفته است و توجه ویژه شخص دیلن به فیلم نیز در سایه همین جسارت معنا می یابد، چرا که این فیلم اولین پروژه یی است که توانسته با اجازه دیلن از آهنگ های وی و نسخه های بازخوانی شده آنها با خیال راحت و بدون منع قانونی استفاده کند. دیلن پس از پشت سر گذاشتن تجربه های ناموفقی همچون «پوشیده و ناشناس» در مواجهه با آثار سینمایی احتیاط بیشتری به خرج می داد. به همین دلیل همراهی «من وجود ندارم» با مهر تایید دیلن، خود می تواند گویای ارزش های والای فیلم باشد.
«من وجود ندارم» در طول زمان یکصد و سی و پنج دقیقه یی اش به دلیل روایت زمانی سیال و البته ارائه پرسونایی متنوع از یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین شخصیت های قرن بیستم، هیچ گاه کند و خسته کننده نمی شود. ایده های به شدت جسورانه هینز نیز به طور کاملاً شگفت انگیزی خوب از کار درآمده اند و به فیلم نشسته اند. ایده هایی همچون به تصویر کشیدن نوجوانی دیلن با استفاده از شخصیت وودی گوتری یازده ساله و البته سیاهپوست و همین طور اشاره به اجرای دیلن در کنسرت نیوپورت که در آن برای اولین بار استفاده از موسیقی الکترونیک را در برابر مخاطبان تجربه کرد و باعث دلسردی هوادارانی شد که وی را به عنوان خوانند ه یی فولکلور می شناختند. فیلم علاوه بر چنین خصیصه هایی در روایت داستان خویش از بیانی سرخوش و شاعرانه (به سبک آثار دیلون) سود برده که در نتیجه آن مخاطبان نیز بی توجه به پیش فرض های موجود در باب موضوع فیلم، به راحتی با روایت هینز درگیر می شوند.
فیلم با مارکوس کارل فراکلین (وودی) نوجوان آغاز می شود، در نقش گیتاریستی ماهر که در سال ۱۹۵۹ به سبک گیتاریست های دهه سی می نوازد و با الهام از خواننده و آهنگساز مشهوری همچون وودی گوتری خود را همنام او نامیده است. وودی کوچک به هر کجا که می رود به خاطر استعداد شگرفش در نوازندگی تشویق می شود تا اینکه یک روز با بانوی فرزانه یی مواجه می شود که گرایش وی به آهنگ های قدیمی را نقد کرده و از او می خواهد تا «به مقتضای زمان» خودش رفتار کند؛ بانویی که تاثیرش بر آینده وودی (و البته باب) غیرقابل انکار است. در مرحله بعد با جوانی به نام جک (کریستین بیل) آشنا می شویم که در واقع همان وودی نوجوان است. جوانی که این بار نه تنها به آهنگ های قدیمی بی توجه است بلکه جلوه یی مترقی و نوگرا نیز به خود گرفته است و خالق بسیاری از شاهکار های اولیه دیلن است.
هیث لجر (رابی) پرسونای دیگری از دیلن را در بخش دیگری از فیلم در قالب بازیگری دمدمی مزاج به تصویر می کشد که قصد دارد در فیلمی به نام «دانه های شن» بازی کند. مستندی که قرار است در آن همراه با آلیس فابین (جولین مور) که از دوستان سابقش است مصاحبه هایی رو به دوربین انجام دهد. مستندی که بیش از هر چیز اثر اسکورسیزی (راهی به خانه نیست) را به یاد می آورد.
بخش دیگری از فیلم شخصیت جود را به ما می شناساند که با بازی درخشان کیت بلانشت اثرگذاری بیشتری یافته است. بلانشت با اندامی لاغر در فیلم ظاهر می شود و چشمانش اغلب با عینکی بزرگ پوشیده شده اند و یادآور باب دیلن دوران «به پشت سر نگاه نکن» است. بلانشت حضوری چشمگیر در فیلم دارد و تیک های عصبی، نگاه های محتاط، زمزمه های زیر لب و زیرکی های گهگاهی دیلن را به بهترین شکل ممکن به تصویر کشیده است. بخش مربوط به بلانشت طولانی ترین بخش فیلم است و به دوران اعتیاد و افسردگی دیلن پرداخته است. بلانشت بی شک تنها بازیگر در جهان است که در بازآفرینی شخصیت های متفاوتی همچون باب دیلن و کاترین هپبورن حضوری کاملاً موفق و به یادماندنی داشته است.
دیگر بازیگران فیلم نیز به مانند فرانکلین، بیل، لجر و بلانشت هر یک بخشی از زندگی دیلن را به تصویر می کشند که در میان آنها ریچارد گر در نقش باب دیلن منزوی و گوشه گیر حضور پررنگ تری دارد، دیلنی که قصد دارد با انزوا و گوشه نشینی گذشته بدنام خود را از یاد ببرد. «من وجود ندارم» فیلمی است که مشتاقان و معتادان به آثار باب دیلن و البته محققانی که در این زمینه تحقیق می کنند بیشترین بهره را از آن خواهند برد و اکران آن ناگزیر با حواشی و جنجال های افزونی همراه خواهد بود؛ حواشی و جنجال هایی درباره انتخاب گزینشی هینز از زندگی دیلن و مواردی که نادیده گرفته است یا حتی به دلخواه خود تغییر داده است، حواشی و جنجال هایی که اعتبار ویژه یی به فیلم می بخشند و ضعف های احتمالی اش را به فراموشی می سپارند.

تاد مک کارتی
ترجمه؛ هومن نصر

منبع : روزنامه اعتماد